Της Χριστίνας Σεφθελή,
Η παρουσία των Ρομά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελεί ένα ανυπέρβλητο κεφάλαιο της σκοτεινής ιστορίας του πολέμου και του Ολοκαυτώματος. Παρά το γεγονός ότι οι εβραίοι αποτελούσαν τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων, οι Ρομά ήταν επίσης στόχος των ναζιστικών εθνικοσοσιαλιστικών αρχών και υπέφεραν από συστηματική δίωξη, εξόντωση και εκτοπισμό.
Οι Ρομά, γνωστοί και ως Άγιοι της Ρωμανίας, ήταν μια εθνοτική ομάδα με πολυποίκιλη παρουσία σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ναζί εφάρμοσαν μια πολιτική εξόντωσης κατά των Ρομά, τους οποίους θεωρούσαν «εχθρούς του γερμανικού εθνικού σώματος».
Μεταξύ των ομάδων που βρέθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης λόγω του φυλετικού ρατσισμού των Ναζί ήταν και οι Ρομά (Τσιγγάνοι). Οι Χιτλερικοί, εμπνευσμένοι από πολλούς μη-Ναζί που έτρεφαν βαθιές προκαταλήψεις προς τους Ρομά, εξαπέλυσαν διώξεις εναντίον τους. Έτσι έγιναν μαζικές δολοφονίες των Ρομά σε εδάφη της Σερβίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Οι Ναζί έκριναν ότι οι Ρομά ήταν φυλετικά κατώτεροι, έτσι είχαν την ίδια μοίρα με τους Εβραίους. Οι Ναζί υπέβαλαν τους Ρομά σε εγκλεισμούς, καταναγκαστική εργασία και μαζικές δολοφονίες. Έτσι οι Ναζί φυλάκισαν τους Ρομά σε διάφορα στρατόπεδα.
Κατά το 1940-1941 οι Γερμανοί εκτόπιζαν μαζικά Ρομά στην Πολωνία. Οι SS τους φυλάκισαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες. Οι μισοί Ρομά πέθαναν λόγω μη επαρκούς σίτισης, θέρμανσης και φαρμάκων. Κάποιοι από τους Ρομά πέθαναν και σε θαλάμους αερίων. Οι Ναζί επίσης έφτιαξαν και τα στρατόπεδα Τσιγγάνων.
Το σημαντικότερο αυτά ήταν το Μαρτσάν στο Βερολίνο. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαρτσάν είναι ένα από τα πρώτα τσιγγάνικα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Δημιουργήθηκε στις 16 Ιουλίου 1936 σε μία υποβαθμισμένη περιοχή του Βερολίνου. Οι συνθήκες διαβίωσης στο στρατόπεδο ήταν άθλιες. Πολλοί από τους κρατούμενους δεν είχαν στέγη. Το στρατόπεδο αποτελούνταν από 130 παραπήγματα εργασίας τα οποία κρίθηκαν ακατάλληλα και παραχωρήθηκαν στους Τσιγγάνους, τρεις βρύσες και δύο τουαλέτες. Οι αρρώστιες θέριζαν μέσα στο στρατόπεδο. Το στρατόπεδο Μαρτσάν δεν ήταν περιφραγμένο, φυλάσσονταν μόνο από φρουρούς και σκυλιά.
Όποιος προσπαθούσε να αποδράσει τιμωρούνταν αυτός και οι οικογένειά του με βαριές ποινές. Ο καταμερισμός της εργασίας γινόταν ως εξής: 64 γέροι και άρρωστοι δούλευαν εντός του στρατοπέδου και οι υπόλοιποι δούλευαν σε εργοστάσια και λατομεία.
Τον Δεκέμβριο του 1942 ο Χίμλερ ανακοίνωσε τον εκτοπισμό των Ρομά από το Γερμανικό Ράιχ. Υπήρχαν και εξαιρέσεις ανάμεσα σε αυτούς:
- Άτομα «καθαρού τσιγγάνικου αίματος».
- Άτομα που είχαν ενταχθεί στην κοινωνία των Γερμανών, που δεν φέρονταν σαν «Τσιγγάνοι».
- Άτομα που έχουν πάρει διάκριση κατά την στρατιωτική τους θητεία.
Οι υπόλοιποι οδηγούνταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Πολλοί Ρομά εκτοπίζονταν στο Άουσβιτς Μπιρκενάου, εκεί μένανε σε ένα ειδικό κτήριο που ονομάζονταν «στρατόπεδο οικογενειών των Τσιγγάνων. Σε αυτό το συγκρότημα ζούσαν μαζί ολόκληρες οικογένειες. Από αυτό το κτήριο επιλέγονταν δίδυμα και νάνοι για πειράματα. Οι συνθήκες στο κτήριο των Ρομά ήταν άθλιες και συνέβαλαν στην μετάδοση πολλών ασθενειών όπως τύφο, ευλογιά και δυσεντερία. Αυτό μείωσε σημαντικά τον αριθμό των κρατούμενων Ρομά. Δεν είναι γνωστό πόσοι Ρομά έχασαν την ζωή τους στο ολοκαύτωμα.
Το κράτος της Γερμανίας αναγνώρισε την δίωξη των Ρομά ως φυλετικά υποκινούμενη το 1979 και δημιούργησε προϋποθέσεις ώστε οι Ρομά να λάβουν αποζημιώσεις. Βέβαια ως τότε οι περισσότεροι είχαν αποβιώσει.
Παρά τις αφάνειες και τις αδικίες που υπέστησαν, η μνήμη των Ρομά παραμένει ζωντανή και η ιστορία τους συνεχίζει να μας υπενθυμίζει τη σημασία του να αντισταθούμε στην αδικία και τον ρατσισμό. Η αναγνώριση της πολυποίκιλης φύσης της ιστορίας και η διατήρηση της μνήμης των θυμάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση ενός κόσμου όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η δικαιοσύνη κυριαρχούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γενοκτονία των Ευρωπαίων Ρομά (Τσιγγάνων), 1939-1945, encyclopedia.ushmm.org, Διαθέσιμο εδώ
- Το τσιγγάνικο στρατόπεδο συγκέντρωσης Marzahn (Berlin) 1936 – 1945, derlandstreicher.wordpress.com, Διαθέσιμο εδώ
