Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Ελλάδα και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, δύο χώρες που τους χωρίζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα, αλλά παρόλα αυτά μοιράζονται ορισμένες κοινές αξίες, αλληλοεπιδρώντας η μια με την άλλη και επηρεάζοντας η κάθε μια με τον δικό της τρόπο την άλλη. Πώς, όμως, έβλεπαν οι Έλληνες της επαναστατικής και μεταεπαναστατικής περιόδου τη χώρα πέραν από τα νερά του Ατλαντικού; Ποιο ήταν το περίφημο αμερικανικό όνειρο που κυριαρχούσε –και εξακολουθεί να κυριαρχεί– στη συνείδηση του κόσμου ανά τα έτη; Πόσο επηρέασε η αμερικανική δημοκρατία το ελληνικό πολιτικό και πολιτειακό σύστημα;
Αυτά κι άλλα ερωτήματα είναι που μπαίνουν στο επίκεντρο του βιβλίου του Κωνσταντίνου Διώγου Το όραμα των Ελλήνων για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής: Από την Ελληνική Επανάσταση έως τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο που κυκλοφόρησε φέτος τον Φεβρουάριο από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Ο γεννημένος το 1978 συγγραφέας είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ αργότερα έλαβε το διδακτορικό του τίτλο στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία του ΑΠΘ. Επιπλέον, διετέλεσε μέλος της ερευνητικής ομάδας σε πρόγραμμα που εκπόνησε το Κέντρο Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης από το Ίδρυμα του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, στο οποίο ήταν και επιστημονικός συνεργάτης την περίοδο 2010-2013. Τέλος, άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά.
Το βιβλίο του, λοιπόν, μέσα από τα έξι του κεφάλαια στοχεύει σε διαφορετικούς τομείς ανά τα χρόνια, ξεκινώντας από την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, ώστε να περάσει, έπειτα, στα κρίσιμα χρόνια της συγκρότησης του ελληνικού κράτους υπό τη βασιλεία του Όθωνα, ενώ δεν παραλείπονται και σημαντικοί τομείς της αμερικανικής ιστορίας, όπως ο Εμφύλιος Πόλεμος, με την παράλληλη συσχέτιση και επιρροή του με τα ελληνικά δεδομένα της περιόδου, για παράδειγμα την Κρητική Επανάσταση. Σε επόμενα κεφάλαια γίνεται λόγος και για άλλα ζητήματα, ανάμεσα στα οποία είναι και η δημιουργία και ανάπτυξη του αμερικανικού ονείρου, η θέση της Αμερικανίδας στην κοινωνία και η επίδραση στις Ελληνίδες, με σκοπό την αναζήτηση του προτύπου της νέας γυναίκας του τότε, ενώ το τελευταίο μέρος επεκτείνεται μέχρι την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου και επαναπροσδιορίζονται οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες.
Όπως επισημαίνει και ο Καθηγητής Φιλοσοφίας του ΑΠΘ, Βασίλης Γούναρης, στον Πρόλογό του για το βιβλίο βασικοί άξονές του είναι «(α) να μελετηθούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διαμορφώθηκε η νοητή απεικόνιση της Αμερικής, καθώς και ο μηχανισμός κατασκευής του “αμερικανικού ονείρου”, σε όλες του τις διαστάσεις, (β) να αναδειχθεί το περιεχόμενο και οι λειτουργίες αυτής της εικόνας, (γ) να χαρτογραφηθούν τα στάδια εξέλιξης της εικόνας στη διάρκεια του 19ου αιώνα μέχρι και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο». Με αυτόν τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε ότι καλύπτεται ένα ευρύ χρονικό και ιστορικό φάσμα στο οποίο εμπεριέχονται διάφοροι ζωτικοί παράγοντες γύρω από την πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική ζωή ανάμεσα στα δύο κράτη.
Η επαφή της Ελλάδας με τη νέα υπερδύναμη που άρχισε να σχηματίζεται ήταν τέτοια που δημιουργήθηκε και ο όρος «αμερικανισμός», μια έννοια με διττό χαρακτήρα, που είχε τόσο θετική όσο και αρνητική ερμηνεία. Από τη μια, χρησιμοποιούνταν για να υποδηλώσει κάτι πρωτότυπο και καινοτόμο που συνδέονταν με το επινοητικό αμερικανικό πνεύμα, καθώς και με τον δυτικό τρόπο ζωής. Από την άλλη, η αρνητική χροιά με την οποία περιβλήθηκε σήμαινε και το περίεργο, το αλλόκοτο, την ξενομανία, τον άκριτο μιμητισμό του τρόπου ζωής τους. Με αυτόν τον τρόπο διαπιστώνουμε την πληθώρα των σχέσεων που είχαν δημιουργηθεί μεταξύ Η.Π.Α. και Ελλάδας καθ’ όλο το διάστημα του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου.
Η περιεκτική, γλαφυρή και κατανοητή πένα του συγγραφέα προσφέρει στον αναγνώστη, εκτός από τις πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες που δεν είναι ευρέως γνωστές, και έναν νέο κόσμο προς εξερεύνηση μέσα και από την ποικιλία των πηγών που αξιοποιούνται.
