Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Μεγαλώνουμε σε μία κοινωνία στην οποία η γνώμη των άλλων είναι αρκετά σημαντική. Σίγουρα, η κοινωνία έχει προοδεύσει και σίγουρα δεν αποδίδεται τόσο μεγάλη σημασία στην άποψη των άλλων. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά βήματα που χρειάζεται να διανύσουμε ακόμα, για να απελευθερωθούμε από τα δεσμά του «τι θα πουν οι άλλοι».
Ξεκινώντας από την αρχαιότητα, υπήρχε η διαδικασία του εξοστρακισμού, κατά τον οποίο οι πολίτες έγραφαν το όνομα του συμπολίτη εκείνου που επιθυμούσαν να εξορισθεί πάνω σε ένα όστρακο (κομμάτι από ψημένο πηλό). Έπρεπε, λοιπόν, να διαθέτει κανείς καλή δημόσια «εικόνα», ιδιαίτερα εάν ασκούσε το επάγγελμα της πολιτικής. Στη συνέχεια, η ελληνική κοινωνία δομήθηκε και οργανώθηκε με βάση τη σημασία της καλής «εικόνας» της οικογένειας.
Στην εποχή των παππούδων και των γιαγιάδων μας, η γνώμη του κόσμου ήταν κάτι που μπορούσε είτε να φτιάξει τη ζωή κάποιου είτε να την καταστρέψει. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, μία οικογένεια προσπαθούσε με κάθε τρόπο να κρύψει ή να αποφύγει γεγονότα και δεδομένα που θα μπορούσαν να την περιθωριοποιήσουν, όπως η σωματική ή η ψυχική ασθένεια ενός μέλους της, μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη εκτός γάμου ή ο γάμος με κάποιον που βρισκόταν ήδη στο περιθώριο.
Ένα μεγάλο ζήτημα είναι πως εάν κάποιος είχε κάτι το «αξιόμεμπτο», στιγματοποιούνταν ολόκληρη η οικογένειά του, ακόμα και οι επόμενες γενιές, ειδικότερα στην περίπτωση κάποιας ασθένειας. Ας θυμηθούμε το βιβλίο και τη μετέπειτα σειρά «Το Νησί», στο οποίο όταν η οικογένεια συνειδητοποιεί πως η μητέρα πάσχει από λέπρα, ανησυχεί μην το μάθει κανείς, ώστε να μην στιγματιστεί.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα όλων των παραπάνω, αποτελεί η πρόσφατη αριστουργηματική σειρά του Σωτήρη Τσαφούλια «17 κλωστές», στην οποία περιγράφεται με ακρίβεια ο τρόπος με τον οποίο τα παλιά χρόνια η γνώμη του κόσμου μπορούσε να καταστρέψει τη ζωή κάποιου. Η ζωή του πρωταγωνιστή καταστρέφεται μία φορά, όταν τον κατηγορούν για κάτι που εκείνος δεν διέπραξε, ενώ στη συνέχεια από την κοινωνική κατακραυγή που εισπράττει οι γονείς του τον συμβουλεύουν να φύγει από το χωριό. Έπειτα, κατηγορείται δεύτερη φορά για ένα γεγονός που δεν ευθυνόταν, το οποίο τον οδήγησε στη φυλακή, αλλά και στο να τον απορρίψουν οι συγγενείς που είχε εκεί.
Φυσικά, εάν ένας άνδρας ήταν εύκολο να κριθεί μία φορά, για μία γυναίκα ήταν δέκα φορές ευκολότερο. Χρειαζόταν να υπακούει στους συγκεκριμένους «άγραφους» κανόνες της κοινωνίας, όπως ήταν η ενδυμασία, η ευπρεπής συμπεριφορά προς τους άλλους και η υπακοή στην οικογένεια και έπειτα στον άνδρα της.
Σήμερα, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα, ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις, όπου ο καθένας είναι ελεύθερος να ζήσει όπως επιθυμεί -αρκεί φυσικά να μην παραβιάζει τα δικαιώματα των άλλων. Ωστόσο, στις μικρές κοινωνίες και ιδιαίτερα στα χωριά, λόγω της συνοχής και της στενής αλληλεπίδρασης, η κοινωνική γνώμη είναι ιδιαίτερα σημαντική. Για αυτό τον λόγο, υπάρχουν ακόμη οικογένειες που κρύβουν τη ΛΟΑΤΚΙ ταυτότητα των παιδιών τους, την ψυχική διαταραχή ενός μέλους τους ή πιέζουν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν μια επαγγελματική πορεία που δεν επιθυμούν.
Κλείνοντας, ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να αξιοποιήσει τη ζωή που του δόθηκε, όπως ο ίδιος επιθυμεί. Παλαιότερα, η κοινωνική «εικόνα» καθόριζε τις ζωές των ατόμων, συχνά με άδικο τρόπο για εκείνους. Ας επιτρέψουμε, λοιπόν, σήμερα στους ανθρώπους γύρω μας, καθώς και στον εαυτό μας, να ακολουθήσουμε το μονοπάτι που ο καθένας επιθυμεί και να «αγκαλιάσουμε» όλα εκείνα που μας καθιστούν ξεχωριστούς και μας κάνουν να αισθανόμαστε ζωντανοί.
