Της Μιχαηλίας-Ραφαέλας Καραγιάννη,
Βρισκόμαστε στο 1923, όταν ο Joseph Capgras, Γάλλος ψυχίατρος, δημοσιεύει σε μία γαλλική εφημερίδα μία ιδιαίτερη περίπτωση γυναίκας ασθενή. Σε αυτήν τη δημοσίευση αναφέρει ότι η γυναίκα πίστευε ότι άτομα πανομοιότυπα, τουλάχιστον εξωτερικά, με τον σύζυγο και άλλους κοντινούς της ανθρώπους τούς είχαν αντικαταστήσει. Μάλιστα, θεωρούσε ότι υπάρχει και ένα πανομοιότυπο άτομο με τον εαυτό της. Οι συγγραφείς αναφέρθηκαν σε αυτό το σύνδρομο ως “L’ illusion des sosies”, που μεταφράζεται στα ελληνικά ως «η ψευδαίσθηση των ομοίων».
Το σύνδρομο Capgras, αρχικά, ορίζεται ως μία ψυχιατρική διαταραχή, παρόμοια με τη σχιζοφρένεια, και συνδέεται με την υστερία. Τότε, παρενέβει ο Berson, ο οποίος εξηγεί ότι είναι κάτι διαφορετικό από αυτό. Αργότερα, τη δεκαετία του 1980, εντοπίζονται οργανικές βλάβες στον εγκέφαλο των ασθενών. Έτσι, καταλήγουμε στο σήμερα, που είναι πλέον κατανοητό ότι αυτό το σύνδρομο είναι μια τόσο ψυχιατρική όσο και νευρολογική παραληρητική διαταραχή, στην οποία οι αυταπάτες πηγάζουν, κυρίως, από τον εκφυλισμό του εγκεφάλου.
Το σύνδρομο αυτό είναι μια περίπλοκη οργανική κατάσταση. Προκαλείται από δομικές εγκεφαλικές βλάβες και, συγκεκριμένα, από έναν συνδυασμό δύο βλαβών. Αυτές είναι η βλάβη στο δεξιό ημισφαίριο, η οποία προκαλεί προβλήματα στην οπτική αναγνώριση, και η βλάβη του μετωπιαίου λοβού, η οποία δυσκολεύει το άτομο στο θέμα της εξοικείωσης. Οι βλάβες αυτές προκαλούν και την αποκόλληση του μετωπιαίου από τον κροταφικό λοβό, με αποτέλεσμα ο ασθενής να μην δύναται να θέτει τα όρια του εαυτού του και να εξοικειώνεται με τα ερεθίσματα που λαμβάνει. Επιπρόσθετα, τέτοια νευροφυσιολογικά ελλείμματα προκαλούν αδυναμία σωστής επεξεργασίας των συναισθηματικών πληροφοριών και της αναγνώρισης προσώπων.
Ακόμα, δεν είναι μόνο οι εγκεφαλικές βλάβες που προκαλούν την εμφάνιση του συνδρόμου Capgras, αλλά και μία σειρά από άλλες ψυχιατρικές ασθένειες. Οι κυριότερες από αυτές είναι η σχιζοφρένεια, το Alzheimer, η άνοια, η επιληψία, το εγκεφαλοαγγειακό ατύχημα, οι όγκοι στην υπόφυση και η προχωρημένη νόσος του Parkinson.
Ο Berson στη μελέτη του διαπίστωσε ότι υπάρχουν δύο κύριες και αντίθετες απόψεις για το ίδιο άτομο, με αυτήν την αβεβαιότητα να δημιουργεί τη βάση της ψυχοπαθολογίας του συνδρόμου Capgras. Αυτό σημαίνει ότι η εφεύρεση των διπλών υποκειμένων επιτρέπει στον ασθενή να ενεργεί με εχθρότητα, χωρίς, ωστόσο, να νιώθει ενοχές. Με άλλα λόγια, το σύνδρομο περιλαμβάνει τη διαδικασία διαχωρισμού μιας οντότητας σε καλές και κακές εικόνες, με αυτήν τη διάσπαση να γίνεται παθολογική, λόγω των παραμορφώσεων στις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου.
Στις περισσότερες περιπτώσεις έχει διαπιστωθεί ότι άτομα με το σύνδρομο Capgras έχουν απειλήσει ή έχουν δείξει βίαιες συμπεριφορές προς ένα οικείο άτομο. Μάλιστα, μία μελέτη έδειξε ότι το σύνδρομο αυτό συσχετίζεται με την επιθετικότητα και την ανθρωποκτονία. Βέβαια, όπως έχει ήδη αναφερθεί, πολλοί από τους ασθενείς έχουν, επίσης, και άλλες νευρο-ιατρικές παθήσεις παρούσες, οι οποίες δρουν ως συγχυτικοί παράγοντες, δεδομένου ότι η βία είναι ένα από τα αποτελέσματα της ψυχολογικής οπισθοδρόμησης. Φυσικά, η τάση για βία σε ασθενείς με σύνδρομο Capgras απαιτεί ταχεία αναγνώριση και έγκαιρη παρέμβαση από τους ειδικούς, καθώς τα οικεία πρόσωπα του ασθενή θέτονται σε κίνδυνο.
Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία του συνδρόμου Capgras, αυτή περιλαμβάνει, κυρίως, αντιψυχωσικά φάρμακα, καθώς οι ψυχίατροι εστιάζουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του. Όπως και πολλές άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, εξαιτίας της μοναδικότητας του κάθε ατόμου, δεν υπάρχει συγκεκριμένη καθοδήγηση για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε περιπτώσεις στις οποίες ο ασθενής έχει βίαιη συμπεριφορά ή είναι επιρρεπής στον αυτοτραυματισμό, είναι απαραίτητο να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική. Ο θεράποντας ιατρός οφείλει να βοηθήσει όχι μόνο τον ασθενή, αλλά και τους οικείους του, χρησιμοποιώντας τεχνικές επικοινωνίας και συμβουλευτικής, καθώς αυτοί είναι οι άμεσα επηρεαζόμενοι, λόγω του κινδύνου της βίας που αντιμετωπίζουν.
Συνοψίζοντας, το σύνδρομο Capgras ή, αλλιώς, το παραλήρημα των διπλών, είναι ένα παραληρηματικό σύνδρομο εσφαλμένης αναγνώρισης. Ο ασθενής πιστεύει ότι ένα πανομοιότυπο αντίγραφο έχει αντικαταστήσει ένα στενά συγγενικό άτομο, ένα ζώο ή ακόμα και ένα άψυχο αντικείμενο. Θεωρείται ευρέως ως το πιο διαδεδομένο από τα παραληρηματικά σύνδρομα λανθασμένης αναγνώρισης και εμφανίζεται σε ψυχιατρικές και μη ψυχιατρικές περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων και ασθενών με εγκεφαλική βλάβη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Capgras Syndrome, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Capgras syndrome in substance-induced psychosis, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
