Της Χριστίνας Σεφθελή,
Το θέμα των γυναικών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί αποτελεί έναν σκοτεινό και συνάμα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η εμπειρία των γυναικών σε αυτά τα στρατόπεδα αντιπροσωπεύει ένα από τα πιο συγκλονιστικά κεφάλαια της ανθρώπινης τραγωδίας κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.
Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κυριαρχίας, εκατομμύρια άνθρωποι – άνδρες, γυναίκες και παιδιά – εκτοπίστηκαν, συλλαμβάνονταν και στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η αποτρόπαιη καταπίεση που ασκήθηκε σε αυτά τα στρατόπεδα είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και πολλές γυναίκες.
Οι γυναίκες συχνά διαχωρίζονταν από τους άνδρες και τα παιδιά τους κατά την άφιξή τους στα στρατόπεδα. Αντιμετωπίζονταν με ακόμα μεγαλύτερη αγωνία και κακοποίηση, καθώς ήταν συχνά από τα πρώτα θύματα των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων πειθαρχικών μέτρων που επιβάλλονταν σε αυτά τα στρατόπεδα. Οι Ναζί υπέβαλλαν συχνά τις γυναίκες σε απάνθρωπες διώξεις που πολλές φορές ήταν ειδικά σχεδιασμένες για το γυναικείο φύλο. Από αυτές τις διώξεις στοχοποιούνταν κυρίως οι γυναίκες Ρομά καθώς και οι γυναίκες με αναπηρίες που ζούσαν σε ιδρύματα.
Κάποια στρατόπεδα και περιοχές εντός των στρατοπέδων ήταν κατασκευασμένα ειδικά για γυναίκες κρατούμενες. Στα μέσα του 1939 άνοιξε το Ράβενσμπρουκ, το μεγαλύτερο στρατόπεδο για γυναίκες. Το 1942 οι SS κατασκεύασαν μέσα στο στρατόπεδο Άουσβιτς ένα κτηριακό συγκρότημα ειδικά για γυναίκες, το Άουσβιτς 2. Κατά την είσοδό τους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης οι έγκυες και οι μητέρες μικρών παιδιών θεωρούνταν «ανίκανες για εργασία» και οδηγούνταν σε θαλάμους αερίων. Όλες οι γυναίκες ήταν ευάλωτες προς τους Ναζί. Με την επιχείρηση «Τ4», έγιναν μαζικές δολοφονίες γυναικών Ρομά και ανάπηρων γυναικών στο Άουσβιτς.
Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης οι γυναίκες επιβάλλονταν σε καταναγκαστική εργασία που πολλές φορές οδηγούσε στον θάνατό τους. Οι Ναζί γιατροί συχνά χρησιμοποιούσαν τις Ρομά γυναίκες σε πειράματα στείρωσης ως πειραματόζωα. Οι γυναίκες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης συχνά έπεφταν θύματα ξυλοδαρμού ή βιασμού μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι έγκυες Εβραίες έκρυβαν την εγκυμοσύνη τους για να αποφύγουν την έκτρωση. Πολλές γυναίκες αναγκάζονταν να συνάψουν σχέση με Γερμανούς για να εξασφαλίσουν το φαγητό τους. Από αυτές τις σχέσεις προέκυπταν συχνά εγκυμοσύνες. Σε αυτοί την περίπτωση οι SS αποφάσιζαν αν το παιδί μπορούσε να «γερμανοποιηθεί» ή όχι. Αν το παιδί δεν μπορούσε να «γερμανοποιηθεί» οι γυναίκες κάναν αναγκαστικά έκτρωση ή αναγκάζονταν να γεννήσουν σε πρόχειρα δωμάτια που θα επέρχονταν ο θάνατος των βρεφών ή οι SS τις έστελναν από κει που είχαν έρθει χωρίς περίθαλψη.
Το Άουσβιτς χωριζόταν σε πτέρυγες. Μία πτέρυγα από αυτές ήταν το μπλοκ 10. Το μπλοκ 10 ειδικεύονταν σε πειράματα που γίνονταν μόνο σε γυναίκες. Σε αυτό το μπλοκ διεξήχθησαν πειράματα σε 800 Εβραίες από τις οποίες επέζησαν 300. Το μπλοκ 10 ξεκίνησε την λειτουργία του τον Απρίλιο του 1943. Εκεί γινόταν πειράματα σε πολλές γυναίκες. Οι γυναίκες ανάλογα με τα κριτήρια που πληρούσαν χωρίζονταν σε λίστες και στέλνονταν στους ανάλογους γιατρούς. Τα πειράματα άρχιζαν 6 το πρωί έως 6 το απόγευμα.
Επικεφαλής των γιατρών ήταν ο Κλάουμπεργκ, ο οποίος πειραματίζονταν με την στείρωση των γυναικών. Σε πρώτη φάση έχυνε στην μήτρα μία σκιαγραφική ουσία και στην δεύτερη φάση έχυνε μια καυστική ουσία που βοηθούσε στο κόλλημα των σαλπίγγων, έπειτα έκανε ακτινογραφίες για να δει αν προχωρά η στείρωση. Έτσι τα θύματα υπέφεραν από φρικτούς πόνους και λίγες από αυτές τις γυναίκες μπόρεσαν να κάνουν παιδιά. Άλλοι γιατροί ειδικεύονταν σε άλλα πειράματα, όπως βομβάρδιζαν με ακτινοβολία τα θύματα και τους προκαλούσαν εγκαύματα. Ό,τι και να προσπαθούσαν να ανακαλύψουν οι γιατροί των SS ο τρόπος που φέρονταν στα θύματα ήταν εγκληματικός.
Πολλές γυναίκες δημιούργησαν ομάδες «αμοιβαίας φροντίδας» μέσα στα στρατόπεδα και έτσι κάναν ανταλλαγή ρουχισμού και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης. Άλλες γυναίκες κατάφερναν να επιβιώσουν όταν οι SS τους ανέθεταν μαγείρεμα ή πλύσιμο και επιδιορθώσεις ρούχων. Εκατομμύρια γυναίκες δολοφονήθηκαν και διώχθηκαν από τους SS στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ωστόσο δεν έγιναν στόχοι λόγω του φύλου τους, αλλά της καταγωγής τους, τις θρησκευτικές και τις πολιτικές πεποιθήσεις τους. Μετά το τέλος του πολέμου, πολλές εξ αυτών των γυναικών αντιμετώπισαν τη δύσκολη διαδικασία της αποκατάστασης και της επανένταξης στην κοινωνία. Οι εμπειρίες τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης είχαν εντοπίσιμες επιπτώσεις στην ψυχολογική και σωματική τους υγεία, και πολλές από αυτές τις γυναίκες έζησαν με τα τραύματα του παρελθόντος για πολλά χρόνια.
Το να μιλάμε και να μαθαίνουμε για τις εμπειρίες αυτών των γυναικών είναι σημαντικό, όχι μόνο για να τιμήσουμε τη μνήμη τους και τον αγώνα τους, αλλά και για να μάθουμε από τα λάθη του παρελθόντος και να διασφαλίσουμε ότι ποτέ ξανά δεν θα επιτρέψουμε να επαναληφθούν τέτοιες φρικαλεότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η τερατώδης πτέρυγα του Αουσβιτς: Το διαβόητο Μπλοκ 10 και τα εγκληματικά πειράματα σε αιχμάλωτες γυναίκες, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ.
- ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ, encyclopedia.ushmm.org, διαθέσιμο εδώ.
