Της Ελένης Καραγιάννη,
Η λογοτεχνία και ο κινηματογράφος πρωτοστατούν στην ψυχαγωγία, σχεδόν, σε κάθε πολιτισμό. Ο λόγος είναι, μάλλον, σαφής: μας αρέσει να ζούμε μέσα σε ιστορίες, να αφηγούμαστε ιστορίες και να φανταζόμαστε. Κάποιοι συνδεόμαστε περισσότερο με τις λέξεις, τις χειροπιαστές σελίδες και την πνευματική διέγερση. Άλλοι ικανοποιούνται περισσότερο από κινούμενες εικόνες, σε συνδυασμό με μουσικά υπόβαθρα και ζωντανά σκηνικά. Σε όποια κατηγορία ανθρώπων κι αν ανήκετε, η πληθώρα επιλογών μπορεί να είναι τρομακτική, μπορεί να μην ξέρετε από που να ξεκινήσετε, να χάνεστε μέσα σε μια οχλαγωγία δημιουργημάτων. Είναι πολύ λογικό, κανείς δεν γεννήθηκε ξέροντας τι τον αγγίζει συναισθηματικά. Αυτό το άρθρο γράφεται στο όνομα του ιδιαίτερου χαρακτηριστικού που έχει μόνο ο άνθρωπος από όλα τα έμβια όντα, στην ικανότητα να φαντάζεται και να λέει ιστορίες. Αυτό το άρθρο γράφεται για εσάς που θέλετε να δοκιμάσετε διαφορετικά είδη, διαφορετικές κουλτούρες και διαφορετικούς τρόπους σκέψεις. Για εσάς που θέλετε να ακούσετε μια ιστορία που θα σας συμπεριλάβει και για εσάς που απλώς σας αρέσει να βγαίνετε πού και πού εκτός πραγματικότητας.
Τα βιβλία που έχουν μεταφερθεί στον χώρο του θεάματος είναι τόσα πολλά που δεν θα μπορούσε κανείς να τα καταγράψει όλα. Για αυτό, έγινε μια προσπάθεια να συμπεριλάβουμε τα βασικά της μυθιστορηματικής πορείας, δηλαδή τα βιβλία που πρέπει να διαβάσετε ή τις ταινίες που πρέπει να δείτε, αν θέλετε να ζήσετε μια ιστορία αγάπης.
1. «Ανεμοδαρμένα Ύψη» – Έμιλυ Μπροντέ (1847)
Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη δεν είναι μια ακόμη συγκινητική ιστορία αγάπης, είναι μια συνδιαλλαγή πάθους, θλίψης, απόγνωσης και τρελού έρωτα. Και αυτό την κάνει ξεχωριστή. Η Έμιλυ Μπροντέ σε αυτό το μυθιστόρημα, αφηγείται την ιστορία της Κάθριν και του Χίθκλιφ, που εκτυλίσσεται σε ένα υπερπολυτελές κάστρο με φόντο την καλή ζωή της Αγγλίας τη δεκαετία του 1840. Προς αποφυγή των υπερβολών και των ευφημισμών, δεν θα αναφέρω πως είναι το καλύτερο ερωτικό μυθιστόρημα όλων των εποχών, αλλά δικαιωματικά εντάσσεται στην πρώτη πεντάδα. Η ιστορία είναι κάπως περίπλοκη, αλλά η πορεία είναι σε σύζευξη με τα δραματικά ερωτικά μυθιστορήματα: γνωριμία, εμπειρίες, έρωτας, απογοήτευση. Εναλλαγές προσώπων, με υπηρέτες, γείτονες και ευγενείς, ελάχιστες εναλλαγές τοποθεσιών, μιας και ο χώρος δράσης είναι κυρίως το κάστρο τους, αναδρομικές αφηγήσεις και μονόλογοι. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια συνηθισμένη ανεκπλήρωτη αγάπη, που όμως δεν είναι καθόλου συνηθισμένη, γιατί η Ε. Μπροντέ δημιούργησε το ψυχογράφημα των ηρώων με τρόπο τέτοιο, ώστε να μην μπορούμε πολύ εύκολα να ταυτιστούμε μαζί τους. Και παρόλα αυτά, μας έκανε τόσο εύκολη την ταύτιση με τα συναισθήματά τους, με τρόπο τέτοιο που μας οδηγεί να σκεφτόμαστε πως ακόμα και χωρίς πολλές ομοιότητες, οι άνθρωποι μοιάζουμε μεταξύ μας. Πλούτος, στιγματισμός, κοινωνικά στερεότυπα, πάλη των τάξεων, ψυχική ασθένεια και, φυσικά, ο έρωτας είναι η βασική γραμμή του μυθιστορήματος.
Τα Ανεμοδαρμένα Ύψη άσκησαν μεγάλη επιρροή στον χώρο της λογοτεχνίας, ώστε αποφασίστηκε ότι αυτός ο έρωτας πρέπει να προβληθεί σε μεγάλες οθόνες και μικρές τηλεοράσεις. Έτσι, το 1992, ο σκηνοθέτης Kosminsky μετέφερε το βιβλίο στον κινηματογράφο. Προσωπικά η ταινία δεν εκπλήρωσε τις μεγάλες προσδοκίες μου μιας και δεν αποδίδει με την ανάλογη ποιότητα τον συναισθηματικό κόσμο του βιβλίου και δίνει περισσότερη βαρύτητα στα σκηνικά. Ωστόσο, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, σίγουρα αξίζει να γνωριστείτε με την Κάθριν και τον Χίθκλιφ.
Υ.Γ. Πάρτε πολλά πολλά χαρτομάντηλα!
2. «Πρόγευμα στο Τίφανυς» – Τρούμαν Καπότε (1958)
Η πασίγνωστη ταινία Breakfast at Tiffany’s έχει βασιστεί στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τρούμαν Καπότε. Δεν πρόκειται για μια βαθιά ερωτική ιστορία. Ωστόσο, αξίζει να συμπεριλαμβάνεται στα ερωτικά μυθιστρήματα, γιατί ξετυλίσσει αργά το κουβάρι μιας πραγματικής ιστορίας αγάπης. Ο όρος πραγματικός χρησιμοποιείται ακριβώς για την απόδοση της πραγματικότητας. Είναι μια ιστορία που μπορεί να συμβεί, που μάλλον συνέβη, και που μάλλον κάπου συμβαίνει ακόμη. Τόσο το βιβλίο, όσο και η ταινία (1961) με πρωταγωνίστρια τη θρυλική Audrey Hepburn είναι αριστουργήματα και έχουν αφήσει το στίγμα τους στην παγκόσμια αφήγηση. Η ιστορία αναφέρεται στη ζωή της νεαρής Χόλλυ Γκολάιτλυ, που ζει στη Νέα Υόρκη, κυνηγά αυτό που λέμε το «Αμερικανικό Όνειρο» και κάθε μέρα παίρνει το πρωινό της στο Τίφαννυς.
Εναλλασσόμενες εικόνες, αμερικανικές φαντασιώσεις, φοβερά πάρτι, ουσίες και έρωτες είναι τα βασικά στοιχεία της ιστορίας. Και γιατί αυτό το βιβλίο ανήκει στις ερωτικές νουβέλες; Μα φυσικά γιατί στην ίδια πολυκατοικία μένει και ένας, επίσης, νεαρός που απλώς ερωτεύεται τυφλά, και εννοείται, ανεκπλήρωτα, τη φαντασμαγορική Χόλλυ. Η ταινία έκανε, επίσης, τηλεοπτικό πάταγο, με την πρωταγωνίστρια να παίρνει υποψηφιότητα για Όσκαρ, ενώ η μουσική παραγωγή της να κερδίζει συνολικά 2 Όσκαρ και 5 Γκράμις.
3. «Να με φωνάζεις με τ’ όνομά σου» – Αντρέ Ακιμάν (2007)
Για το τέλος αφήσαμε μια τόσο διαφορετική, όσο και ίδια, ιστορία αγάπης. Μια ιστορία αγάπης δύο ανδρών που απλώς συγκλονίζει με την ηρεμία της, και συγκινεί τόσο γραμμένη στις σελίδες, όσο και προβαλλόμενη στη μεγάλη οθόνη. Το Call me by your name έγινε κυρίως γνωστό το 2017, όταν προβλήθηκε στον κινηματογράφο, έσπασε τα ταμεία, προτάθηκε για Όσκαρ και κέρδισε τις καρδιές εφήβων, ενηλίκων, ΛΟΑΤΚΙ+ και, γενικά, συγκίνησε το παγκόσμιο κοινό. Ο Luca Guadagnino, σκηνοθέτης της ταινίας, κατάφερε να μελοποιήσει τον ρομαντισμό και ο James Ivory, σεναριογράφος, να δραματοποιήσει τον έρωτα, που ο συγγραφέας Andre Aciman είχε ενσαρκώσει με λέξεις στο ομώνυμο βιβλίο.
Όσον αφορά την πλοκή, η ιστορία εκτυλίσσεται τη δεκαετία του 1980 στη Βόρεια Ιταλία, όπου ένα δεκαεπτάχρονο αγόρι ερωτεύεται παράφορα τον μεγαλύτερο μαθητή του πατέρα του. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, κάθε ταινία και βιβλίο που αναφέρεται σε μια ομοφυλοφιλική σχέση ποτέ δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό. Η ιστορία ήρθε να μας δείξει τον απόλυτο ρομαντισμό, τη φύση του έρωτα που δεν κοιτάζει φύλα, πρόσωπα, ηλικίες, εθνικότητες, ήρθε απλώς να μας υπενθυμίσει πόσο δυνατό είναι αυτό το συναίσθημα και πόσο μεγάλοι γινόμαστε, όταν το νιώθουμε. Και το αξιοθαύμαστο είναι πως αυτό το καταφέρνει, χωρίς υπερβολικές ερωτικές σκηνές, απλώς επιστρατεύει τη φαντασία μας και την αφήνει να χειραγωγείται από την υπέροχη μουσική σύνθεση που καλύπτει την ταινία και τις απλές λεξικολογικές επιλογές που καλύπτουν το βιβλίο. Να συμπληρώσουμε πως η ταινία κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου, με τον J. Ivory να γίνεται ο μεγαλύτερος νικητής της κατηγορίας σε ηλικία 89 ετών, ενώ βέβαια είχε λάβει και άλλες υποψηφιότητες, όπως αυτή του Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού (Mystery of Love) και Α’ ανδρικού ρόλου (Timothee Chalamet). Είτε μέσω μιας οθόνης είτε διαβάζοντάς τη, αξίζει σίγουρα να γνωρίσετε την ιστορία του Όλιβερ και του Έλιοτ για να πιστέψετε ξανά στον έρωτα, ακόμα και αν δεν πιστεύετε γενικά στον έρωτα, θα πιστέψετε στον δικό τους.
Σίγουρα οι ερωτικές ιστορίες βασιζόμενες σε βιβλία που προβλήθηκαν στη μεγάλη οθόνη είναι άπειρες. Δεν αναφέραμε καν τις πιο σημαντικές, όπως το Ημερολόγιο ή το Υ.Γ. Σ’ αγαπώ, εσκεμμένα, με στόχο να δώσουμε το βήμα σε άλλες ταινίες να πάρουν, πλέον, τη θέση των κλασικών και να μας συγκινήσουν με διαφορετικό και, ίσως, επικαιροποιημένο τρόπο. Για αυτό μιλήσαμε για ιστορίες που άπτονται κοινωνικών θεμάτων, μειονοτικών εμπειριών μέσα σε καθημερινές φιγούρες. Είναι ένας τρόπος να αντιληφθούμε ότι ο έρωτας και ο ρομαντισμός είναι κάτι παραπάνω από απλές καθημερινές εμπειρίες και κάτι λιγότερο από κοινωνικό προσόν των πολλών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Call Me by Your Name’ Screenwriter James Ivory Becomes Oldest Oscar Winner, variety.com, διαθέσιμο εδώ
- Σαν σήμερα κυκλοφόρησε η ταινία «Πρόγευμα στο Τίφανις», ogdoo.gr, διαθέσιμο εδώ
