Της Μαρίας Αλμασίδου,
1483: Γεννήθηκε ο ζωγράφος Ραφαήλ, ο οποίος πρωταγωνίστησε και στιγμάτισε την ώριμη Αναγέννηση, μαζί με τους Λεονάρντο Ντα Βίντσι και Μιχαήλ Άγγελο.
Γεννήθηκε στο Ουρμπίνο, ένα από τα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα της εποχής, και ήρθε σε επαφή με τον κόσμο της τέχνης ήδη από πολύ νωρίς χάρη στον καλλιτέχνη πατέρα του. Υπήρξε μαθητής του Περουτζίνο (Πιέτρο Βανούτσι), ενώ ανέλαβε την πρώτη παραγγελία του σε ηλικία μόλις 20 ετών. Ο καλλιτέχνης αντιλήφθηκε γρήγορα την εντυπωσιακή τέχνη του Ντα Βίντσι και Μιχαήλ Αγγέλου και αποφάσισε να μεταβεί στη Φλωρεντία για να μαθητεύσει, όπου εξοικειώθηκε πλήρως με τα έργα του Ντα Βίντσι και κατέκτησε την τεχνική sfumato.
Παρά τις επιρροές που δέχτηκε από τους σύγχρονούς του καλλιτέχνες, διαμόρφωσε σταδιακά το προσωπικό του στυλ, δημιουργώντας μια εντυπωσιακή εικονογραφία. Άλλαξε τους χρωματικούς τόνους, έδωσε έμφαση στα περιγράμματα και τη γεωμετρική τελειότητα της γραμμής, ενώ έδωσε μεγάλη σημασία στο τοπίο της σύνθεσης. Πληθώρα των έργων του έχουν ως βάση το ξύλο, αλλά χρησιμοποίησε και τον καμβά.
Χρησιμοποίησε, επίσης, λάδια ξήρανσης όπως λινέλαιο ή έλαιο καρυδιάς, ενώ διέθετε πλούσια χρωματική παλέτα δουλεύοντας όλες τις διαθέσιμες χρωματικές ουσίες. Χρησιμοποίησε ακόμη και τη σπάνια βραζιλίνη σε αρκετούς πίνακές του.
Οι νέες επιρροές φάνηκαν στον πίνακά του «Οι Γάμοι της Θεοτόκου» όπου φαίνεται ότι η διδασκαλία του Περουτζίνο είχε αρχίσει ήδη να υποχωρεί. Στοιχεία της «Μόνα Λίζα» του Ντα Βίντσι διακρίνει κανείς στα πρώτα πορτρέτα του: «Μανταλένα Ντόνι», ενώ επιρροές του έργου του Ντα Βίντσι «Αγία Άννα με την Παναγία και το βρέφος» μπορεί να διακρίνει κανείς στις Παναγίες του Ραφαήλ, οι οποίες πρωταγωνιστούσαν την περίοδο εκείνη στη θεματολογία του. Οι συνθέσεις του λάμπουν, ενώ τα μάτια της Παναγίας κοιτούν συνήθως χαμηλά ως ένδειξη σεμνότητας αλλά και αξιοπρέπειας. Τα ρούχα αποτυπώνονται συνήθως με παραδοσιακά χρώματα.
Το 1508 ανέλαβε μία από τις σημαντικότερες δουλειές του: Ο πάπας Ιούλιος Β΄ του ανέθεσε τη διακόσμηση των νέων παπικών διαμερισμάτων στο ανάκτορο του Βατικανού. Οι νωπογραφίες που είναι γνωστές με τον τίτλο «Σχολή των Αθηνών» και «Έρις για τα άχραντα μυστήρια», βρίσκονται στην αίθουσα υπογραφής και αναπαριστούν τη φιλοσοφία και τη θεολογία αντίστοιχα.
«Η σχολή των Αθηνών» είναι ακόμη και σήμερα ένα από τα πιο γνωστά έργα της Αναγέννησης, καθώς απεικονίζουν το κέντρο της φιλοσοφίας. Στο κέντρο εικονίζονται ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης και γύρω τους όλοι οι σημαντικοί φιλόσοφοι της αρχαιότητας. Το έργο αντικατοπτρίζει την αντίληψη των ουμανιστών-ανθρωπιστών της Αναγέννησης, οι οποίοι πίστευαν ότι υπάρχει πνευματική αρμονία μεταξύ της ελληνικής φιλοσοφίας και της χριστιανικής διδασκαλίας. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο συγκεκριμένο έργο είναι η απεικόνιση του Μιχαήλ Αγγέλου ως Ηρακλείτου.
Τα έργα του Ραφαήλ στο ανάκτορο του Βατικανού αποτέλεσαν τομή για την ώριμη Αναγέννηση, διαμορφώνοντας από μόνα τους μία σχολή, ενώ προσέλκυσαν το ενδιαφέρον και μελετήθηκαν από κάθε καλλιτέχνη που δούλευε εκείνη την εποχή στη Ρώμη.
Ο Ραφαήλ μελετούσε τις συνθέσεις του, προκειμένου να ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες οποιασδήποτε ατέλειας. Συνδύαζε στα έργα του το ιδανικά αρμονικό με την έκφραση της ιδέας που είχε συλλάβει και την εφάρμοζε στην πραγματικότητα. Λειτουργούσε ως τέλειος σκηνογράφος των δημιουργιών του, ενώ τα έργα του βασίζονται σε μία περισσότερο αρχιτεκτονική δόμηση.
Το 1514 επιλέχτηκε από τον πάπα Λέοντα Ι΄ αντί του Μιχαήλ Αγγέλου για τη θέση του αρχιτέκτονα του Αγίου Πέτρου, ενώ μετέπειτα ονομάστηκε «επόπτης των δρόμων της Ρώμης», κάτι που συνεπαγόταν με σημαντικές αποφάσεις σε θέματα πολεοδομίας και συντήρησης μνημείων, ενώ ανέλαβε τις ανασκαφές αρχαιοτήτων στη Ρώμη και το 1514 χρημάτισε διευθυντής των οικοδομικών εργασιών στον Άγιο Πέτρο. Το 1515-16 έκανε τα σχέδιά του για μία σειρά από ταπισερί που τοποθετήθηκαν στην Cappella Sistina, από τα οποία σώζονται σήμερα μόνο επτά.
Απεβίωσε πολύ νέος, ανήμερα των γενεθλίων του, από σύφιλη ή ελονοσία, έχοντας, ωστόσο, καταφέρει να γνωρίσει μεγάλη καλλιτεχνική αναγνώριση κατά τη διάρκεια της ζωής του, η οποία συνέχισε να υφίσταται και μετά τον θάνατό του. Με το έργο του κατάφερε να συγκαταλεχθεί στην τριάδα των κορυφαίων καλλιτεχνών της ιταλικής Αναγέννησης μαζί με τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Ντα Βίντσι. Τα υπάρχοντά του τα μοίρασε στους μαθητές του Τζούλιο Ρομάνο και Τζανφραντζέσκο Πένι, ενώ αρκετά χρήματα άφησε και για τη φροντίδα της ερωμένης του.
Ο Βαζάρι υποστήριξε ότι ο Ραφαήλ διέθετε μία μεγάλη ομάδα, απαρτιζόμενη από τουλάχιστον πενήντα βοηθούς και μαθητές, πολλοί από τους οποίους εξελίχθηκαν αργότερα σε σημαντικούς καλλιτέχνες, ακολουθώντας τα βήματα του δασκάλου τους. Στον τάφο του είναι χαραγμένο το επίγραμμα από τον Ουμανιστή φίλο του Ραφαήλ, Πιέτρο Μπέμπο: «Εδώ αναπαύεται ο Ραφαήλ. Ενόσω ζούσε η φύση τρόμαζε μπροστά του μην νικηθεί. Τώρα που πέθανε φοβάται μην πεθάνει μαζί του».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ραφαήλ, ο ζωγράφος της εναρμόνισης της ενότητας του Θεού, του ανθρώπου και της φύσης, artviews.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ραφαήλ, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
