Του Κώστα Καρατζά,
Από τον Απρίλιο του 2023 μαίνεται ένας σφοδρός εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν μεταξύ του Abdel Fattah al-Burhan, στρατηγού και de facto αρχηγού του κράτους, μετά το πραξικόπημα του 2021, και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (Rapid Support Forces) του στρατηγού Mohammed Dagalo, άλλοτε συμμάχου του Burhan. Οι συνέπειες αυτού του πολέμου είναι ιδιαίτερα καταστροφικές, αφού αναγκάστηκαν να τραπούν σε φυγή όλοι οι ξένοι που διέμεναν εκεί, μεταξύ αυτών δεκάδες Έλληνες της ιστορικής εκεί παροικίας. Ακόμα, συντελείται γενοκτονία κατά εθνικών μειονοτήτων, ιδιαίτερα στην πολύπαθη περιοχή του Νταρφούρ, εκατομμύρια κατοίκων του Σουδάν κινδυνεύουν να περιέλθουν σε κατάσταση λιμού, ενώ έχει ξεσπάσει ταυτόχρονα μια νέα προσφυγική κρίση με δεκάδες εκατομμύρια να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα για να γλιτώσουν τη ζωή τους, κινούμενοι προς γειτονικές χώρες και έχοντας επηρεάσει και την Ευρώπη.
Όπως συμβαίνει συνήθως στους εμφυλίους πολέμους, οι αντιμαχόμενες πλευρές υποστηρίζονται από διάφορες ξένες δυνάμεις που επιθυμούν να προωθήσουν τα συμφέροντά τους, στηρίζοντας τη μία ή την άλλη πλευρά. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη, ωστόσο, είναι το γεγονός ύπαρξης εμπλοκής της Ρωσίας και της Ουκρανίας στον συγκεκριμένο εμφύλιο, κάτι που προφανώς αναδεικνύει την επέκταση του Ρώσο-ουκρανικού Πολέμου. Εδώ και καιρό, ανά διαστήματα υπήρχαν διάφορες σκόρπιες πληροφορίες για σχετική ανάμιξη, όμως το τελευταίο διάστημα έγιναν πιο συγκεκριμένες. Είναι γνωστό πως η Ρωσία, μέσω της παραστρατιωτικής ομάδας Wagner, είχε αποστείλει εκατοντάδες άνδρες στο Σουδάν από το 2017. Στην αρχή, ο ρόλος τους ήταν η εκπαίδευση των στρατιωτών για το καθεστώς του Omar al-Bashir (ο οποίος ανατράπηκε το 2019) και η διαφύλαξη των ρωσικών συμφερόντων εξόρυξης χρυσού.
Ταυτόχρονα την ίδια περίοδο, οι Ρώσοι διεξήγαγαν διαπραγματεύσεις για την απόκτηση ρωσικής ναυτικής βάσης στην Ερυθρά Θάλασσα, κάτι που δεν προχώρησε εξαιτίας της πτώσης του al-Bashir και που είχε ως αποτέλεσμα να βρεθούν οι Ρώσοι παγιδευμένοι της εσωτερικής σουδανικής κρίσης. Με το ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου το 2023, οι Ρώσοι παραστρατιωτικοί βρέθηκαν στο πλευρό του ηγέτη των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης, Mohammed Dagalo, σύμφωνα με αναφορά των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, μέσω προμήθειας όπλων. Όταν ο Burhan βρέθηκε πολιορκημένος από παραστρατιωτικές δυνάμεις, ζήτησε τη βοήθεια του Ουκρανού Προέδρου, Volodymyr Zelenskyy, όσο κι αν ακούγεται παράλογο. Ο Ουκρανός Πρόεδρος μέσα σε λίγες εβδομάδες απέστειλε Ουκρανούς καταδρομείς στο Σουδάν, οι οποίοι ρίχτηκαν στη μάχη προκειμένου να απωθήσουν τις δυνάμεις των παραστρατιωτικών από την πρωτεύουσα.
Οι λόγοι που έκαναν τον Zelenskyy να ικανοποιήσει το αίτημα του Burhan ήταν ότι ο τελευταίος προμήθευε το Κίεβο αθόρυβα με όπλα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και το γεγονός ότι η Wagner υποστήριξε τους Σουδανούς παραστρατιωτικούς, ενώ μέσα από την εκμετάλλευση εξόρυξης χρυσού μπορούσε να χρηματοδοτήσει τη Μόσχα στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Η Ρωσία εξορύσσει χρυσό και εκπαιδεύει μαχητές σε πολλά αφρικανικά κράτη εδώ και πολλά χρόνια. Για την Ουκρανία, η αποστολή στρατιωτικών σε ένα αφρικανικό κράτος αποτελεί ένα καινοφανές και τολμηρό εγχείρημα, ωστόσο συνιστά μέρος της στρατηγικής του Κιέβου να αποσταθεροποιήσει τις οικονομικές και στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ρωσίας στο εξωτερικό, με σκοπό να γίνει ο πόλεμος για τη Μόσχα πιο δαπανηρός. Ταυτόχρονα, όμως, γίνεται και ένα ανάχωμα στις ρωσικές εισβολές σε περιοχές όπου η Δύση έχει αποσυρθεί.
Ωστόσο, συνιστά και μια κίνηση με ρίσκο σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, σε μια περίοδο που υπάρχει έντονος σκεπτικισμός για την υποστήριξη στην Ουκρανία και την τελική έκβαση του πολέμου. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α., Antony Blinken, έχει προειδοποιήσει πως οποιαδήποτε χώρα παρέχει υλική υποστήριξη σε οποιαδήποτε πλευρά φέρνει ευθύνη για την τροφοδοσία φρικαλεοτήτων κατά του σουδανικού λαού. Η πρώτη αποστολή των Ουκρανών πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2023, με σκοπό να βοηθήσει τον Burhan να απεγκλωβιστεί από το Χαρτούμ, όπου βρισκόταν περικυκλωμένος από τις παραστρατιωτικές δυνάμεις. Τελικά, οι φρουροί του είχαν καταφέρει να τον βγάλουν έξω από την πρωτεύουσα, πριν φτάσει η αποστολή των Ουκρανών, ωστόσο ο ίδιος έσπευσε να τους ευχαριστήσει για τις προσπάθειές τους.
Τον Σεπτέμβριο του 2023 συναντήθηκε με τον Zelenskyy στο αεροδρόμιο Shannon της Ιρλανδίας, όπου είχαν διάφορες συζητήσεις με επίκεντρο τις προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας και κυρίως των παραστρατιωτικών οργανώσεων που χρηματοδοτούνται από τη Ρωσία. Τέλος, ο Zelenskyy εξέφρασε ευχαριστίες στον Burhan για την υποστήριξη του Σουδάν στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Τα ουκρανικά στρατεύματα, που απεστάλησαν στο Σουδάν, προμήθευσαν με όπλα τους φρουρούς του Burhan και στη συνέχεια ασχολήθηκαν με την προσπάθεια απώθησης, των υποστηριζόμενων από τη Wagner, παραστρατιωτικών ανταρτών έξω από το Χαρτούμ. Το Σουδάν έχει γίνει πεδίο μάχης στον Ρωσο-ουκρανικό Πόλεμο, επειδή είναι πλούσιο σε δύο πόρους, τον χρυσό και τα όπλα, όπως έχει ήδη προαναφερθεί.
Το Σουδάν είναι μία χώρα που συγκλονίζεται από εμφυλίους πολέμους συχνά και κατά τη διάρκεια συγκρούσεων στη χώρα πολλά όπλα εισέρχονταν άμεσα και έμμεσα από Η.Π.Α., Ρωσία, Κίνα και άλλες χώρες. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Budanov, Ουκρανού αρχηγού των υπηρεσιών πληροφοριών του Υπουργείου Άμυνας, πως το Σουδάν είχε πολλά όπλα να διαθέσει στην Ουκρανία, μια ευρεία γκάμα κινεζικών, αμερικανικών και άλλων όπλων. Από την άλλη, η Ρωσία μέσω της Wagner εκπαίδευε παραστρατιωτικούς, που στη συνέχεια παρείχαν ασφάλεια σε ρωσικές οντότητες στα ορυχεία. Αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με έρευνες, πριν τον εμφύλιο μόνο το 30% του εξορυγμένου χρυσού ήταν εγγεγραμμένο στην Κεντρική Τράπεζα, ενώ δεν ήταν μετρήσιμος χρυσός αξίας $ 4 δις ετησίως, με μεγάλο μέρος αυτού του λαθρεμπορίου να καταλήγει σε ρωσικά χέρια.
Το τελευταίο διάστημα λέγεται ότι οι δυνάμεις του Burhan έχουν καταφέρει σε αρκετές περιοχές να επανακτήσουν τον έλεγχο, κυρίως μέσω επιθέσεων ακριβείας με drone, τα οποία προμήθευσαν οι Ουκρανοί στους Σουδανούς και τους έμαθαν πώς να τα χρησιμοποιούν, ενώ το Κίεβο απέστειλε φορτίο με αλεύρι στο Πορτ-Σουδάν. Κανείς δεν γνωρίζει αν τελικά η συμβολή της Ουκρανίας θα είναι καθοριστική για τον Burhan, ωστόσο η επιρροή της έχει γίνει πλέον αισθητή στο Σουδάν. Είναι αξιοπρόσεχτο, πάντως, να μελετά κανείς πως ένας πόλεμος μεταξύ δύο χωρών μπορεί να μεταφέρεται πέραν από την πρώτη γραμμή του πεδίου μάχης και σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπου διακυβεύονται τα συμφέροντα των αντίπαλων πλευρών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ukraine Is Now Fighting Russia in Sudan, WSJ, διαθέσιμο εδώ
- Ukrainian special forces ‘in Sudan operating against Russian mercenaries’, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Is Ukraine fighting Russia in a secret war in Sudan?, NZZ, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine’s Zelenskiy meets Sudanese leader, discusses Russian paramilitaries, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
