Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Η Fed βρέθηκε σε δυσμενέστερο σημείο από το αναμενόμενο σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού και της αμερικανικής οικονομίας εν γένει, καθώς ο πληθωρισμός συνεχίζει να αποκλίνει αρκετά από τον στόχο του 2% και η αγορά δεν έχει «παγώσει» όσο θα έπρεπε, γεγονός που θα καθυστερήσει, προφανώς, τις μειώσεις των επιτοκίων, με αποτέλεσμα να διακοπεί η αισιοδοξία που είχε διαμορφώσει έως τώρα η (παγκόσμια) αγορά. Πέρα από τη δυσκολία χαρτογράφησης της επιτοκιακής πολιτικής της Fed μέσα στο έτος, συζήτηση ξετυλίγεται και σχετικά με την πολιτική της ποσοτικής «σύσφιξης» που ασκεί παράλληλα, για να ανακόψει τον υψηλό ρυθμό πληθωρισμού.
Η ποσοτική «σύσφιξη», γνωστή και ως κανονικοποίηση του ισολογισμού, αποτελεί το εργαλείο πολιτικής μιας Κεντρικής Τράπεζας, που σκοπεύει να απορροφήσει άμεσα ρευστότητα από την αγορά μέσω πώλησης περιουσιακών στοιχείων (συνήθως κρατικά ομόλογα) ή διακοπής της αναχρηματοδότησής τους, περιορίζοντας τον ισολογισμό της και συρρικνώνοντας τα νομισματικά της αποθέματα. Συνεπώς, αποσύρεται χρήμα από την χρηματοοικονομική αγορά, που ουσιαστικά είχε «τυπωθεί» ψηφιακά από την Κεντρική Τράπεζα, συμπιέζοντας τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων και των αγαθών (και υπηρεσιών) στην οικονομία διαμέσου των καναλιών μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Δηλαδή, αποτελεί την αντίθετη πολιτική της ποσοτικής «χαλάρωσης».
Αποτελεί ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στη «φαρέτρα» μιας Κεντρικής Τράπεζας, λόγω της αμεσότητάς του, αλλά και του βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα που μπορούν να έχουν ευρύτερα οι (αντισυμβατικές ή μη) πολιτικές πράξεις ανοικτών αγορών. Ωστόσο, ενέχει και σημαντικό κίνδυνο η εσφαλμένη χρήση αυτού του εργαλείου, καθώς μια ραγδαία αφαίρεση ρευστότητας από το χρηματοδοτικό σύστημα θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσεις την οικονομία και να οδηγήσει σε κρίση.
Η Fed, λοιπόν, παρότι έχει επιτύχει να μειώσει σημαντικά τα περιουσιακά της στοιχεία, σε βαθμό, μάλιστα, μεγαλύτερο από την αντίστοιχη ποσοτική «σύσφιξη» που είχε πραγματοποιηθεί κατά την περίοδο 2017 με 2019, ο ισολογισμός της παραμένει μεγαλύτερος κατά 80% σε σχέση με τις αρχές του 2020, λίγο πριν την εκκίνηση της ποσοτικής «χαλάρωσης» με τα ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης για την ανάκαμψη των αγορών από τους τριγμούς που επέφερε η πανδημία Covid-19. Το πρόβλημα σε αυτό το γεγονός έγκειται στο ότι εμποδίζεται σημαντικά η δυνατότητα εκ νέου επέκτασης του ισολογισμού στο κοντινό μέλλον, εφόσον αυτό χρειαστεί σε ενδεχόμενη οικονομική δίνη.
Μην ξεχνάμε πως το «σήμα» της Fed στην αγορά είναι πως οι περικοπές για φέτος και θα καθυστερήσουν και θα είναι λιγότερες από το προβλεπόμενο, ενώ, παράλληλα, πρόκειται να διεξαχθούν οι κρίσιμες εγχώριες Προεδρικές Εκλογές, που ίσως επιφέρουν αναταράξεις. Επίσης, η αποφυγή παρέμβασης της Κεντρικής Τράπεζας σε μια ήδη τεταμένη οικονομική κατάσταση, προϋποθέτει και δημοσιονομική σύνεση από την πλευρά της Κυβέρνησης (κάτι που δεν συνέβη, για παράδειγμα, στη Μ. Βρετανία επί της σύντομης πρωθυπουργίας της Lizz Truss με την ανακοίνωση του -τότε- «μίνι» προϋπολογισμού από το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας).
Αν καταφέρει η Fed να συρρικνώσει εγκαίρως τον ισολογισμός της στα επιθυμητά επίπεδα, ώστε να επιτύχει τους στόχους της (δηλαδή, τη διατήρηση της αμερικανικής οικονομίας -κατά προσέγγιση- στα δυνητικά της επίπεδα ανάπτυξης, καταγράφοντας η αγορά εργασίας επίπεδα πλήρης απασχόλησης, με πληθωρισμό στο επιθυμητό 2%), θα έχει αποδείξει, εν μέρει, πως η προηγούμενη ποσοτική «χαλάρωση», εκτός από επιτυχής, θα αντέκρουε τους επικριτές που υποστηρίζουν πως αποτέλεσε την αιτία του υψηλού πληθωρισμού και των υπερτιμημένων περιουσιακών στοιχείων.
Αυτήν τη στιγμή, χωρίς κανένα σταθερό στόχο, η Fed επιτρέπει στον εαυτό της να καθοδηγείται από τα σήματα της αγοράς. Συγκεκριμένα, παρακολουθεί εάν τα επιτόκια χρηματοδότησης μιας ημέρας για τις τράπεζες διαπραγματεύονται πάνω από το επιτόκιο που πληρώνει στα υπόλοιπα των αποθεματικών τους. Αυτό θα ήταν ένδειξη ότι οι συνθήκες ρευστότητας έχουν γίνει πολύ πιο αυστηρές. Πλέον, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θέλουν α επιβραδύνουν τη μείωση του ενεργητικού τους, στοιχηματίζοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος διαταραχής της αγοράς και έτσι, σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, θα μεγιστοποιηθεί η συρρίκνωση του ισολογισμού τους.
Σύμφωνα με δηλώσεις που έδωσε τον προηγούμενο μήνα ο επικεφαλής της Fed, Jerome Powell, ισχυρό ενδεχόμενο αποτελεί πως η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα θα εκπονήσει σχέδια για μείωση της ποσοτικής «σύσφιξης» μετά την επικείμενη συνεδρίασή της (1 Μαΐου), με την εφαρμογή να ξεκινά τον Ιούνιο. Αυτό είχε ακουστεί στην αγορά ήδη από τη δημοσίευση των πρακτικών της συνεδρίασης του Δεκεμβρίου, στα οποία υπήρξαν αξιωματούχοι που υποστήριζαν την επιβράδυνση της ποσοτικής «σύσφιξης». Αυτήν τη στιγμή η Fed απλά αφήνει να ωριμάσουν τίτλοι αξίας $ 95 δις ανά μήνα, χωρίς να προβαίνει σε πωλήσεις. Η συρρίκνωση του ισολογισμού θα συνεχίσει σίγουρα και στο υπόλοιπο του έτους και, πιθανότατα, θα γίνεται παράλληλα με τις μειώσεις των επιτοκίων, παρότι αποτελούν πολιτικές αντίρροπες.
Κλείνοντας, η (πιθανή) απόφαση για μείωση του ρυθμού ποσοτικής «σύσφιξης» από τη Fed ίσως καθυστερήσει ή αποτρέψει ένα επώδυνο πλήγμα για την χρηματοοικονομική αγορά των Η.Π.Α., επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη συρρίκνωση του ισολογισμούς. Ωστόσο, αυτό μπορεί να αποκλιμακώσει παραπάνω τον απαιτούμενο ρυθμό απόσυρσης ρευστότητας στην αγορά, με αποτέλεσμα οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό και τα λοιπά μακροοικονομικά μεγέθη να πέσουν έξω.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Slower for longer’, ft.com, διαθέσιμο εδώ
- The Federal Reserve cleans up its money-printing mess, economist.com, διαθέσιμο εδώ
