Της Ελεάννας Τσάμη,
Η γλυκόζη είναι ένα σάκχαρο που κυκλοφορεί στο αίμα, αποτελεί υποκατηγορία των υδατανθράκων και την πιο σημαντική πηγή ενέργειας σε όλους τους οργανισμούς. Η κατάσταση κατά την οποία γίνεται πτώση του επιπέδου της γλυκόζης κάτω από το επιθυμητό όριο στους υγιής ανθρώπους (διαφορετικό για τον καθένα) και κάτω από 70mg/dl για τους διαβητικούς, χαρακτηρίζεται ως υπογλυκαιμία.
Παρά το γεγονός ότι ο όρος υπογλυκαιμία συχνά συσχετίζεται αποκλειστικά με τον διαβήτη, αφορά, εκτός από άτομα με Διαβήτη Τύπου 1, άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη, είναι άνω των 65 ετών, έχουν ιστορικό εμφάνισης υπογλυκαιμίας ή πάσχουν από νεφρική/ηπατική ανεπάρκεια. Ωστόσο, είναι κοινή μεταξύ πασχόντων από Διαβήτη Τύπου 1 και 2, οι οποίοι λαμβάνουν ινσουλίνη ή φάρμακα για τη μείωση των επιπέδων της γλυκόζης. Ενδεικτικά, 8/10 άτομα με Διαβήτη Τύπου 1 και 5/10 άτομα με Διαβήτη Τύπου 2 εκδήλωσαν υπογλυκαιμία τουλάχιστον 1 φορά σε διάστημα ενός μήνα. Λιγότερο συχνά εμφανίζεται σοβαρή υπογλυκαιμία, η οποία χρήζει ιατρικής περίθαλψης και αφορά το 2% των περιπτώσεων.
Αίτια
Τα αίτια εμφάνισης ποικίλλουν και διαχωρίζονται ανάλογα με τη νοσηρότητα ή μη από διαβήτη. Στα άτομα που πάσχουν από διαβήτη η υπογλυκαιμία προκαλείται από:
- Παρενέργειες της ινσουλίνης ή φαρμάκων για τον διαβήτη, π.χ. ουσίες που προκαλούν βραχυπρόθεσμη αύξηση των επιπέδων της ινσουλίνης.
- Μη επαρκής λήψη υδατανθράκων μέσω της διατροφής (τα σάκχαρα και το άμυλο διασπώνται σε γλυκόζη).
- Νηστεία (καθώς δεν γίνεται πρόσληψη της απαραίτητης ποσότητας υδατανθράκων).
- Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας χωρίς να έχει προηγηθεί έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης.
- Κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ.
Στους μη διαβητικούς, η υπογλυκαιμία μπορεί να οφείλεται σε χρήση ναρκωτικών ή σε λήψη ινσουλίνης, ενώ δεν είναι απαραίτητη όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις απώλειας βάρους. Η συνύπαρξη ηπατικής ή νεφρικής ανεπάρκειας αποτελεί παράγοντα κινδύνου υπογλυκαιμίας, καθώς το ήπαρ είναι η κύρια θέση παραγωγής της γλυκόζης και οι νεφροί είναι υπεύθυνοι για την απομάκρυνση της ινσουλίνης. Υπογλυκαιμία μπορεί να εμφανιστεί, επίσης, σε νεογνά κάτω των 48 ωρών, τα οποία δεν έχουν φάει για αρκετές ώρες.
Αυτοάνοση Υπογλυκαιμία
Ο όρος αναφέρεται στη διαταραχή όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα κύτταρα ινσουλίνης. Η διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα εξαρτάται κυρίως από τον ρυθμό σύνδεσής της στους υποδοχείς της ινσουλίνης. Οι υποδοχείς της ινσουλίνης είναι πρωτεΐνες, οι οποίες αντιδρούν με ενδογενή αντισώματα τα οποία, σε σπάνιες περιπτώσεις, κατευθύνονται ενάντια της ινσουλίνης ή των υποδοχέων της. Χωρίς αρκετή ινσουλίνη, η γλυκόζη δεν μπορεί να εισέλθει στα κύτταρα για να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια, με αποτέλεσμα τα επίπεδά της στο αίμα να μειώνονται, προκαλώντας υπογλυκαιμία.
Υπογλυκαιμία κατά τον ύπνο
Σπάνια συμβαίνει πτώση της γλυκόζης και διατήρησή της σε χαμηλά επίπεδα για αρκετές ώρες κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η υπογλυκαιμία μπορεί να εκδηλωθεί με εφιάλτες, κλάμα, εφίδρωση και αίσθημα κόπωσης ή σύγχυσης στο ξύπνημα.
Συμπτώματα
Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται:
- Νευρικότητα, Ευερεθιστότητα
- Κόπωση
- Ζαλάδα
- Ταχυκαρδία, Καρδιακές αρρυθμίες
- Πείνα
- Πονοκέφαλος
- Διαταραχές ομιλίας και όρασης
Σε σοβαρή υπογλυκαιμία εμφανίζεται απώλεια συνείδησης και επιληπτικές κρίσεις.
Αντιμετώπιση
Αν το επίπεδο γλυκόζης είναι κάτω από το επιθυμητό ή κάτω από 70mg/dl για τους διαβητικούς, τότε ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα :
- Λήψη 15-20 gr γλυκόζης (4 δισκία γλυκόζης, ½ φλιτζάνι χυμό ή σόδα, 1κ. σούπας ζάχαρη ή μέλι).
- Έλεγχος γλυκόζης μετά από 15 λεπτά. Αν το επίπεδο παραμένει χαμηλό, είναι απαραίτητη η λήψη επιπλέον 15-20gr γλυκόζης και επανέλεγχος 15 λεπτά μετά.
Σε περιπτώσεις σοβαρής υπογλυκαιμίας χορηγείται γλυκαγόνη σε ενέσιμη μορφή ή ως ρινικό σπρέι. Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και κύριος ρόλος της είναι η αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Όταν δεν δύναται η χορήγηση ή δεν έχει επανέλθει η γλυκόζη σε φυσιολογικά επίπεδα, συστήνεται η μεταφορά του ασθενή στο νοσοκομείο.
Οι επιπλοκές της υπογλυκαιμίας αφορούν κυρίως τη σοβαρή μορφή της, καθώς η ήπια υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται εύκολα. Όταν δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε κώμα ή ακόμη και στον θάνατο. Άτομα τα οποία είχαν επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας μπορεί να εμφανίσουν υψηλά επίπεδα γλυκόζης, καθώς δεν λαμβάνουν την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή εξαιτίας του φόβου τους για επικείμενη υπογλυκαιμία. Η έλλειψη της επίγνωσης και η αγνόηση των συμπτωμάτων μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή νόσο.
Συμπερασματικά, η υπογλυκαιμία είναι μια κοινή κατάσταση για ανθρώπους με διαβήτη, αλλά αφορά και υγιή άτομα και χαρακτηρίζεται από χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Οι κύριες αιτίες περιλαμβάνουν την αλόγιστη χρήση φαρμάκων που μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα γλυκόζης, εκτεταμένη άσκηση χωρίς επαρκή λήψη υδατανθράκων, νόσο από σοβαρές ασθένειες και ιστορικό υπογλυκαιμίας. Η αντιμετώπισή της γίνεται με τη λήψη γλυκόζης στην ήπια συμπτωματολογία, ενώ χορήγηση γλυκαγόνης στη σοβαρή. Σε κάθε περίπτωση, η υπογλυκαιμία μπορεί να προληφθεί με τη συστηματική μέτρηση και παρακολούθηση της γλυκόζης, με συχνά γεύματα επαρκή σε υδατάνθρακες και με την ασφαλή σωματική δραστηριότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Low Blood Glucose (Hypoglycemia), NIH. Διαθέσιμο εδώ
-
Blood Sugar Level Ranges, Diabetes.co.uk. Διαθέσιμο εδώ
