Της Σοφίας Αρσονιάδου,
Στη σημερινή εποχή των περιβαλλοντικών κινημάτων, των οικολογικών οργανώσεων, των «πράσινων» πολιτικών κομμάτων, της εταιρικής περιβαλλοντικής ευθύνης και των συνδιασκέψεων του Ο.Η.Ε. για το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα, γίνεται λόγος για την κρίση που αντιμετωπίζει το περιβαλλοντικό κλίμα με το λιώσιμο των πάγων, αλλά και τις πιθανές σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει αυτό το φαινόμενο στην ανθρώπινη ύπαρξη. Η φύση αποτελεί το ανόργανο σώμα του ανθρώπου, στον βαθμό που η φύση είναι το άμεσο μέσο διαβίωσής του, καθώς και το όργανο της δραστηριότητας της ζωής του. Τα τελευταία χρόνια, λόγω της υπερκατανάλωσης προϊόντων του πρωτογενή τομέα, της σοβαρής έλλειψης φροντίδας και προστασίας του περιβάλλοντος από τον ανθρώπινο παράγοντα, της αλόγιστης χρήσης των φυσικών πόρων και φυσικά της μεγάλης αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού της γης, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό η ισορροπία του περιβάλλοντος.
Ακόμα και μια ολόκληρη κοινωνία, ένα έθνος ή όλες ταυτόχρονα οι υπάρχουσες κοινωνίες δεν είναι οι ιδιοκτήτες της γης. Είναι απλώς οι κάτοχοι, οι κληρονόμοι, και οφείλουν να την κληροδοτήσουν σε καλύτερη κατάσταση στις επόμενες γενεές. Η κλιματική αλλαγή πλέον γίνεται εμφανής σε όλη την ανθρωπότητα, οι εποχές έχουν διαφοροποιηθεί, οι υψηλές θερμοκρασίες σε κάποιες χώρες φαίνεται να έχουν αντικατασταθεί, ως έναν σημαντικό βαθμό, από τις χαμηλές θερμοκρασίες και αντιστρόφως. Μεταξύ άλλων, η καύση ορυκτών καυσίμων, η αποψίλωση των δασών και η κτηνοτροφία επηρεάζουν όλο και πιο πολύ το κλίμα και τη θερμοκρασία της γης. Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην υπερθέρμανση της γης και στην αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Την τελευταία, επίσης, δεκαετία παρατηρείται αύξηση της περιβαλλοντικής ρύπανσης, ιδίως σε χώρες μη αναπτυσσόμενες και με χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Η συστηματική χρήση των αυτοκινήτων, των μηχανών και των μέσων μεταφοράς, έχει δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στην ποιότητα του αέρα που αναπνέουν οι πολίτες κάθε χώρας.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν παρουσιάζονται παντού το ίδιο. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι μιας βιομηχανοποιημένης περιοχής είναι πιθανότερο να έχουν προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ενώ μιας γεωργικής περιοχής προβλήματα ρύπανσης των υδάτινων πόρων από τα νιτρώδη και φωσφορικά κατάλοιπα των λιπασμάτων. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται έντονη αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε βιομηχανικές περιοχές, λόγω αλόγιστης χρήσης χημικών ουσιών. Εξαιτίας της επιδείνωσης του περιβάλλοντος υπάρχει ο κίνδυνος για καρδιαγγειακές και αναπνευστικές παθήσεις, καρκίνο αλλά και αναπνευστικά προβλήματα. Οι κίνδυνοι αυτοί παρουσιάζονται σε μεγαλύτερο ποσοστό σε αστικές περιοχές, όπου υπάρχει αύξηση της κίνησης και των εντεινόμενων βιομηχανικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Η μετατόπιση της θερμοκρασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, η ατμοσφαιρική και υδάτινη ρύπανση, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και η αύξηση της ξηρασίας λόγω των μειωμένων βροχοπτώσεων οδηγούν στο λιώσιμο των πάγων.
Παρά την έκταση που έχει λάβει το ζήτημα αυτό, γίνονται ενέργειες για την αντιμετώπιση και την εξάλειψη των κλιματικών μεταβολών, μέσω του πρωτοκόλλου του Κυότο και της Συμφωνίας του Παρισιού. Αρχικά, το Πρωτόκολλο του Κυότο θεσπίστηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1997, στο Κυότο, με σκοπό όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και όλες οι χώρες του πλανήτη να δραστηριοποιηθούν για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Περιλάμβανε τη θέσπιση βασικών αρχών για την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσω αυτού, η ανθρωπότητα ευαισθητοποιήθηκε και έλαβε δράση για την εξάλειψη της ατμοσφαιρικής επιβάρυνσης και την φροντίδα του περιβάλλοντος. Επιπλέον, αρκετοί είναι οι επιστήμονες που υποστηρίζουν πως τα νέα άτομα θα παρουσίαζαν περισσότερο ενδιαφέρον για την προστασία και τη φροντίδα του περιβάλλοντος, σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες ηλικίες.
Τα περιβαλλοντικά προβλήματα αποτελούν μια ουσιαστική απειλή για την κρατούσα κοινωνική και οικονομική τάξη πραγμάτων και η λύση τους απαιτεί ουσιαστικές αλλαγές στο τρόπο ζωής, στη συμπεριφορά και στις αξίες. Είναι σημαντικό να αναφερθεί το περιεχόμενο του Πρωτοκόλλου του Κυότο σχετικά με τις έξι εκπομπές αερίων: το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το μεθάνιο (CH4), το πρωτοξείδιο του αζώτου (N2O), το υδροφθοράνθρακο (HFC), το υπερφθοριωμένο υδρογονάνθρακο (PFC) και τέλος το εξαφθοριούχο θείο (SF6). Όλα τα παραπάνω συνιστούν άμεση αντιμετώπιση και εξάλειψη, για την προστασία του περιβάλλοντος και τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Η Συμφωνία του Παρισιού υπογράφηκε 22 Απριλίου 2016 σε τελετή στην Νέα Υόρκη και υποστηρίζει σθεναρά τον στόχο για τη διατήρηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε ασφαλή επίπεδα. Τα κράτη-μέλη είναι απόλυτα αποφασισμένα να εφαρμόσουν την παρούσα Συμφωνία, με τη δέσμευση ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα θέσουν σε ισχύ την Ένωση ως πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία και κοινωνία ως το 2050. Απώτερος σκοπός είναι να διατηρηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη σε σταθερά επίπεδα και να μην υπερβαίνει τα όρια, κάθε χώρα να ενεργεί και να πράττει με γνώμονα τη μείωση των εκπομπών αερίου, να υπάρχει συνεχής ενημέρωση μεταξύ των χωρών, αλλά και προς τους πολίτες κάθε χώρας για τις ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί και τα στάδια που έχουν υλοποιηθεί, και τέλος να παρέχεται κατάλληλη χρηματοδότηση για την ενίσχυση και στήριξη των ευάλωτων χωρών, ώστε να θωρακιστούν για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Τέλος, σημαντικός παράγοντας διακινδύνευσης του περιβάλλοντος και κατ’ επέκταση της ανθρώπινης ύπαρξης αποτελεί η χρήση πυρηνικής ενέργειας. Η σημασία των κινδύνων που εμπεριέχει η χρήση πυρηνικής ενέργειας έχει γίνει αποδέκτης ιδιαίτερης δημόσιας προσοχής εξαιτίας μιας σειράς ατυχημάτων σε σταθμούς πυρηνικής ενέργειας. Η επιζήμια αρνητική επίδραση που έχει η πυρηνική ενέργεια για το περιβάλλον και την ατμόσφαιρα, μπορεί να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη ρύπανση που έχει υπάρξει ποτέ.
Εν κατακλείδι, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα αποδεικνύεται πως η κλιματική κρίση έχει κάνει ήδη την εμφάνιση της. Μέρα με τη μέρα, μήνα με τον μήνα, χρόνο με τον χρόνο φανερώνεται η ραγδαία μεταβολή του περιβάλλοντος. Ο ανθρώπινος παράγοντας διαδραματίζει σημαντικό και καθοριστικό ρόλο στη μεταβολή του περιβάλλοντος, μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων, της αποψίλωσης των δασών και της κτηνοτροφίας. Συνεπώς, όλη η ανθρωπότητα θα πρέπει να ευαισθητοποιηθεί και να δράσει για την αντιμετώπιση των καίριων ζητημάτων που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πρωτόκολλο του Κυότο για τις κλιματικές μεταβολές, European Union Law, διαθέσιμο εδώ
- Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, διαθέσιμο εδώ
- Βιβλίο: Περιβαλλοντική Κοινωνιολογία, Εκδόσεις Κριτική, Συγγραφέας Δημήτρης Στεβής, Νοέμβριος 2008
- Το λιώσιμο των πάγων, οικολογική καταστροφή με απρόβλεπτες συνέπειες, DW, διαθέσιμο εδώ
