Της Ευθυμίας Γκαμπέση,
Το βιβλίο της Μάιρας Παπαθανασοπούλου Τα παιδιά της μεγάλης σιωπής, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, μας μεταφέρει ιστορικά και πολιτικά σε μία άλλη εποχή, στη σκοτεινή περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Στο προσκήνιο βρίσκεται η ηττημένη, διαιρεμένη και ταραχώδης Γερμανία, και σαφέστερα η Ανατολική, στην οποία κυριαρχούσε το Σοβιετικό καθεστώς. Ο ξεριζωμός και η απεγνωσμένη αναζήτηση ταυτοτήτων δεν διευκολύνουν την κατάσταση. Παρά, όμως, το βαρύ κλίμα, τη δίνη και τις πολιτικές αστάθειες αναβιώνουν κάποια λιγότερο σκληρά ανθρώπινα συναισθήματα, όπως ο έρωτας.
Η γεννημένη στην Αθήνα το 1967 συγγραφέας σπούδασε γερμανική φιλολογία και απασχολείται με τη μετάφραση. Το μυθιστόρημα Ο Ιούδας φιλούσε υπέροχα αποτέλεσε το πρώτο της βιβλίο, το οποίο επίσης κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, και έγινε μπεστ σέλερ, με παραπάνω από 300.000 αντίτυπα! Μερικά από αυτά που ακολούθησαν είναι τα εξής: Οι τοξικές ενώσεις του αρσενικού (2000), Εσύ, γλυκιά µου εξουσία (2004), Μακάριοι οι πενθούντες (2006), Mamma Santissima (2014), Η ιεραποστολική στάση (2017), Τι κι αν είμαι ασβός; (2001), Έχω ράμματα για τη γούνα σου (2003). Τα δύο τελευταία, μάλιστα, αποτελούν παιδικά βιβλία.
Ανατολική Γερμανία λοιπόν, 1950. Ένα έφηβο φοβισμένο, κατατρομαγμένο παιδί, ο Σταύρος, γίνεται θύμα σχολικού εκφοβισμού από τους συμμαθητές του, εξαιτίας της αναπηρίας του. Τα παιδικά του χρόνια είναι ήδη δύσκολα, καθώς δε γνωρίζει ποτέ τον πατέρα του, λόγω του ατυχήματος που τον οδήγησε στον θάνατό του, και η μέρα γέννησής του συμπίπτει με τη γερμανική εισβολή το 1941 στην Ελλάδα, όπου και διέμενε αρχικά.
Άξια αναφοράς είναι και η μητέρα του Σταύρου, η Γερακίνα, μία δυναμική γυναίκα που παρά την αντίδραση και αντίσταση του ερωμένου της να την πάρει μαζί του στη νέα του κατοικία και τη συνεχή υποβάθμισή της από την κλειστή και μονότονη μικρή κοινωνία του χωριού κατάφερε να περπατά με το κεφάλι ψηλά. Ο πατέρας του Σταύρου από την άλλη, ο Ηλίας, εξοργίστηκε με το θέαμα του μονόχειρα γιου του, κάτι που η ταραγμένη του κατάσταση τον οδήγησε έμμεσα και στον άδοξο πνιγμό του. Ακόμη και τότε, η Γερακίνα δεν έπαψε να προσπαθεί για το καλύτερο.
Στη Δρέσδη, όπου και μεταφέρεται μαζί με εκατοντάδες άλλα παιδιά, ο μικρός Σταύρος φοιτά στο δημοτικό σχολείο Ελεύθερη Ελλάδα. Το γεγονός ότι είναι μονόχειρας, όμως, δεν του επιτρέπει να εγκλιματιστεί στο νέο του περιβάλλον και να συνάψει φιλίες. Υπάρχει, ωστόσο, κάποιος, στα μάτια του οποίου ο ιδιαίτερος Σταύρος είναι πολύ ξεχωριστός. Αυτός είναι ο Πέτρος Νικολάου, ή αλλιώς Δάσκαλος, με Δέλτα κεφαλαίο.
Ο πολιτικός πρόσφυγας Πέτρος στα νεανικά του χρόνια εντάσσεται στον ΕΛΑΣ, θεωρώντας το μεγάλο του επίτευγμα. Άλλωστε, η ένταξη στην αντιφασιστική οργάνωση για την άμυνα της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν καθήκον κάθε Έλληνα κομμουνιστή. Για καλή του τύχη ο Σταύρος αποτελεί ένα έξυπνο παιδί με όραμα για τον Πέτρο, γι’ αυτό και τον θέτει υπό την προστασία του.
Τα χρόνια περνούν και ο Σταύρος στα εικοσσιτέσσερά του χρόνια δεν έχει καταφέρει ακόμη να αποκτήσει σεξουαλικές εμπειρίες, κάτι όμως που ανατρέπεται, με τον ίδιο να αισθάνεται ερωτευμένος, με την ξανθιά γαλανομάτα κοπέλα που συναντά τυχαία στον δρόμο του. Ο απαγορευμένος του πόθος όμως παραμονεύει, με αντικείμενο του πάθους του να είναι η Σιμόνε, η γυναίκα του θείου του Γιάννη Παπαδάκου και ιδρυτή καπνοβιομηχανίας. Αυτήν, όμως, που θα του ασκήσει τη μεγαλύτερη επιρροή —και όχι μόνο ερωτικά— είναι η νεαρή Μάρτα, η οποία συνδράμει στην προσπάθεια του Σταύρου να αποδεχτεί την κατάσταση του χεριού του.
Γερμανική Κατοχή, διαχωρισμός Γερμανίας, αυτοκτονία του Χίτλερ, θάνατος του Στάλιν, Εμφύλιος είναι μερικά από τα γεγονότα, το στίγμα των οποίων δεν περιορίστηκε σε ελληνικά και ευρωπαϊκά σύνορα. Ο πόλεμος δηλητηριάζει όλες τις πτυχές της κοινωνίας και γεννιούνται με τη σειρά τους ψυχικά τραύματα που καθηλώνουν τις ζωές των ανθρώπων στην υπενθύμιση ενός πραγματικού εφιάλτη που φαντάζει αέναος.
