Του Γιώργου Τσίλλα,
Η γεωγραφική θέση της Κύπρου ήταν σημαντικότατη και η χώρα πλούσια σε μεταλλεία. Αυτό προσέλκυσε τον έναν κατακτητή μετά τον άλλον. Διαχρονικά η Μεγαλόνησος εξουσιάστηκε από τους Φοίνικες, τους Ασσύριους, τους Αιγυπτίους και τους Πέρσες. Η Αρχαία Κύπρος κατοικούνταν ήδη πριν από την έλευση των Ελλήνων. Στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., ξεκινάει ο αποικισμός των Ελλήνων στο νησί.
Οι Έλληνες εγκαταστάθηκαν εν πολλοίς στις πόλεις και σταδιακά κατέλαβαν την πολιτική εξουσία. Οι κυριότερες πόλεις ήταν η Σαλαμίνα, η Λάπηθος, το Κίτιο, το Κούριο, η Πάφος και οι Σόλοι. Ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία της ίδρυσης των Σολών. Σύμφωνα με την παράδοση, όπως την εξιστόρησε ο Ηρόδοτος, ο Σόλων επισκέφτηκε τον Αιπεία, ο οποίος ήταν βασιλιάς της Φιλόκυπρου. Κατά την επίσκεψη αυτή, ο Σόλων συμβούλεψε τον βασιλέα να μεταφέρει το βασίλειο του σε μια περιοχή πιο κατάλληλη και πιο υγιεινή. Ο Αιπείας δέχτηκε την συμβουλή και ίδρυσε μια νέα πόλη εν ονόματι Σολοί, για να δοξάσει τον Αθηναίο σοφό. Η ιστορία αυτή πιθανότατα είναι ένας μύθος, όμως αποδεικνύει τον ισχυρό δεσμό μεταξύ της μητροπολιτικής Ελλάδας και της Κύπρου. Οι αυτόχθονες κατέφυγαν στην Αμαθούντα και κράτησαν ζωντανό τον πολιτισμό και την γλώσσα τους μέχρι τον τέταρτο αιώνα π.Χ.
Κατά την Ιωνική επανάσταση, οι πόλεις της Ιωνίας επαναστάτησαν κατά των Περσών. Η Κύπρος, έχοντας σε μεγάλο βαθμό εξελληνιστεί, τάσσεται υπέρ των Ιώνων. Όλες οι πόλεις της πήραν μέρος στην επανάσταση, εκτός από την Αμαθούντα (διότι ήταν μια πόλη αυτόχθονων και όχι Ελλήνων). Βασιλιάς της Σαλαμίνας, εκείνη την εποχή ήταν ο Γόργος, ο οποίος αρνήθηκε να επαναστατήσει (διότι ήταν φιλοπέρσης). Ο αδελφός του Ονήσιλος, τον εκθρόνισε και κατέλαβε το βασιλικό αξίωμα. Ο Ονήσιλος, καθώς ήταν υπέρ του ελληνικού αγώνα, πολιορκεί τον Αμαθούντα. Με την πολιορκία, πίστευε ο βασιλιάς ότι θα έπειθε τους Αμαθουσίους να λάβουν μέρος στην εξέγερση. Οι Πέρσες, προς υποστήριξη των πολιορκημένων έστειλαν στρατιωτικές δυνάμεις, υπό την αρχηγία του Αρτύβιου. Ο βασιλιάς της Σαλαμίνας τότε, ζήτησε την υποστήριξη των Ιώνων. Οι Ίωνες ενίσχυσαν τους Κυπρίους. Στην πεδιάδα της Σαλαμίνας ξεκίνησε η μάχη μεταξύ των δύο στρατοπέδων (δεν πρέπει να μπερδευτεί με την ομώνυμη μάχη που έγινε αργότερα, γύρω από το νησί της Σαλαμίνας, στο πλαίσιο των Ελληνοπερσικών πολέμων). Η μάχη πήγαινε καλά για τους Έλληνες, καθώς ο Ονήσιλος κατάφερε να σκοτώσει ο ίδιος τον αρχηγό των Περσών, Αρτύβιο. Στην θάλασσα, οι Ίωνες υπερτερούσαν, όταν όμως αυτομόλησε ο Στασάνωρ, βασιλιάς του Κουρίου, τον ακολούθησαν και τα άρματα των Σαλαμίνιων.
Οι Πέρσες, έχοντας ανασυγκροτηθεί, άρχισαν την προέλαση τους στην νήσο. Αφού σκοτώθηκε ο Ονήσιλος, οι Πέρσες τοποθέτησαν στον θρόνο ξανά τον αδελφό του, Γόργο. Ο στρατός των Περσών πολιόρκησε όλες τις πόλεις της Κύπρου. Σθεναρή αντίσταση κράτησε η πόλη Σόλοι, αλλά και αυτή αλώθηκε στο τέλος, μετά από πολιορκία πέντε μηνών. Εξαίρεση αποτελεί και η Παλαίπαφος, η οποία επίσης πολιορκήθηκε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Εν τέλει η Κύπρος κατακτήθηκε ξανά εξ ολοκλήρου. Ο Ηρόδοτος, στα τελευταία του λόγια περί της εξέγερσης των Κυπρίων γράφει: «Αφού οι Κύπριοι χάρηκαν για έναν χρόνο την ελευθερία, έγιναν ξανά δούλοι των Περσών». Η απειθαρχία των κυπριακών πόλεων οδήγησε στην αδυσώπητη τιμωρία των Περσών. Λόγω της μακρόχρονης φιλελληνικής πολιτικής, Οι Σόλιοι τιμωρήθηκαν βαναυσότερα από τους υπόλοιπους. Οι Πέρσες εγκατέστησαν στους θρόνους των πόλεων φιλοπέρσες βασιλείς. Με αποτέλεσμα το νησί να διαιρεθεί σε θιασώτες των Περσών και θιασώτες των Ελλήνων. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι Πέρσες καλλιέργησαν το μίσος μεταξύ Ελλήνων της Κύπρου και Φοινίκων, οι οποίοι σύμμαχοι τους έλαβαν σημαντικά αξιώματα. Η περίοδος μετά την επανάσταση ήταν δύσκολη για την Κύπρο. Το 480 π.Χ. κατά την διάρκεια της εκστρατείας του Ξέρξη, οι Κύπριοι υποχρεώθηκαν να συνεισφέρουν στον αγώνα έναντι των αδελφών τους, με 150 πλοία. Χρησιμοποιώντας ξανά τον Ηρόδοτο ως πηγή, μαθαίνουμε ότι οι Κύπριοι, κατά την Αρτεμισία, βασίλισσα της Καρίας ήταν «κακοί δούλοι», διότι η συμβολή τους στην μάχη δεν διευκόλυνε τους Πέρσες.
Κατά τους Ελληνοπερσικούς πολέμους, η μητροπολιτική Ελλάδα κατάφερε να αναχαιτίσει τους εισβολείς και να παραμείνει ελεύθερη. Κατά έναν παρόμοιο τρόπο μερικές δεκαετίες αργότερα, ο βασιλιάς της Σαλαμίνας Ευαγόρας θα οραματιστεί την ένωση των κυπριακών βασιλείων σε ενιαίο κράτος και την απελευθέρωση της Κύπρου απο την βάναυση κυριαρχία του Πέρση δυνάστη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ούλιρχ Βίκλεν (1976), Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Αθήνα, εκδ. ΠΑΠΑΖΗΣΗ
- Bάσος Καραγιώργης (1978), Αρχαία Κύπρος, Αθήνα, εκδ. ΜΙΕΤ
