Της Ανδριάνας Κοντού,
Καθώς βαδίζουμε προς τις κάλπες των Ευρωεκλογών, μια νέα διαδικασία ψηφοφορίας εντάσσεται στο πολιτικό παίγνιο. Πρόκειται για την επιστολική ψήφο, η οποία αποτελεί μια πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών και μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή αποκλειστικά στις Ευρωεκλογές και τα εθνικά Δημοψηφίσματα. Στο σημερινό κλίμα πολιτικής ανασφάλειας και αντιπαραθέσεων, αυτή η μέθοδος αναδεικνύεται ως ένας σημαντικός τρόπος άσκησης της πολιτικής επιρροής.
Πιο συγκεκριμένα, η επιστολική ψήφος χαρακτηρίζεται ως η διαδικασία ψηφοφορίας όπου τα ψηφοδέλτια διανέμονται στους εκλογείς (και συνήθως επιστρέφονται) ταχυδρομικώς. Αφορά τους Έλληνες κατοίκους του Εξωτερικού, οι οποίοι επιθυμούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, αλλά κι εκείνους τους Έλληνες πολίτες που πρέπει να κάνουν μεγάλα έξοδα για να επιστρέψουν στον τόπο κατοικίας τους. Σημειώνεται ότι οι Ευρωεκλογές θα γίνουν στις 9 Ιουνίου, εν μέσω τουριστικής περιόδου, όταν οι εποχικά εργαζόμενοι θα βρίσκονται μακριά από τον τόπο κατοικίας τους, χωρίς να δύνανται να καλύψουν τα έξοδα για μετακίνηση. Επίσης, άτομα που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας, ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρία, φοιτητές οι οποίοι διανύουν την εξεταστική περίοδο, μαθητές τρίτης λυκείου, οι οποίοι αγωνίζονται εκείνη την περίοδο στον στίβο των πανελλαδικών, ανήκουν στην κατηγορία των ανθρώπων που δικαιούνται να κάνουν την αίτηση για να επωφεληθούν από αυτό το νέο μέτρο.
Μιας και αποτελεί μία καινούρια διαδικασία, υπογραμμίζεται ότι απαιτείται η ολοκλήρωση της παρακάτω διαδικασίας, ώστε τα ενδιαφερόμενα άτομα να εγγραφούν στους καταλόγους της επιστολικής ψήφου. Πιο συγκεκριμένα, ο εκλογέας, κάνοντας χρήση των κωδικών του καταχωρεί την αίτησή του στην ηλεκτρονική πύλη που έχει δημιουργηθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση και συμπληρώνει τη διεύθυνση στην οποία θέλει να του αποσταλεί το εκλογικό υλικό, το οποίο θα λάβει έως 20 μέρες πριν την διεξαγωγή των εκλογών. Ο αριθμός κινητού τηλεφώνου που έχει δηλώσει καθώς και το email του πιστοποιούνται με συνθηματικό μιας χρήσης (OTP). Η προθεσμία για την υποβολή των αιτήσεων λήγει 40 ημέρες πριν τη διενέργεια των εκλογών, δηλαδή στις 29 Απριλίου. Έως τότε, ο εκλογέας δύναται να τροποποιήσει τη διεύθυνση παραλαβής ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, καθώς και να ακυρώσει την αίτησή του.
Η επιστολική ψήφος η οποία κάνει στην Ελλάδα «πρεμιέρα» στις Ευρωεκλογές του 2024 αποτελεί μία αρκετά διαδεδομένη στον υπόλοιπο κόσμο διαδικασία που εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια σε ευρωπαϊκά και μη κράτη. Ειδικότερα, σύμφωνα με σχετικές έρευνες στις 33 από τις 204 χώρες της υφηλίου επιτρέπουν την επιστολική ψήφο για ορισμένους ή όλους τους ψηφοφόρους. Χαρακτηριστικά, εφαρμόζεται στη Γερμανία από τη δεκαετία του 1990, ενώ το Σεπτέμβριο του 2021 ενόψει της πανδημίας η συμμετοχή στις εκλογές μέσω του ταχυδρομείου εκτοξεύτηκε στο 47,3%. Στη Γαλλία, εφαρμοζόταν από το 1946 έως το 1975, όμως κατέληξε να καταργηθεί, γιατί δεν μπορούσε να εγγυηθεί την αδιαβλητότητα της εκλογικής διαδικασίας, συμβάλλοντας σε νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος, μιας και το σύστημα ήταν ουσιαστικά εξαρτημένο από τη συμμετοχή των δημοτικών αρχών και, συνεπώς, δεν γίνονταν έλεγχοι της ταυτότητας των ψηφοφόρων. Από το 2020 και μετά, η επιστολική ψήφος στις εκλογές κατοχυρώθηκε για τους έγκλειστους στα σωφρονιστικά καταστήματα και για τους Γάλλους πολίτες που διαμένουν στο Εξωτερικό. Τέλος, στην Ισπανία, η επιστολική ψήφος έχει τεθεί σε ισχύ από το 1985 και αφορά τους πολίτες που για οιοδήποτε λόγο δεν μπορούν να προσέλθουν στο εκλογικό τους τμήμα την ημέρα των εκλογών.
Οι λόγοι, λοιπόν, που ώθησαν την παρούσα Κυβέρνηση να θέσει προς ψήφιση στην Ολομέλεια της Βουλής νομοσχέδιο σχετικό με την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου στις Ευρωεκλογές ορίζονται ως εξής. Αρχικά, η επιστολική ψήφος συνιστά μία μέθοδο ψηφοφορίας αρκετά διαδεδομένη στις προηγμένες ευρωπαϊκές χώρες και όχι μόνο. Έτσι, η Ελλάδα που ενστερνίζεται τον δυτικό τρόπο ζωής και ανάπτυξης δεν θα μπορούσε παρά να υιοθετήσει αυτήν την καινοτόμα διαδικασία η οποία κάνει την παρθενική εφαρμογή της στις 9 Ιουνίου 2024. Συνάμα, αυτή η πρακτική θα αποτελέσει αντίβαρο στα αυξημένα ποσοστά αποχής των Ελλήνων πολιτών από τις κάλπες των Ευρωεκλογών. Αυτό γιατί δεν θα υπάρχουν πλέον αντικειμενικές δυσχέρειες που θα αποτρέπουν τον πολίτη από την άσκηση του εκλογικού του δικαιώματος.
Παρόλα αυτά, το θέμα αυτό κατάφερε να διχάσει το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Ειδικότερα, στην Ολομέλεια της Βουλής εισήχθη στις 22 Ιανουαρίου το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών με το οποίο καθιερώνεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η επιστολική ψήφος. Ακολούθησε τριήμερη συζήτηση που θα επέτρεπε στον Πρωθυπουργό και στους πολιτικούς αρχηγούς να τοποθετηθούν επί τάπητος για το εν λόγω ζήτημα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνει λόγο για «ιστορική μεταρρύθμιση που διευκολύνει τους απόδημους Έλληνες στην άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος». Ακόμη, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Βουλής κ. Κωνσταντίνος Τασούλας τίθεται υπέρ της καθιέρωσης της επιστολικής ψήφου, όχι μόνο στις ευρωπαϊκές εκλογές και τα εθνικά δημοψηφίσματα, αλλά ενστερνίζεται την άποψη περί της υιοθέτησής της και στις εθνικές εκλογές.
Εν τέλει, με μόλις 158 ψήφους πέρασε, έπειτα από ονομαστική ψηφοφορία, το νομοσχέδιο για την επιστολική ψήφο στις Ευρωεκλογές. Ειδικότερα, επί της αρχής του νομοσχεδίου ψήφισαν 299, υπέρ ψήφισαν 158, 135 κατά και 6 δήλωσαν «παρών». Συνεπώς, οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος φαίνεται να υπερψήφισαν το εν λόγω νομοσχέδιο με την Αντιπολίτευση, σύσσωμη να το καταδικάζει, παρά το γεγονός ότι δύο κόμματα (ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ΠΑ.ΣΟ.Κ.) είχαν ταχθεί αρχικά υπέρ επί της αρχής του Νομοσχεδίου. Τα κόμματα που το καταψήφισαν, έθεσαν ζητήματα περί αντισυνταγματικότητας, καθώς και παραβίασης της ισότητας της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών, δημιουργώντας σοβαρότατους κινδύνους όσον αφορά, τη μυστικότητα της ψήφου, την προστασία του αδιάβλητου της όλης διαδικασίας, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με μία σειρά πιέσεις και εκβιασμούς, προσπάθειες χειραγώγησης της ψήφου.
Εν κατακλείδι, οι επερχόμενες εκλογές θα αποτελέσουν σημείο τομής για τη μεταπολιτευτική Ιστορία της Ελλάδας με την επιστολική ψήφο να αποτελεί, κάθε άλλο παρά, καινοτομία. Αυτό γιατί αναδεικνύει τη σημασία της φωνής των απανταχού Ελλήνων, αλλά και των πολιτών που αντιμετωπίζουν αντικειμενικές δυσκολίες, καθιστώντας την επιστολική ψήφο ως ένα επιπρόσθετο εργαλείο στην φαρέτρα μας που συμβάλλει στην ενδυνάμωση της Δημοκρατίας και της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πέρασε η επιστολική ψήφος, αλλά μόνο για τις ευρωεκλογές, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εφαρμογή Εγγραφής για την Επιστολική Ψήφο, Υπουργείο Εσωτερικών, διαθέσιμο εδώ
