Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η πολιτική ζωή της Ελλάδας των πρώτων τριών δεκαετιών του 20ου αιώνα έχει χαρακτηριστεί από τη δράση ενός προσώπου που άλλαξε τη φυσιογνωμία της χώρας και καθόρισε, εν πολλοίς, την πορεία της. Φυσικά, η μορφή αυτή άκουγε στο όνομα Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Κρητικός πολιτικός που διετέλεσε επί σειρά ετών Πρωθυπουργός της Ελλάδας και μέσα από τη θέση του αυτή ήρθε σε άμεση επαφή με τον ανώτατο πολιτειακό θεσμό και τους εκπροσώπους του, τη βασιλεία.
Άλλοτε σε αγαστή συνεργασία, άλλοτε πάλι με έντονες συγκρούσεις και διαφωνίες, ο Βενιζέλος και ο εκάστοτε βασιλέας διατηρούσαν στενές σχέσεις για τα ζητήματα του κράτους. Περαιτέρω φως στις απόψεις του Βενιζέλου για τη μοναρχία αλλά και τη δράση της «ρίχνει» το πόνημα του Γεωργίου Δ. Μικρούδη Ο Βενιζέλος και η Βασιλεία: Οι θέσεις του Βενιζέλου για το πολιτειακό ζήτημα και η σύγκρουσή του με τους βασιλείς που είναι διαθέσιμο από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. Ο, γεννημένος στην Αθήνα, συγγραφέας είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, ενώ έχει σπουδάσει και Νεότερη Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις της Πάφου. Κατέχει τον τίτλο του Διδάκτορα Νομικής και παράλληλα έχει υπηρετήσει στο δικαστικό σώμα αρχής γενομένης από το 1995.
Ήδη μέσα από την εισαγωγή του βιβλίου ο συγγραφέας επιχειρεί να προσφέρει στον αναγνώστη μια συνολική εικόνα για την αρχή του θεσμού της μοναρχίας στην Ελλάδα με την έλευση του Βαυαρού Όθωνα, που ήταν και ο πρώτος βασιλιάς της νεοσύστατης χώρας. Αφού εξετάσει τους βασικούς σταθμούς του πολιτειακού της περιόδου αυτής, μας μεταφέρει στην έλευση και εγκαθίδρυση της νέας δυναστείας υπό τον νεαρό πρίγκιπα της Δανίας Χριστιανό-Γουλιέλμο-Φερδινάνδο-Αδόλφο-Γεώργιο, γνωστό στην Ελλάδα ως Γεώργιος Α΄. Έτσι, ο νέος αυτός βασιλικός οίκος θα μείνει στη χώρα για τις επόμενες δεκαετίες, συμπληρώνοντας σχεδόν έναν αιώνα ζωής στα πολιτικά πράγματα του κράτους.
Μέσα, λοιπόν, στις επόμενες σελίδες του βιβλίου παρουσιάζεται η σχέση του Ελευθέριου Βενιζέλου με τον νέο οίκο και πιο συγκεκριμένα με πέντε πρόσωπα, τον πρίγκιπα Γεώργιο, και τους βασιλείς Γεώργιο Α΄, Κωνσταντίνο Α΄, Αλέξανδρο και Γεώργιο Β΄. Η αρχή της «συνάντησής» του θα γίνει στην Κρήτη, όταν ο νεαρός Κρητικός πολιτικός αναδεικνυόταν ως ηγετική μορφή της Κρητικής Επανάστασης —ενώ κατείχε τότε το αξίωμα του Γραμματέα της Κρητικής Εθνοσυνελεύσεως— ερχόμενος σε επαφή με τον πρίγκιπα Γεώργιο που έφτασε στη μεγαλόνησο τον Δεκέμβριο του 1898 ως Ύπατος Αρμοστής. Έτσι, μέσα από αυτό το κεφάλαιο, διαφαίνονται εκτός από τις σχέσεις των δύο προσώπων και τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στο νησί —μέχρι το 1910 λίγο καιρό πριν από την οριστική ένωση με την Ελλάδα— αλλά και η ανάδειξη του Βενιζέλου ως σημαίνουσα προσωπικότητα.
Έπειτα, με την επάνοδό του στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας, ο Κρητικός πολιτικός έγινε ομοτράπεζος με τον βασιλέα Γεώργιο Α΄ —τον μακροβιότερο μονάρχη της Ελλάδας— σε μια κρίσιμη στιγμή για τον τόπο, καθώς βρισκόταν κάτω από τις διαταγές του Στρατιωτικού Συνδέσμου. Ο Βενιζέλος, επιθυμώντας να διατηρήσει τις ισορροπίες ανάμεσα στις δύο πλευρές, δεν αμφισβήτησε από τη μια το πολιτειακό καθεστώς —επιμένοντας στην ανάγκη για αναθεωρητική εθνοσυνέλευση έναντι της συντακτικής που ζητούσε το πλήθος— αλλά από την άλλη συμφωνούσε και προέβαλλε την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις στον κρατικό μηχανισμό. Η στάση του αυτή είχε ως αποτέλεσμα τις καλές σχέσεις με τον μονάρχη, ο οποίος «συντάχθηκε με τις μεθοδεύσεις του Βενιζέλου κατά την τελική φάση της συνταγματικής μεταρρύθμισης τον Ιούνιο του 1911» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας.
Ωστόσο, το κλίμα αυτό δε θα διαρκέσει επ’ άπειρον μιας και οι σχέσεις του Πρωθυπουργού, πλέον, Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου —αρχικά ως διάδοχος του θρόνου και έπειτα ως βασιλέα— θα περιέλθουν σε τέλμα με αποκορύφωμα τον Εθνικό Διχασμό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου για τη θέση που θα κρατούσε η χώρα σε αυτόν. Το αποτέλεσμα ήταν εν πρώτοις η δημιουργία της κυβέρνησης Εθνικής Αμύνης στη Θεσσαλονίκη υπό τον Βενιζέλο, η παρέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ στα εγχώρια πολιτικά ζητήματα και τελικά η «παραίτισιν της Α.Μ. του Βασιλέως Κωνσταντίνου, όστις θέλει υποδείξει μεταξύ των κληρονόμων του». Τον Κωνσταντίνο διαδέχτηκε ο αδελφός του και δευτερότοκος Αλέξανδρος με τον οποίο φαίνεται πως ο Βενιζέλος είχε καλές σχέσεις, οι οποίες καλλιεργήθηκαν με τον καιρό, ενώ όπως επεσήμανε και ο νέος βασιλιάς στον Κρητικό πολιτικό «συμφωνώ μαζί σας ότι τον πόλεμον, αφού τον αρχίσαμε, πρέπει να τον συνεχίσουμε με όλα τα μέσα. Είμαι διατεθειμένος να βοηθήσω την προσπάθειάν σας».
Η ιστορία, όμως, πολλές φορές φέρνει απρόοπτες εξελίξεις. Ο Αλέξανδρος πεθαίνει, ο Βενιζέλος χάνει τις εκλογές του 1920, η αντιβενιζελική παράταξη ανέρχεται στην εξουσία, επανέρχεται στον θρόνο ο Κωνσταντίνος Α΄ και ο πόλεμος στη Μικρά Ασία συνεχίζεται, μέχρι που καταλήγει στην καταστροφή του ΄22. Μέσα σε αυτές τις λίγες σειρές περικλείεται η ταραχώδης περίοδος που πέρασε η Ελλάδα τον καιρό εκείνο, με τον θεσμό της μοναρχίας τελικά να μην μακροημερεύει, καθώς η δυναστεία κηρύχθηκε έκπτωτη το 1924 με την ανακήρυξη πλέον της Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Η επάνοδος της βασιλείας θα γίνει σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, το 1935, και τότε είναι που ο Βενιζέλος θα έχει τη σύντομη επαφή του με τον Γεώργιο Β΄, τον τελευταίο μονάρχη που θα προλάβει εν ζωή, καθώς θα πεθάνει τον επόμενο χρόνο και μαζί του θα κλείσει ένα μεγάλο κεφάλαιο της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας.
Βλέπουμε, λοιπόν, πως μέσα από το βιβλίο του Γεωργίου Δ. Μικρούδη αποτυπώνεται με ενάργεια η ιστορία της Ελλάδας των αρχών του 20ου αιώνα. Πέραν των διαφωτιστικών ιστορικών πληροφοριών για την εποχή, ο αναγνώστης γίνεται κοινωνός της εγχώριας πολιτικής σκηνής του τόπου, αλλά μαθαίνει και τις έντονες και πολυτάραχες σχέσεις που είχε ο Ελευθέριος Βενιζέλος με το στέμμα, καθώς και τις θέσεις του επί του πολιτειακού ζητήματος.
