Της Γεωργίας Καρυώτη,
Υπάρχουν κάποιοι κοινώς αποδεκτοί κανόνες, μάλλον αναγκαία αποδεκτοί, οι οποίοι διαμοιράζονται ανάμεσα στο γυναικείο φύλο. Κανόνες αυτοπροστασίας, ένστικτα καλυμμένα από «σκουριασμένα στοιχεία» εσωτερικευμένης μειονεξίας. Πάντοτε υπάρχει μια εγρήγορση, μια προετοιμασία της σκέψης, μια συστολή της συμπεριφοράς, ένα σχέδιο, έτσι ώστε να μην «προκαλέσεις». Α, ναι; Η προκαλούμενη συμπεριφορά προκαλεί τον προκαλούμενο κίνδυνο. Και ποιος ορίζει το «προκλητικό», τελικά;
Από το τι να φορέσεις στο πώς να το φορέσεις, από το τι να πεις στο πώς να το πεις και πάει λέγοντας. Εντωμεταξύ, δεν σου εγγυάται κανείς ότι δεν υπάρχει κίνδυνος ακόμα κι όταν ακολουθείς πολύ πιστά τους κανόνες. Μετά είναι το κεφάλαιο του «περπατάω μόνη μου στον δρόμο τη νύχτα» με την καθόλα αβέβαιη αίσθηση της έκβασης της διαδρομής σου. Και ας βρίσκεσαι στη γειτονιά σου, σε ένα οικείο περιβάλλον, και ας μην υπάρχει τίποτα το ύποπτο, μόνο ο φόβος, το άγχος και ο πανικός που μπορεί να νιώθεις αρκούν, για να μην είσαι ήρεμη. Οι αισθήσεις σου βρίσκονται στο έπακρο της λειτουργίας τους, ο βηματισμός σου είναι πιο γρήγορος από ποτέ και αύριο ή μεθαύριο πάλι τα ίδια. Αναζητάς μέρη με κόσμο, ακολουθείς τον κόσμο, για να μην μείνεις μόνη σε μια στάση και πάλι οδηγείσαι κάπου που δεν ήθελες, αλλά έπρεπε να προστατευτείς. Βρίσκεσαι μέσα σε ένα λεωφορείο μαζί με τις φίλες σου και κάποιος σας κοιτάει επίμονα, σκεπτόμενη «μην τον κοιτάξεις», «μην του πεις ότι σε ενοχλεί αυτό που κάνει, ίσως αγριέψει!». Κατεβαίνει στην ίδια στάση με εσάς και αναγκάζεστε να πάρετε ταξί, για να χάσει τα ίχνη σας. Γενικά, το βράδυ αν μπορούσες να γίνεις αόρατη, θα το έκανες.
Συμβαίνουν τόσα πολλά τραγικά περιστατικά και ο γρήγορος ρυθμός των πληροφοριών δεν μπορεί να μη σε «τρομάξει». Η μία επίθεση «ακολουθεί» την άλλη. Δεν πρόκειται, όμως, για ψευδαίσθηση φόβου που «καλλιεργείται» από τα media. Είναι κάτι το υπαρκτό. Υπάρχει και στα πιο «καθημερινά» πράγματα, στον τρόπο, δηλαδή, που θα απευθυνθούν στο όνομά σου στη δουλειά, στον τρόπο που θα σου μιλήσουν σε ένα μαγαζί, στον τρόπο που θα σε αντιμετωπίσουν γενικά σαν ύπαρξη. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, υπάρχουν και εκείνοι που σε θεωρούν υπερβολική, «φθάνει πια αυτός ο φεμινισμός», «έχει κουράσει όλο αυτό με τα δικαιώματα των γυναικών», «βλέπετε παντού τον κίνδυνο, είστε προκατειλημμένες». Δεν είναι τόσο απλό, όμως. Υπάρχει ανάμεσα και στο ίδιο το φύλο, ένα κακόγουστο σχόλιο από γυναίκα προς γυναίκα δεν είναι ασυνήθιστο. Εκφράσεις του τύπου «αυτή φταίει» δεν προέρχονται μόνο από ανδρικά πρόσωπα. Πρόκειται για χρόνιες κοινωνικές στερεοτυπικές αντιλήψεις με τις ρίζες τους σε μια, εν τέλει, καθόλου ξεπερασμένη δομή.
Μια αίσθηση ανελευθερίας στις κινήσεις μας, όπου για πολλούς μεταφράζεται ως μια «ακόρεστη επιθυμία» κατάκτησης της ισότητας. Είναι αυτονόητο ότι ένας αντικειμενικός κίνδυνος είναι φόβος για όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, μόνο που ο γυναικείος πληθυσμός είναι «διαποτισμένος» από επιπρόσθετες ανησυχίες στους ίδιους κινδύνους. Και αν το δεις από την άλλη πλευρά του νομίσματος, σε περιβάλλοντα που «αποπνέουν» φυσικά μια ασφάλεια, όπως είναι η οικογένεια και η σχέση σου, πολλές γυναίκες βιώνουν την ακριβώς αντίθετη αίσθηση. Παλαιότερα, απαγορευόταν να βγεις έξω από το σπίτι σου, πλέον φοβάσαι να βγεις μόνη σου, ενώ, ταυτόχρονα, πολλές γυναίκες φοβούνται να μείνουν στον ίδιο τους τον χώρο…
