Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Το 2024 συμπληρώνονται 50 έτη από την πτώση της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στη χώρα μας, ύστερα από 7 ανελεύθερα χρόνια. Με αφορμή το γεγονός αυτό κυκλοφόρησε τον Μάρτιο, από τις Εκδόσεις Πατάκη, το εξαιρετικό πόνημα των Άγγελου Συρίγου και Ευάνθη Χατζηβασιλείου Μεταπολίτευση 1974-1975: 50 Ερωτήματα και Απαντήσεις. Ύστερα, λοιπόν, από μισό αιώνα, οι συγγραφείς προσπαθούν να ρίξουν φως σε αυτή την όχι και τόσο μακρινή ιστορική περίοδο για την Ελλάδα, που αν μη τι άλλο επηρεάζει και ως έναν βαθμό και τη σημερινή πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου.
Πριν, όμως, προχωρήσουμε στην παρουσίαση του βιβλίου αυτού, ας δούμε ορισμένα βιογραφικά στοιχεία των συγγραφέων, για να έχουμε μια πληρέστερη εικόνα. Ο Άγγελος Συρίγος είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, με μεγάλη διδακτική εμπειρία, ως καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, με εξειδίκευση στο Δίκαιο της Θάλασσας, τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Έχει διατελέσει, επιπλέον, τα προηγούμενα χρόνια Υφυπουργός Παιδείας, με αρμοδιότητα την Ανώτατη Εκπαίδευση. Με τη σειρά του, ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ενώ ακολούθησε τον τομέα της Σύγχρονης Ιστορίας, με μια εξίσου σπουδαία διδακτική παρουσία σε Ελλάδα και εξωτερικό. Κατέχει τη θέση του καθηγητή Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας Αθηνών και, παράλληλα, μεταξύ άλλων, είναι γενικός γραμματέας του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία. Διαθέτει ένα πλούσιο συγγραφικό έργο, με βιβλία που αφορούν την Ιστορία των Διεθνών Σχέσεων, την ελληνική πολιτική ιστορία του 20ού αιώνα κ.ά.
Ως προς το βιβλίο, οι συγγραφείς με αφορμή την πεντηκονταετηρίδα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας καταπιάνονται με ένα ευρύ φάσμα γεγονότων τόσο πριν από το 1974 όσο και μετά. Μέσα από τις απαντήσεις στα ερωτήματα που θέτουν καταφέρνουν να δώσουν στον αναγνώστη με εναργή τρόπο τα βασικά ιστορικά σημεία της εποχής. Έτσι, μεταξύ άλλων, καταπιάνονται με τα ζητήματα γύρω από το Κυπριακό, σκιαγραφώντας την προσωπικότητα και τη δράση του Δημητρίου Ιωαννίδη που οργάνωσε ένα πραξικόπημα κατά του Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Κύπρου, Μακαρίου, κάτι που έδωσε την αφορμή στην τουρκική πλευρά για την εισβολή στη Μεγαλόνησο. Επιπλέον, εξετάζονται τα ευρύτερα λάθη του Απριλιανού καθεστώτος στα γεγονότα αυτά (και πριν από το ΄74), τα οποία οδήγησαν στον τραγικό αποτέλεσμα του Αττίλα (Αττίλας Ι και ΙΙ όπως έμειναν γνωστά τα σχέδια για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974).
Η τραγική αυτή εξέλιξη οδήγησε στην πτώση του χουντικού καθεστώτος και περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο αποφασίστηκε να δοθεί τον Ιούλιο του ΄74 στον Κωνσταντίνο Καραμανλή η εξουσία ως ένα μεταβατικό στάδιο για την επιστροφή της Δημοκρατίας στον τόπο, μέσα από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Εμβαθύνοντας περαιτέρω στο διάστημα αυτό, οι συγγραφείς παραθέτουν τόσο τους στόχους και τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Καραμανλής όσο και τις πρώτες ενέργειες στις οποίες προέβη. Έπειτα, σταχυολογούνται και οι διαδικασίες για τις εκλογικές αναμετρήσεις —με τη νομιμοποίηση και τη συμμετοχή του κομμουνιστικού κόμματος—, καθώς και το δημοψήφισμα για το πολιτειακό, που οδήγησε στην Αβασίλευτη Δημοκρατία και στην αναθεώρηση του Συντάγματος. Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την αποχουντοποίηση του στρατεύματος και του δημοσίου, ώστε να εμπεδωθεί και να μακροημερεύσει το νέο Δημοκρατικό πολίτευμα.
Μέσα, λοιπόν, από τις σελίδες του κατατοπιστικότατου αυτού πονήματος, έρχεται κανείς αντιμέτωπος με ερωτήματα που πιθανόν να τον έχουν απασχολήσει ή και με άλλα που ούτε καν φανταζόταν. Το σημαντικό, όμως, είναι πως λαμβάνει και τις ακριβείς απαντήσεις πάνω στα ζητήματα αυτά, με έναν κατανοητό, νηφάλιο και ξεκάθαρο τρόπο, που στόχο έχει να αναδείξει την ιστορική αλήθεια.
