Της Ιωάννας Μέγα,
Η τριχοτιλλομανία, ή παθολογικό τράβηγμα μαλλιών, ορίζεται ως μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κατά την οποία οι ασθενείς τραβούν επανειλημμένα τρίχες από οποιαδήποτε περιοχή του σώματός τους. Δεν αποτελεί απλώς μια κακή συνήθεια, αλλά είναι μια παθολογική κατάσταση ψυχικής υγείας. Πιο συγκεκριμένα, ανήκει σε μια ομάδα καταστάσεων σχετικές με την ψυχική υγεία που είναι γνωστές ως επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές εστιασμένες στο σώμα (body-focused repetitive behaviors). Η τριχοτιλλομανία είναι μια μακροχρόνια διαταραχή. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, τα συμπτώματα μπορεί να έρχονται και να φεύγουν για εβδομάδες, μήνες ή ακόμα και χρόνια.
Η τριχοτιλλομανία ως πάθηση εμφανίζεται στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Version 5 (DSM-5). Αυτό είναι το εγχειρίδιο που χρησιμοποιούν οι περισσότεροι ειδικοί ψυχικής υγείας για τη διάγνωση παθήσεων που σχετίζονται με την ψυχική υγεία. Το DSM-5 ταξινομεί την τριχοτιλλομανία ως ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Προηγούμενες εκδόσεις του εγχειριδίου το είχαν ταξινομήσει ως διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων.
Μιλώντας με νούμερα…
Τα εκτιμώμενα δεδομένα επιπολασμού υποδηλώνουν ότι το 0,5-2% του γενικού πληθυσμού πάσχει από αυτή τη διαταραχή. Στους ενήλικες, η τριχοτιλλομανία φαίνεται να είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άντρες, σε αναλογία 4:1.
Αίτια
Η βασική αιτία της τριχοτιλλομανίας δεν είναι ακόμη καλά κατανοητή. Ωστόσο, είναι πιθανό να είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης πολλών παραγόντων σε έναν ασθενή (γενετικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί).
Στις μέρες μας, οι ειδικοί στον τομέα της ψυχικής υγείας μελετούν τις πιθανές αλλαγές στη λειτουργία και τη χημεία του εγκεφάλου που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τριχοτιλλομανία. Για παράδειγμα, ορισμένες αλλαγές μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα ενός ατόμου να ελέγχει τις παρορμητικές συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα το τράβηγμα των μαλλιών.
Παράγοντες Κινδύνου εμφάνισης Τριχοτιλλομανίας
Οικογενειακό ιστορικό: Η γενετική μπορεί να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη της τριχοτιλλομανίας.
Κατάσταση Υγείας: Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν παθήσεις του δέρματος με αποτέλεσμα να αισθάνονται άβολα. Αυτό μπορεί να εστιάσει την προσοχή τους στο τράβηγμα των μαλλιών.
Ηλικία: Η τριχοτιλλομανία αναπτύσσεται συνήθως λίγο πριν ή κατά τη διάρκεια της πρώιμης εφηβείας – πιο συχνά μεταξύ 10 και 13 ετών.
Άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας : Άλλες καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) μπορεί να εμφανιστούν σε συνδυασμό με την τριχοτιλλομανία.
Περιβάλλον: Απομόνωση, Μοναξιά κ.λπ.
Συμπτωματολογία
Ένα άτομο με τριχοτιλλομανία μπορεί να εμφανίσει τα ακόλουθα συμπεριφορικά ή/και σωματικά συμπτώματα:
- Αίσθηση ανακούφισης μετά το τράβηγμα των μαλλιών
- Αδυναμία να σταματήσει το τράβηγμα των μαλλιών, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες
- Άγχος και Στρες
- Τριχοφαγία
- Ερεθισμός του δέρματος
- Αισθητή απώλεια μαλλιών
Το τράβηγμα των μαλλιών μπορεί να είναι:
Αυτόματο: Μπορεί το άτομο να τραβάει τα μαλλιά του χωρίς να συνειδητοποιεί ότι το κάνει.
Εστιασμένο: Από την άλλη πλευρά, το άτομο μπορεί να τραβάει τα μαλλιά του εσκεμμένα με σκοπό να ανακουφίσει την ένταση ή/και την αγωνία που νιώθει.
Τριχοτιλλομανία και Συναισθηματικό Υπόβαθρο
Αρνητικά συναισθήματα: Το τράβηγμα των μαλλιών μπορεί να είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης αρνητικών ή άβολων συναισθημάτων, όπως άγχος, ένταση, μοναξιά, υπερβολική κούραση ή απογοήτευση.
Θετικά συναισθήματα: Μπορεί το τράβηγμα των μαλλιών να προσφέρει στο άτομο ικανοποίηση και ανακούφιση.
Επιπλοκές
Αν και μπορεί να μην φαίνεται σοβαρό, η τριχοτιλλομανία μπορεί να έχει επιβλαβείς επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου.
Οι επιπλοκές μπορεί να περιλαμβάνουν:
Συναισθηματική δυσφορία: Χαμηλή αυτοεκτίμηση (λόγω της αλλαγής της εικόνας του ατόμου), κατάθλιψη, άγχος κ.λπ.
Προβλήματα στην κοινωνική ζωή και με την εργασία: Η τριχόπτωση μπορεί να οδηγήσει σε αποφυγή κοινωνικών δραστηριοτήτων με αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση.
Βλάβες του δέρματος και των μαλλιών: Το συνεχές τράβηγμα των μαλλιών μπορεί να προκαλέσει ουλές, μολύνσεις και άλλες βλάβες στο δέρμα και στο τριχωτό της κεφαλής ή στην περιοχή όπου τραβιέται η τρίχα.
Μερικοί άνθρωποι με τριχοτιλλομανία τρώνε επίσης τα μαλλιά που βγάζουν. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται τριχοφαγία. Μπορεί να προκαλέσει σημαντικά και μακροχρόνια προβλήματα στον γαστρεντερικό σωλήνα. Ορισμένα από τα συμπτώματα της τριχοφαγίας μπορεί να είναι η ναυτία, ο εμετός και ο πόνος στο στομάχι.
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Η τριχοτιλλομανία απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση. Οι Επαγγελματίες Υγείας δεν συναντάνε συχνά πολλές περιπτώσεις τριχοτιλλομανίας, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν πολύ λίγες διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με αποτελεσματικές θεραπείες. Ωστόσο, περιορισμένη έρευνα υποδηλώνει ότι συγκεκριμένες Συμπεριφορικές Θεραπείες σε συνδυασμό πολλές φορές και με Φαρμακευτική Αγωγή μπορεί να είναι ωφέλιμες για τα άτομα με τη συγκεκριμένη πάθηση.
Συμπεριφορική θεραπεία:
Μια μελέτη του 2012 δείχνει ότι η θεραπεία αντιστροφής συνήθειας (HRT), η οποία είναι ένας τύπος συμπεριφορικής θεραπείας, μπορεί να είναι αποτελεσματική για τη θεραπεία της τριχοτιλλομανίας.
Η HRT περιλαμβάνει πέντε στάδια:
Εκπαίδευση ευαισθητοποίησης: Το άτομο προσδιορίζει τους ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν το τράβηγμα των μαλλιών.
Εκπαίδευση ανταγωνιστικής απόκρισης: Το άτομο εξασκείται στην αντικατάσταση της συμπεριφοράς τραβήγματος μαλλιών με διαφορετική συμπεριφορά.
Κίνητρο και συμμόρφωση: Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη λήψη επαίνων από την οικογένεια και τους φίλους για την πρόοδο που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Εκπαίδευση χαλάρωσης: Το άτομο εξασκεί τεχνικές χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός και η βαθιά αναπνοή. Αυτά βοηθούν στη μείωση του στρες.
Εκπαίδευση γενίκευσης: Το άτομο εξασκεί τις νέες του δεξιότητες σε διαφορετικές καταστάσεις, έτσι ώστε η νέα συμπεριφορά να γίνεται αυτόματα.
Φαρμακευτική Αγωγή:
Κανένα φάρμακο δεν έχει εγκριθεί ειδικά για τη θεραπεία της τριχοτιλλομανίας. Ωστόσο, ορισμένα φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων.
Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα αναγράφονται ενδεικτικά παρακάτω:
- Αντικαταθλιπτικά (Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRIs), Κλομιπραμίνη)
- Ανταγωνιστές Οπιοειδών (Ναλτρεξόνη)
- Αντιψυχωσικά (Ολανζαπίνη)
- Ρυθμιστές της δράσης του γλουταμινικού οξέος (Ν-ακετυλοκυστεΐνη)
Συμπερασματικά, η τριχοτιλλομανία είναι μια σπάνια διαταραχή ψυχικής υγείας που μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής ενός ατόμου. Τα άτομα με τριχοτιλλομανία μπορεί να εμφανίσουν κρίσεις κατάθλιψης ή άγχους λόγω της αδυναμίας τους να ελέγξουν το καταναγκαστικό τράβηγμα των μαλλιών τους. Κρίνεται λοιπόν απαραίτητη η αντιμετώπιση της συγκεκριμένης πάθησης με μία ολιστική και διεπιστημονική προσέγγιση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Trichotillomania: What Do We Know So Far?, PubMed, διαθέσιμο εδώ
- Trichotillomania (hair-pulling disorder), Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- What is trichotillomania?, Medical News Today, διαθέσιμο εδώ
