Της Μαρίας Κουλούρη,
Ο άνθρωπος γεννιέται ως ένας «ξένος», ένα ον δηλαδή σαν λευκός καμβάς που περιμένει να διαπλαθεί μέσα από τα κοινωνικά ερεθίσματα της ζωής του. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι ομάδες, η πατρίδα κτλ. συντελούν στο γεγονός πως ο άνθρωπος αρχίζει να νιώθει ότι ανήκει κάπου, βρίσκει τις «ρίζες» του και προχωρά έχοντας βρει το νόημα της ζωής του. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα, με αποτέλεσμα ο «ξένος» να μη φεύγει ποτέ από μέσα μας. Το ζήτημα αυτό πραγματεύεται το βιβλίο Τα πρόσωπα του ξένου του Σωτήρη Μανωλόπουλου, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Ο συγγραφέας του βιβλίου, Σωτήρης Μανωλόπουλος, σπούδασε στο Τμήμα Ιατρικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, με ειδικότητα την ψυχιατρική ενηλίκων και εργάζεται ως ψυχαναλυτής. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Οττάβας με ειδίκευση στην Παιδοψυχιατρική, όπου και ορίσθηκε Επίκουρος Καθηγητής. Ανήκει στην ιδρυτική ομάδα της Εταιρείας «Μέριμνα», της Ελληνικής Εταιρείας για την Ψυχική Υγεία των Βρεφών και της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, ενώ παρουσιάζει ευρύ συγγραφικό έργο. Αξίζει να σημειωθεί πως, το βιβλίο το οποίο πραγματεύεται η συγκεκριμένη παρουσίαση, Τα πρόσωπα του ξένου, περιέχει πρόλογο του Γρηγόρη Αμπατζόγλου, αλλά και δύο επίμετρα, ένα της Κατερίνας Δασκαλάκη και ένα της Αριέλλα Ασέρ.
Το βιβλίο είναι άτυπα χωρισμένο σε 12 κεφάλαια, στα οποία ο συγγραφέας αναλύει την έννοια του «ξένου» προσφέροντας παραδείγματα από την τέχνη και, συγκεκριμένα, μέσα από έργα του Καμύ, του Παπαδιαμάντη, του Ομήρου, του Σαίξπηρ και άλλων διάσημων καλλιτεχνών. Εναρκτήριο έναυσμα της ανάλυσης αποτελεί η έννοια του ξένου ως μετανάστη. Αφορμώμενος από τη μεταναστευτική κρίση των τελευταίων ετών, ο συγγραφέας θέτει κάποια ερωτήματα σχετικά με την ψυχοσύνθεση των εκτοπισμένων, δηλαδή το πώς νιώθουν δίχως τη βεβαιότητα της σταθερής διαμονής, εργασίας, αλλά και τη βεβαιότητα του νοήματος της ζωής τους. Σε αυτή την αναζήτηση του νοήματος της ζωής εδράζεται όλη η ανάλυση του βιβλίου, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα «πρόσωπα του ξένου», δηλαδή του ανθρώπου που νιώθει ξένος απέναντι στους άλλους, αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό.
Διαβάζοντας τα κεφάλαια, πληροφορούμαστε μέσα από την ψυχαναλυτική σκοπιά του συγγραφέα για έννοιες που ωθούν τον άνθρωπο στο να αποξενώνεται από τους άλλους και από τον ίδιο. Εκφράζεται η άποψη πως όλοι είμαστε ξένοι και άγνωστοι αν δεν επιτρέψουμε στους άλλους να «εισβάλουν» μέσα μας, διατηρώντας ένα είδος αδράνειας ή, καλύτερα, ένα είδος αδυνατότητας, δηλαδή μιας απαγόρευσης απέναντι στους άλλους να μας γνωρίσουν δείχνοντας εμπιστοσύνη. Αυτή η αδυνατότητα μαρτυρά την έλλειψη της πραγματοποίησης της επιθυμίας, δηλαδή το γεγονός πως δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να ικανοποιηθούμε, διατηρώντας τη μοναχικότητά μας. Επιπλέον, μέσα από το παράδειγμα της έννοιας του εμπόρου, τονίζεται η ανάγκη αλληλεπίδρασης των ανθρώπων, ώστε να μη μένουν ξένοι. Σχετικά με αυτή την αλληλεπίδραση χρησιμοποιείται και το παράδειγμα των οικογενειακών εορτών και συναθροίσεων, μέσα από τις οποίες ο άνθρωπος αποκτά αυτοπεποίθηση, αισθανόμενος πως ανήκει κάπου και πως η ζωή του έχει μια συνέχεια, αφού οι γιορτές έχουν έναν διαρκή χαρακτήρα στον χρόνο, κάτι που επιβεβαιώνεται συχνά με τη φράση «και του χρόνου».
Οι παραπάνω είναι μόνο λίγες από τις έννοιες που πραγματεύεται το βιβλίο, αφού η ανάλυσή του θα μπορούσε να είναι πολυσέλιδη. Ο Σωτήρης Μανωλόπουλος καταφέρνει μέσα στις σελίδες του βιβλίου να περιγράψει μέσω της ψυχανάλυσης την έννοια του ξένου, ενημερώνοντας επαρκώς ακόμα και τον πιο «απαιτητικό» αναγνώστη. Μέσα από τον συνδυασμό παραδειγμάτων γνωστών έργων, όπως Ο Ξένος του Καμύ και η Ιλιάδα του Ομήρου, με την απλή και —σε πολλά σημεία— λογοτεχνική χρήση της γλώσσας, διαφωτίζει ένα τόσο σημαντικό ζήτημα της ανθρώπινης φύσης, που συχνά «ταλανίζει» την ανθρώπινη ψυχολογία με υποσυνείδητο τρόπο.
