Tου Ελευθέριου Χονδρού,
Το πολιτικό κλίμα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει φτάσει σε νέο ύψος έντασης, καθώς η Δημοκρατία Σέρπσκα, η οντότητα με τη σερβική πλειοψηφία, υιοθέτησε μια σειρά αμφιλεγόμενων νόμων που αντιτίθενται κατηγορηματικά στις οδηγίες του διεθνούς Ύπατου Εκπροσώπου, Christian Schmidt. Αυτή η περιφρόνηση, με επικεφαλής τον Milorad Dodik, τον Σερβοβόσνιο ηγέτη, απειλεί τη λεπτή πολιτική ισορροπία που διατηρήθηκε από τις Συμφωνίες του Ντέιτον, με το τέλος του βάναυσου πολέμου της Βοσνίας, τη δεκαετία του 1990.
Στις πρόσφατες εξελίξεις, η Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας Σέρπσκα ψήφισε νέο εκλογικό νόμο, παρέχοντας στην οντότητα έλεγχο επί των εκλογικών διαδικασιών της. Αυτός ο νόμος, που θεωρείται ένας από τους «πιο σημαντικούς» από τον Dodik, περιλαμβάνει, επίσης, τη δημιουργία Δημοκρατικής Εκλογικής Επιτροπής, καθιστώντας ενδεχομένως την εκλογική αρχή, σε επίπεδο κράτους, παρωχημένη. Η ψήφιση αυτού του νόμου ακολουθεί ένα μοτίβο όπου το κοινοβούλιο της οντότητας προσπαθεί συνεχώς να διεκδικήσει την αυτονομία του, μερικές φορές σε άμεση αντίθεση με το σύνταγμα του κράτους και τις διεθνείς συμφωνίες.
Η επίμαχη κίνηση δεν πέρασε απαρατήρητη. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος, χρησιμοποιώντας τις «εξουσίες της Βόννης» – που του επιτρέπουν να επιβάλλει τη συμμόρφωση με τη Συμφωνία του Ντέιτον – έχει ήδη ακυρώσει νόμους που πιστεύει ότι υπονομεύουν τη συνταγματικότητα του κράτους. Ωστόσο, αυτές οι ενέργειες του Schmidt συναντήθηκαν με έντονη αντίσταση από τον Dodik και την κυβέρνησή του, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο διορισμός του Schmidt δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αμφισβητώντας, έτσι, τη νομιμότητά του. Επιπλέον, αυτή η νομοθετική παραβίαση έρχεται εν μέσω διεθνούς ελέγχου, καθώς πολλές ηγετικές προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένου του Dodik, έχουν υποβληθεί σε κυρώσεις από τις Η.Π.Α. Αυτές οι κυρώσεις επιβλήθηκαν ως απάντηση σε αυτό που το Υπουργείο Οικονομικών των Η.Π.Α. περιγράφει ως «εμπρηκτική νομοθεσία» με στόχο την υπονόμευση των κρατικών θεσμών και την απειλή της ειρήνης που καθιερώθηκε από τις Συμφωνίες του Ντέιτον. Οι επικυρωμένοι νόμοι επιτρέπουν στην οντότητα να αγνοεί αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Βοσνίας και να αμφισβητεί απευθείας την εξουσία του Ύπατου Εκπροσώπου.
Σε μια προσπάθεια να προστατεύσει τους αξιωματούχους της από πιθανές επιπτώσεις από τις αποφάσεις του Schmidt, η συνέλευση της Δημοκρατίας Σέρπσκα ψήφισε, επίσης, Νόμο για την Ασυλία. Περαιτέρω εδραίωσαν τη στάση τους, υιοθέτησαν ένα νέο Δημοψήφισμα και Νόμο Πολιτικής Πρωτοβουλίας, θέτοντας τη διοργάνωση δημοψηφισμάτων στα χέρια της οντότητας, η οποία θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά το πολιτικό τοπίο, εάν οδηγήσει σε αποσχιστικές κινήσεις ή άλλες μεγάλες συνταγματικές αλλαγές. Εν μέσω αυτών των νομικών αναταραχών, η συνέλευση ενέκρινε, επίσης, αμφιλεγόμενα την «Έκθεση της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιτροπής για τη Διερεύνηση των Βασών όλων των Λαών στην περιοχή της Σρεμπρένιτσα την περίοδο από το 1992 έως το 1995», η οποία αρνείται τη γενοκτονία που έλαβε χώρα στη Σρεμπρένιτσα, το 1995. Αυτή η άρνηση έχει επικριθεί ευρέως διεθνώς και απομονώνει περαιτέρω την οντότητα από την παγκόσμια συναίνεση για την ιστορική λογοδοσία.
Αυτές οι ενέργειες είναι εμβληματικές μιας ευρύτερης γεωπολιτικής έντασης εντός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αντανακλώντας βαθιές εθνοτικές διαιρέσεις και μια επίμονη πάλη για την εθνική κυριαρχία και ταυτότητα. Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των Η.Π.Α. και της Ε.Ε., έχει εκφράσει σημαντική ανησυχία για αυτές τις εξελίξεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή και να διαλύσουν τη σκληρή ειρήνη που διατηρήθηκε μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον. Καθώς η κατάσταση εκτυλίσσεται, το μέλλον της πολιτικής ενότητας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και της τήρησης του διεθνούς δικαίου κρέμεται σε μια επισφαλή ισορροπία, που αμφισβητείται από εσωτερικές διαιρέσεις και τη σκιά προηγούμενων συγκρούσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Bosnian Serbs Defy Schmidt With Election, Referendum and Immunity Laws”, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
- “US Treasury sanctions Bosnian Serb leaders for ‘inflammatory legislation’”, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- “Contested Bosnian Serb Laws Go Into Force Despite US Warning”, Voice of America, διαθέσιμο εδώ
- “Bosnian Serb leader backs law that would abolish crucial international representative”, Euronews, διαθέσιμο εδώ
