Της Μαρίας Αλευρομαγείρου,
1943: Το ναζιστικό καθεστώς δέχεται ένα σημαντικό πλήγμα από εκεί που δεν το περίμενε. Η κοινότητα των Εβραίων που είχε μεταφερθεί σε γκέτο, στην περιοχή της Βαρσοβίας εξεγείρεται αναζητώντας μια καλύτερη ζωή, ξεφεύγοντας από τις απάνθρωπες και σκληρές συνθήκες κάτω από τις οποίες διαβιούσε.
Το γκέτο της Βαρσοβίας είχε δημιουργηθεί τον Νοέμβριο 1940 από τις ναζιστικές δυνάμεις ύστερα από την κατάληψη της Πολωνίας που είχε πραγματοποιηθεί το προηγούμενο έτος. Η έκταση που καταλάμβανε ήταν περίπου στα 34 τετραγωνικά χιλιόμετρα και κλειστό με συρματοπλέγματα, αλλά αργότερα υψώθηκε ένας τοίχος από τούβλα 3 μέτρων σε ύψος και μήκους 18 χλμ, ενώ σε μια περίοδο είχε φτάσει να αριθμεί 460.000 Εβραίους. Σκοπός της δημιουργίας του γκέτο ήταν αρχικά να περιορίσει τον εβραϊκό πληθυσμό, ώστε αργότερα να οδηγηθούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης για την «τελική λύση» που επιθυμούσε ο Αδόλφος Χίτλερ. Πολλοί, όμως, είχαν πεθάνει από τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, την πείνα και τις ασθένειες που κυκλοφορούσαν.
Το χρονικό διάστημα ανάμεσα στον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του 1942 περίπου 265.000 Εβραίοι στάλθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Τρεμπλίνκα, κάτι που θορύβησε όλους όσοι είχαν παραμείνει και ανησυχούσαν για το μέλλον τους. Για αυτό αποφάσισαν να οργανώσουν και να αναπτύξουν μια αντιστασιακή δράση, μέσα από την αριστερή Εβραϊκή Οργάνωση Μάχης (ZOB) και τη δεξιά Εβραϊκή Στρατιωτική Ένωση (ΖZW). Τον Ιανουάριο του 1943 μια επίσκεψη του Heinrich Himmler (αρχηγός των SS και ο δεύτερος πιο ισχυρός άνδρας στο Τρίτο Ράιχ) ανησύχησε τους εναπομείναντες που θεώρησαν ότι είχε έρθει το τέλος τους. Άρχισαν έτσι να οργανώνουν μια αντιστασιακή δράση για να μπορέσουν να ελευθερωθούν.
Οι ομάδες ΖZW και ZOB δημιούργησαν δεκάδες μικρές θέσεις μάχης και εκτέλεσαν αρκετούς συνεργάτες των Ναζί, συμπεριλαμβανομένων αξιωματικών της αστυνομίας του γκέτο, πράκτορες της Γκεστάπο κ.ά. Η αποφασιστική μέρα δράσης ήταν η 19η Απριλίου 1943, την παραμονή του Πάσχα, όταν οι αστυνομικές δυνάμεις και μέλη των SS εισήλθαν στο γκέτο με σκοπό να ολοκληρώσουν τις απελάσεις, αλλά έπεσαν σε ενέδρα Εβραίων ανταρτών που πυροβολούσαν και πετούσαν βόμβες μολότοφ και χειροβομβίδες από σοκάκια, υπονόμους και παράθυρα. Κατάφεραν με αυτόν τον τρόπο να σταματήσουν τη μεταφορά και σκότωσαν 59 Γερμανούς.
Ο αναβρασμός στο γκέτο της Βαρσοβίας διήρκεσε σχεδόν για τέσσερις εβδομάδες, οπότε και κατεστάλη στις 16 Μαΐου, με 13.000 Εβραίους να βρίσκουν τον θάνατο. Η εξέγερση αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πράξεις αντίστασης κατά του ναζιστικού καθεστώτος, παρόλο που πολλοί πίστευαν ότι η νίκη ήταν αδύνατη και η επιβίωση απίθανη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Warsaw Ghetto Uprising, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Warsaw Ghetto Uprising, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- WARSAW GHETTO UPRISING, encyclopedia.ushmm.org, Διαθέσιμο εδώ
