Της Ειρήνης Κρίκη,
Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1795 στην Κέρκυρα από μία εύπορη οικογένεια γαιοκτημόνων του νησιού. Ο πατέρας του, Ιάκωβος Χαλικιόπουλος, ήταν έγκριτος νομικός με αξιόλογες σπουδές στην Ιταλία, ενώ αργότερα έλαβε το αξίωμα του Ταξίαρχου του Τάγματος των Ιπποτών. Η μητέρα του, Ρεγγίνα Τουρίνη, ποιήτρια και μουσικός, είχε αριστοκρατική καταγωγή. Τα ερεθίσματα που δέχτηκε ο Μάντζαρος από το περιβάλλον του τον βοήθησαν να αναδείξει το τεράστιο ταλέντο του στις τέχνες και ιδιαίτερα στη μουσική.
Σε ηλικία 8 ετών έδειξε τρομερό ενδιαφέρον για τη μουσική, ενώ έκανε τα πρώτα μαθήματα πιάνου από τη μητέρα του. Όταν έφτασε στην ηλικία των 12 ετών, συνέχισε τα μαθήματα με τον δάσκαλο μουσικής Ιερώνυμο Πογιάγο και στα 14 έτη με τον Στέφανο Πογιάγο. Σε ηλικία 15 ετών ο Μάντζαρος είχε μουσικοδιδάσκαλο τον ξακουστό Μπαρμπάτι, ο οποίος τον μύησε σε σπουδαία μονοπάτια, καθώς ο Μάντζαρος διδάχτηκε αρμονία, αντίστιξη, σύνθεση κ.λπ. Το 1813, σε ηλικία 18 ετών, νυμφεύθηκε τη Μαριάννα, μοναχοκόρη του Δούκα Αντωνίου Ιουστινιάνη, και απέκτησαν τρεις κόρες και δύο γιους. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συζυγικά του καθήκοντα, καθώς και οι οικογενειακές υποχρεώσεις, δε στάθηκαν εμπόδιο στη μετέπειτα πορεία του.
Το 1815 παρουσίασε στην Κέρκυρα τα πρώτα έργα του, ενώ το 1819 συνέχισε τη μουσική του εξέλιξη στην Ιταλία. Μάλιστα, το έργο του εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από διάφορους καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Τσινγκαρέλι, Τζοακίνο Ροσσίνι, Βιντσέντζο Μπελίνι κ.ά. Το 1826 ο Μάντζαρος επέστρεψε στη γενέτειρά του, την Κέρκυρα, ωστόσο διατήρησε επαφές με ανθρώπους στη Νάπολη. Αξίζει να αναφέρουμε την αλληλογραφία του Μαντζάρου με τον Τσινγκαρέλι, καθώς ο δεύτερος επιθυμούσε, μετά τον θάνατό του, η διεύθυνση του ωδείου της Νάπολης να ανατεθεί στον Μάντζαρο, θέση την οποία ο ίδιος αρνήθηκε. Στο γεγονός αυτό συνέβαλε η επιδίωξη του Μάντζαρου να εγκατασταθεί μόνιμα στην Κέρκυρα και να μεταλαμπαδεύσει τις μουσικές του γνώσεις στη νεολαία.
Προκειμένου να το καταφέρει, δίδασκε δωρεάν μουσική και θεωρία, ενώ ίδρυσε τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας το 1840. Χάρη σε αυτές τις ενέργειες, σημαντικός αριθμός Επτανησίων απέκτησε μουσική μόρφωση, κάτι το οποίο συνέβαλε στη δημιουργία της πρώτης γενιάς Επτανησίων συνθετών, όπως για παράδειγμα ο Σπυρίδων Ξύνδας, ο Παύλος Καρρέρ κ.ά. Μάλιστα, η απήχηση που είχε στον κόσμο ήταν τόσο μεγάλη με αποτέλεσμα αρκετοί Ιταλοί συνθέτες, αλλά και Έλληνες ποιητές να συνομιλούν μαζί του. Αξιοσημείωτη είναι η φιλία του με τον Διονύσιο Σολωμό. Επιπλέον, ο Μάντζαρος είχε διευρύνει τους ορίζοντές του και σε άλλους τομείς, όπως τη φιλοσοφία, την ιστορία, τη φιλολογία, ενώ ήξερε πολλές ξένες γλώσσες.
Ένα σπουδαίο έργο, το οποίο σημάδεψε τη ζωή του Μαντζάρου, είναι ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν, ένα ποίημα που μελοποίησε ο ίδιος και έγραψε ο Διονύσιος Σολωμός. Μάλιστα, ο Όθωνας του απένειμε τον Αργυρό Σταυρό του Σωτήρος και η Βασίλισσα Αμαλία, Πρόεδρος της Αθηναϊκής Εταιρείας Ωραίων Τεχνών, τον έκανε «αντεπιστέλλον μέλος». Αξίζει να προσθέσουμε ότι μετά την ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα, το 1864, τιμήθηκε για το έργο του με τον Χρυσό Σταυρό του Σωτήρος.
Δυστυχώς, στις 29 Μαρτίου 1872, ο Μάντζαρος έπεσε σε κώμα, ενώ παρέδιδε μάθημα, και τελικά έφυγε από τη ζωή στις 12 Απριλίου του ίδιου έτους. Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του μέχρι και τον θάνατό του ήταν τελείως φτωχός, καθώς δίδασκε χωρίς να παίρνει κάποιο χρηματικό ποσό, παρ’ όλη την άσχημη οικονομική του κατάσταση. Ωστόσο, θα μείνει για πάντα στη μνήμη όλων, καθώς άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον χώρο της τέχνης, κληροδοτώντας ένα σπουδαίο έργο, αλλά και με τον ευγενή και τίμιο χαρακτήρα του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ο Νικόλαος Μάντζαρος, ο συνθέτης του Εθνικού μας Ύμνου αυτοχαρακτηριζόταν «ερασιτέχνης», in.gr, διαθέσιμο εδώ
