Του Μάριου Δεστούνη,
Χρειάστηκαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι για να φτάσει η ανθρωπότητα στη δημιουργία του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η δημιουργία του ήταν η στιγμή που τα κράτη του κόσμου μας είπαν «ποτέ ξανά». Κράτη πρωταγωνιστές της καταστροφής, όπως η Γερμανία και η Ιαπωνία, στράφηκαν απόλυτα στον δρόμο του φιλειρηνισμού. Μετά τη λήξη και του Ψυχρού πολέμου η εντύπωση ήταν ότι η εποχή του τρόμου και της καταστροφής είχε τελειώσει οριστικά. Η πραγματικότητα σήμερα, όμως, δείχνει ότι το διάστημα που διαμεσολάβησε από τη λήξη του μέχρι το 2022 ήταν απλώς η ηρεμία πριν την καταιγίδα.
Ήταν η επιβεβαίωση ότι στην ειρήνη προετοιμαζόμαστε για πόλεμο. Σήμερα, παρακολουθούμε τη Ρωσία να διαλύει την Ουκρανία, την ισοπέδωση της Γάζας και το Ιράν με το Ισραήλ έτοιμα για σύγκρουση. Η Λατινική Αμερική ταυτόχρονα καταρρέει πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά. Η Αφρική πλήττεται από φτώχεια μέχρι συρράξεις, τη στιγμή που οι παγκόσμιες υπερδυνάμεις βρίσκονται σε έναν αγώνα ελέγχου των υποδομών και πλουτοπαραγωγικών πηγών της. Οι Γάλλοι βλέπουν τα συμφέροντα τους στις αφρικανικές χώρες να δέχονται τεράστια χτυπήματα από τη Ρωσία και την ομάδα Wagner. Η Κίνα μέσω του υπερδανεισμού κρατών της Αφρικής, αλλά και επενδύσεων σε αυτή, αποκτά διαρκώς όλο και περισσότερα λιμάνια, υποδομές και ορυχεία.
Ταυτόχρονα, η κατάσταση μεταξύ Κίνας, Ιαπωνίας και Φιλιππίνων είναι έκρυθμη με διαρκή επεισόδια στη θάλασσα ιδίως μεταξύ της πρώτης και της τελευταίας. Οι Η.Π.Α. παλεύουν να κρατήσουν την πρωτοκαθεδρία τους, την οικονομία τους, ενώ ταυτόχρονα καταρρέουν στο εσωτερικό τους με ένα κλίμα ακραίας πόλωσης πριν τις εκλογές. Η ίδια αυτή πόλωση υπάρχει και στο παγκόσμιο επίπεδο με την πίεση των υπερδυνάμεων προς τρίτες χώρες να επιλέξουν στρατόπεδο. Από τη μια υπάρχει το ΝΑΤΟ και από την άλλη ο άξονας Ρωσίας, Κίνας, Β. Κορέας και Ιράν. Τα δύο στρατόπεδα ανταγωνίζονται ιδιαίτερα για τις χώρες που εντάσσονται πίσω από τον όρο Global South, του παγκοσμίου Νότου.
Οι χώρες του παγκόσμιου Νότου έχουν ως κοινό, ότι δεν επιθυμούν να ενταχθούν σε στρατόπεδο και να γίνουν μέρος της ακραίας παγκόσμιας πόλωσης. Δυστυχώς, μέσα σε όλα αυτά η διπλωματία έχει εγκαταλειφθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Σαν να έχουν συμφιλιωθεί σχεδόν όλοι ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος στο κοντινό μέλλον και έτσι έχει φτάσει η ανθρωπότητα να βιώνει «την εποχής της περιφρόνησης». Της περιφρόνησης της ειρήνης και της εγκατάλειψης όσων αγωνίστηκαν τα κράτη το 1945 να προασπίσουν. Ο εξοπλιστικός αγώνας είναι σε πλήρη εξέλιξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Γερμανία και η Γαλλία έχουν ξεκαθαρίσει, ότι Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για τον πόλεμο που έρχεται. Οι Η.Π.Α. ασκούν βέτο στη λύση της κατάστασης στη Γάζα, ενώ ταυτόχρονα κάνουν δηλώσεις για επιθυμία λήξης του πολέμου. Ταυτόχρονα, όμως, ανακοινώνουν νέο πυρηνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα. Η Γερμανία εγκατέλειψε την πολιτική της περί μη συμμετοχής με οποιαδήποτε μορφή σε πόλεμο και έχει κάνει στροφή 180 μοιρών.
Όμοια και το κράτος της Ιαπωνίας με τον Πρωθυπουργό Kishida να κάνει πρόσφατα μια δήλωση ενδεικτική του που οδεύει ο κόσμος μας. Όταν μια χώρα υπερασπιστής της ειρήνης μεταπολεμικά πλέον υιοθετεί την άποψη, ότι οι καιροί άλλαξαν είναι μια πολύ σημαντική ένδειξη για το τι έπεται. Ο Kishida δήλωσε, ότι ο κόσμος μας βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σημείο καμπής. Από το 2021 και μετά, η Ιαπωνία εγκατέλειψε το πασιφισμό που πήγαζε από το ίδιο το Σύνταγμα της και αυξάνει διαρκώς τις αμυντικές τις ικανότητες. Αυτό που βιώνουμε ξεκινά από τη διάθεση των υπερδυνάμεων για έλεγχο, επέκταση και επομένως σύγκρουση με πολλά κράτη να ακολουθούν τις ηγέτιδες συμμαχικές δυνάμεις τους.
Ακόμα και η Γαλλία δέχεται πίεση να συγκρουστεί με τη Ρωσία, διότι όπως προαναφέρθηκε χάνει έδαφος στις αφρικανικές χώρες. Πέρα από τις συγκρούσεις που βλέπουμε ανά τον κόσμο τα δύο στρατόπεδα είναι σε πλήρη πόλεμο μεταξύ τους σε οικονομικό επίπεδο. Ιδίως, οι Η.Π.Α. με την Κίνα και μετά το 2022 η Ευρώπη και η Ρωσία. Η πλευρά της Δύσης με εντολέα τις Η.Π.Α. μειώνει την εξαγωγή τεχνολογίας, κυρίως προς την Κίνα, με την τελευταία να απαντά με μείωση στις εξαγωγές ορυκτών και σπάνιων γαιών. Η μορφή αυτού του πολέμου με μια ενδεχόμενη εκλογή Trump θα χειροτερεύσει, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι με ενδεχόμενη εκλογή των Δημοκρατικών θα εξομαλυνθεί. Ούτως ή άλλως, η Κυβέρνηση Biden συνεχίζει τον οικονομικό πόλεμο που ξεκίνησε επί Κυβέρνησης Trump. Το πρόβλημα της ανθρωπότητας επαναλαμβάνεται και είναι η βραχεία μνήμη προς τις φρικαλεότητες του πολέμου.
Η οικονομία βιώνει κρίση παγκοσμίως, όπως και οι κοινωνικές δομές και η κοινωνική συνοχή. Η ρητορική του πολέμου από κάθε πλευρά φτάνει ακραία επίπεδα. Η Δημοκρατία και η αλυσίδα αντιπροσώπευσης βιώνει, επίσης, τεράστιους κλυδωνισμούς. Όλα αυτά αποτελούν στοιχεία ενός προπολεμικού κόσμου, απ’ όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό των χωρών μέχρι τις διακρατικές σχέσεις. Εάν η κατάσταση του σήμερα εξελιχθεί σε ένα σενάριο γενικευμένης σύγκρουσης μεταξύ των στρατοπέδων είναι άγνωστο, όμως το μέλλον φαντάζει δυσοίωνο. Η δύναμη της αποτροπής του σεναρίου αυτού έγκειται αποκλειστικά στη δύναμη τριών χωρών που δομούν το πολυπολικό παγκόσμιο σύστημα: των Η.Π.Α., της Κίνας και της Ρωσίας. Εάν η διπλωματία κερδίσει και καταφέρουν να έρθουν σε συνεννόηση, τότε τα χειρότερα θα αποτραπούν.
Επί του παρόντος, βέβαια, δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις. Η Ευρώπη αποκλείεται, διότι απλούστατα θα ακολουθήσει τη διάθεση των Η.Π.Α.. Εάν οι Η.Π.Α. επιθυμήσουν διάλογο και επίλυση της κρίσης, τότε και η Ευρώπη θα ακολουθήσει στα ιδία βήματα. Όσο πιο γρήγορα υπάρξει η συνειδητοποίηση ότι από τη στιγμή που παγκοσμιοποιηθήκαμε πρέπει να συνυπάρξουμε, τόσο πιο γρήγορα θα λυθούν όσα βασανίζουν τον κόσμο μας. Όσο παραμένει η επιθυμία κάποιων για ένα μονοπολικό σύστημα ή για την ανατροπή του αντιπάλου δέους η κατάσταση θα παραμείνει στην καλύτερη σε μια ψυχροπολεμική φάση. Και φυσικά, όσο υπάρχουν χώρες υπερδυνάμεις που έχουν «στο τιμόνι» τους ιμπεριαλιστικές και αυταρχικές Κυβερνήσεις ο κίνδυνος πάντοτε θα ελλοχεύει. Πάντως, το συμπέρασμα όσο απλοϊκό κι αν φαίνεται είναι ότι από τον τελευταίο τροχό της αμάξης, μέχρι το ανώτερο σώμα ή στέλεχος η ειρήνη δεν πρέπει να περιφρονηθεί.
