Του Αντώνη Δεληολάνη,
Αν δεχτούμε ότι η Δικτατορία του Μεταξά αποτελεί το πιο ηχηρό ξεκίνημα του φασισμού στην ελληνική κοινωνία, συμπληρώνονται 90 περίπου χρόνια που βρισκόμαστε υπό «πυρετό» φασισμού. Την 4η Αυγούστου του 1936, ο Αξιωματικός Ιωάννης Μεταξάς, επηρεασμένος από τη γρήγορη ανάπτυξη του φασισμού και του ναζισμού στην Ευρώπη και βρίσκοντας μια μεγάλη πολιτική αστάθεια, εγκαθιδρύει Δικτατορία. «Ποτίζει» την κοινωνία με αντικομμουνιστική ρητορική, παραδίδει πολιτικούς κρατούμενους στους Ναζί, προτάσσει τη μόνη αποδεκτή ιδεολογία, δηλαδή αυτήν του 3ου ελληνικού πολιτισμού και, γενικώς, ακολουθεί φασιστικές πρακτικές. Λίγα χρόνια αργότερα και αφού η Ελλάδα βρίσκεται υπό κατοχή, κάνουν την εμφάνισή τους δοσιλογικές Κυβερνήσεις, μαυραγορίτες και σοβαρές φιλοναζιστικές ιδέες μέσα στην κοινωνία. Η πρώτη μεγάλη ήττα του φασισμού στην Ελλάδα έρχεται από την ισχυρή ύπαρξη αντιστασιακού μετώπου, με το Ε.Α.Μ. να αποτελεί τη μεγαλύτερη αντιστασιακή οργάνωση, αλλά και από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και επομένως την παρακμή της ναζιστικής-φασιστικής λογικής.
Το κενό εξουσίας που θα εμφανιστεί στη χώρα μας θα σπεύσουν να καλύψουν εθνικόφρονες, μέσα στους οποίους υπάρχουν άνθρωποι που πλούτισαν από την κατοχή και θέλουν να διατηρήσουν ισχύ, πλούτο και κοινωνική επιρροή και ως απάντηση, απ’ την άλλη, αυτοί που πολέμησαν κατά του φασισμού και δεν ήθελαν να αφήσουν την ελληνική κοινωνία στα χέρια φασιστοειδών που, με το πρόσχημα της κομμουνιστικής απειλής κατά του έθνους, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν παραπάνω πλούτο. Θα οδηγηθούμε, έτσι, στον ελληνικό εμφύλιο, κατά τον οποίο θα κάνουν την εμφάνισή τους φασιστικές πρακτικές, όπως η λευκή τρομοκρατία της οργάνωσης Χ (που μάλιστα θα αναγνωριστεί αργότερα ως αντιστασιακή!), δολοφονίες και εκτελέσεις κομμουνιστών, χαφιέδες, τάγματα ασφαλείας, μυστικές υπηρεσίες και παρακράτος υπό την αρωγή Η.Π.Α. και Αγγλίας. Το τέλος του Εμφυλίου θα έρθει με «νίκη» για τον εθνικό στρατό και θα φέρει εξορίες, δίκες ανταρτών και προσπάθεια εκκαθάρισης αριστερών ιδεολογιών μέσα στην κοινωνία, ειδικότερα απ’ τη στιγμή που η αντίσταση θεωρήθηκε προδοτική κατά του έθνους και το Κ.Κ.Ε. τέθηκε εκτός Νόμου. Τα επόμενα 20 χρόνια, μέχρι τη Χούντα των Συνταγματαρχών, το «θερμόμετρο» του φασισμού θα πέσει, καθώς η Δεξιά θεωρείται νικήτρια σε ιδεολογικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ενώ η εμφάνιση αριστερών ομάδων ή κομμάτων μέσα στην κοινωνία θα δέχεται πόλεμο και προπαγάνδα.
Από την 21η Απριλίου του 1967, η Χούντα των Συνταγματαρχών, γνωρίζοντας την Ιστορία της ελληνικής κοινωνίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έπειτα, «χρωματίζει» τη Δικτατορία της με αντικομμουνιστικό λόγο, ελληνοχριστιανική και πατριαρχική λογική και, προφανώς, ρατσιστική συμπεριφορά σε ό,τι δε συνάδει με το τρίπτυχο «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια». Η λογοκρισία σε τέχνες και μέσα ενημερώσεις, οι φυλακίσεις και εκδιώξεις κομμουνιστών, η επιβολή φιλοχουντικής παιδείας και οι καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτέλεσαν ορισμένες από τις πολλές φασιστικές πρακτικές της Χούντας. Όμως, πέρα από ένα μέρος της κοινωνίας που αποτελούνταν από «βολεμένους», μερίδα του κλήρου, ισχυρούς καπιταλιστές, που μεγάλωναν τα κέρδη τους με τη χουντική βοήθεια, και θιασώτες των δικτατορικών καθεστώτων, η αντίδραση στην υπέρμετρη βία, τα οικονομικά σκάνδαλα και μια μαζική λαϊκή αντίθεση, με πρωτεργάτες φοιτητές και αριστερούς, προσέφερε μια ακόμα μεγάλη ήττα για τον φασισμό στην Ελλάδα.
Το «θερμότερο» ξαναπέφτει, η Ελλάδα έρχεται πιο κοντά με τις ευρωπαϊκές ιδέες, η Αριστερά δεν αποτελεί προδοσία για το έθνος και όσες λανθάνουσες φασιστικές ομάδες μέσα στην κοινωνία υπάρχουν μέχρι και το 2009 δεν αποτελούν σοβαρό πρόβλημα. Η οικονομική και κοινωνική κρίση, όμως, σε συνδυασμό με την απαισιοδοξία προς τα παραδοσιακά κόμματα, θα δημιουργήσει ερωτήματα και προβληματισμούς στην κοινωνία. Με το μέρος της θα αποφασίσει πως είναι ένα φασιστικό αντικοινοβουλευτικό κόμμα, το οποίο μπορεί να δώσει απαντήσεις. Τον Μάιο του 2012, η «Χρυσή Αυγή» συγκεντρώνει περίπου 450.000 ψήφους! Τον Σεπτέμβριο του 2015 είναι τρίτο κόμμα. Μέχρι το 2019 θα ακουστούν από τους βουλευτές της Χ.Α. αμέτρητες ρατσιστικές, ομοφοβικές, εθνικιστικές και νεοναζιστικές ιδέες, που, δυστυχώς, θα βρουν αντίκρισμα σε μέρος του ελληνικού πληθυσμού. Οι πρακτικές εκτός Βουλής θα είναι ανάλογες με των ταγμάτων ασφαλείας, με ξυλοδαρμούς μεταναστών, δολοφονίες, τραμπουκισμούς έως ότου έρθει και η τελευταία μέχρι σήμερα ήττα για τον φασισμό, αφού εν τέλει η Χ.Α. θα καταδικαστεί ως εγκληματική οργάνωση.
Πλέον, φτάσαμε στο 2024, που ακούσαμε τον Πρόεδρο των –εκλεγμένων με ψήφους Ελλήνων– Σπαρτιατών να ευχαριστεί τον καταδικασμένο με τη Χρυσή Αυγή, Ηλία Κασιδιάρη, καθώς αποτελεί, όπως φάνηκε, ένα καινούργιο καταφύγιο των νεοναζιστών. Επιπλέον, είδαμε την επίθεση των δεκάδων –κυρίως νεαρών ατόμων– απέναντι σε 2 queer άτομα που μας γύρισε πολλά χρόνια πίσω και σε άσχημες εποχές.
Οι κρίσεις την τελευταία δεκαετία είναι αλλεπάλληλες και σε πολλά επίπεδα και παρατηρούμε πώς εθνικιστικές και φασιστικές λογικές έχουν ακόμη τη δυνατότητα να προσελκύουν ανθρώπους. Η σύντομη αυτή ιστορική αναδρομή αποδεικνύει, βέβαια, πως οι απαντήσεις και οι λύσεις που ψάχνει η κοινωνία δε βρίσκονται στον φασισμό, γιατί ο τελευταίος πάντα γυρνάει κατά της. Όσοι θέλουν να ανεβάζουν τον φασιστικό «πυρετό», είτε γιατί αφελώς το θεωρούν λύση είτε γιατί προτάσσουν συμφέροντα έναντι κοινωνίας, θα πρέπει να βρουν απέναντί τους πολίτες που θα κατεβάζουν τον «πυρετό» μέχρι ο ασθενής να γίνει καλά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σύνοψη της διαχρονίας του Ελληνικού Φασισμού (1936-2012) του Νίκου Γκιώνη για το περιοδικό, ekyklos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα σκάνδαλα της Χούντας: Αυτή είναι η αλήθεια για την δικτατορία που «έφτιαξε και δρόμους», του Άρη Δημοκίδη για το περιοδικό, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γιώργος Μαργαρίτης, Ιστορία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου 1946-1949, Α’ τόμος, Εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2005
