Της Γεωργίας – Αλεξάνδρας Καλογεροπούλου,
O Jean Pierre Jeunet γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου του 1953 και είναι ένας ταλαντούχος σκηνοθέτης, παραγωγός και σεναριογράφος, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του πολλές ταινίες. Πολλές από αυτές έχουν γνωρίσει ιδιαίτερη αναγνωρισιμότητα. Γεννήθηκε στο Roanne της Γαλλίας και ασχολήθηκε αρχικά με κινούμενα σχέδια. Το στυλ ταινιών του είναι πολύ ιδιαίτερο. Κυριαρχεί το ονειρικό στοιχείο με μία κωμική χροιά και χρησιμοποίει πολύ τα φανταστικό κομμάτι. Επίσης, δίνει πολλή έμφαση στην αισθητική, χρησιμοποιώντας τη χρωματική παλέτα.
Η πρώτη του ταινία ήταν η Delicatessen. H ταινία αναφέρεται σε μία κοινωνία που το χρήμα δεν υπάρχει και τα αγαθά που ανταλλάσσουν είναι δύσκολα να βρεθούν. Σε μία πολυκατοικία, ένας άνεργος κλόουν, ο Λουιζόν, ο οποίος για ενοίκιο αναλαμβάνει τη συντήρηση της πολυκατοικίας, συνάπτει σχέση με την κόρη του χασάπη, αφέντη και τύραννου της πολυκατοικίας.
Οι κριτικές στην ταινία αυτή ήταν πολύ καλές: «Ταινία εσχατολογική, σκοτεινή και ταυτόχρονα απίστευτά αστεία, όπου ο σουρεαλισμός συνάντα το φουτουρισμό και την μαύρη κωμωδία. Το μαύρο χιούμορ στρωμένο σαν κατράμι σε όλο το μήκος, η αχαλίνωτη φαντασία, η καρτουνιστική αισθητική, ο ξέφρενος ρυθμός, η εκπληκτική χρωματική παλέτα, δια χειρός του Ντάριους Κόντζι, τα ευρηματικά ειδικά εφέ, το πανέξυπνο σενάριο, τα εξαίσια σκηνικά και κουστούμια και οι χαρακτήρες – καρικατούρες, βγαλμένοι από τα πιο δυσοίωνα κόμικς, αποτελούν τα υλικά μιας αλλόκοτης ταινίας, που ζωντανεύει έναν κυριολεκτικά εξωφρενικό κόσμο. Σήμα κατατεθέν της ταινίας μία σεκάνς (απολαυστικό δείγμα παράλληλου μοντάζ) που έχει ήδη μείνει στην ιστορία, η χορογραφημένη σκήνη, όπου όλη η πολυκατοικία με σύνθημα το τρίξιμο από τα ελατήρια του κρεβατιού συντονίζεται στο ρυθμό του κρεοπώλη που κάνει παθιασμένο έρωτα με την ντίβα του ρετιρέ. Ο σπουδαίος οραματιστής κινηματογραφιστής Τερι Γκιλιαμ στήριξε την ταινία με κάθε τρόπο και είναι ο εκτελεστής παραγωγός της», διαβάζουμε στο site cinephilia.gr.
Η επόμενή ταινία του, The city of lost children, κέρδισε μία υποψηφιότητα για Χρυσό Φονικά. Η υπόθεση αφορά ένα κακόβουλο τερατούργημα, τον Κρανκ, που δημιουργήθηκε από έναν άγνωστο επιστήμονα. Ο Κρανκ δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει όνειρα και αυτό έχει ως απόρροια να γερνάει πολύ πιο γρήγορα. Γι’ αυτό χρησιμοποίει τους Κύκλωπες για να απαγάγουν παιδιά, ώστε να τους κλέψει τα όνειρα με μία μηχανή εξαγωγής ονείρων, όμως στο δικό του κεφάλι τα όνειρα γίνονται εφιάλτες.
Οι κριτικές για αυτή την ταινία ήταν εξίσου καλές με την πρώτη: «Με μοναδική αισθητική φινέτσα και φαντασία δανείζεται τη retro διάθεση από τον Ντίκενς, κοστούμια, χώροι και κύρια αναφορά το Ίδρυμα των σιαμαίων αδελφών που διδάσκουν ορφανά κλεφτρόνια και τον Βερν, παρελθοντικός φουτουρισμός και κύρια αναφορά ο υποβρύχιος ρακοσυλλέκτης, ανακατεύουν λίγο από Τέρι Γκίλιαμ με το Brazil σαν πνευματικό πατέρα και σερβίρουν ένα μείγμα ολότελα δικό τους. Όλοι οι χαρακτήρες μοιάζουν με δραπέτες ενός freak show που βρήκαν καταφύγιο σε μια πόλη παιδιών. Εκπρόσωποι του καλού, τα παιδιά και οι ονειροπαρμένοι ή, αλλιώς, όσοι δεν παραδόθηκαν στο ενήλικο πνεύμα. Εκπρόσωποι του κακού, οι ενήλικες που κρατούν την εξουσία στα χέρια τους, με πιο επικίνδυνο πρότυπο τη φασιστοειδή αίρεση των Κυκλώπων με τα εξπρεσιονιστικά στοιχεία να κυριαρχούν στις συγκεντρώσεις τους», διαβάζουμε στο freecinema.gr.
Η πιο γνωστή του ταινία, όμως, είναι η Amelie. Αυτή η ταινία βρήκε παγκόσμια αναγνώριση και θεωρείται από τις καλύτερες που έχουν δημιουργηθεί. Επρόκειτο για μία εσωστρεφή κοπέλα που ονομάζεται Amelie και προσπαθεί να αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω της και ταυτόχρονα αναπτύσσει ερωτικό ειδύλλιο με έναν από αυτούς. Η τεράστια απήχηση που βρήκε οφείλεται στο γεγονός ότι πληροί κάποια συγκεκριμένα κριτήρια: την αρίστη τεχνική καλλιτεχνία, καλλιτεχνική αφήγηση, ψυχαγωγία και τέχνη.
Όσον αφορά την τεχνική καλλιτεχνία, ο σκηνοθέτης πλαισιώνει την κάμερα συχνά πολύ κοντά στο πρόσωπο των χαρακτήρων προσδίδοντας μία κωμική διάσταση στους ήρωες που παρουσιάζονται σαν καρικατούρες με έντονες εκφράσεις. Οι γωνίες και οι κινήσεις της κάμερας είναι ρευστές και ζωντανές. Η κάμερα βρίσκεται σε μία διαρκή κίνηση πάνω, κάτω και στο πλάι. Οι χαρακτήρες βρίσκονται στο κέντρο. Αυτό επιτυγχάνεται με τις “over the shoulders shots”. Η χρωματική παλέτα της Amelie στηρίζεται στο πράσινο, κίτρινο και κόκκινο, έμπνευση από τους πίνακες του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη Χουάρεθ Ματσάδο. O φωτισμός τοποθεσίας συνδυάζει τον νατουραλισμό με μία αίσθηση ρομαντισμού.
Στην καλλιτεχνική αφήγηση της ταινίας όλοι οι χαρακτήρες μιλούν πολύ μεταξύ τους εκτός από την Amelie και τον Nino που ανταλλάσσουν ελάχιστες κουβέντες. Όλη η αλληλεπίδρασή τους στηρίζεται στην τεράστια χημεία που έχουν και τη γοητεία που ασκούν ο ένας στον άλλον. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας υπάρχει διάχυτο το χιούμορ ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις όπως ο θάνατος και η απογοήτευση. Αυτή είναι και η διδακτική της ταινίας. Στην Amelie υπάρχει μια αλληλοβοήθεια και οι καλές πράξεις ανταμείβονται. Είναι, δηλαδή, ένας ιδανικός κόσμος.
Η ταινία αυτή είναι ιδιαίτερα ψυχαγωγική. Με την ιδιαίτερη αισιοδοξία και το χαρούμενο συναίσθημα που αφήνει στο τέλος. Είναι από τις λίγες ταινίες που είναι τόσο δημοφιλής και δεν διαθέτει δραματικά στοιχεία. Ακολούθως, δημιουργεί αισθήματα νοσταλγικά. Η Amelie έχει δικαίως αποκτήσει διαχρονική αξία και έχει εδραιώσει την κληρονομία της ως μία ταινία που δεν μπορεί να αντιγραφεί εύκολα. Πολλοί καλλιτέχνες προσπάθησαν να φτιάξουν κάτι παρόμοιο αποτυγχάνοντας. Γι’ αυτόν τον λόγο, θεωρείται αξεπέραστη και σημαντική η συμβολή της στην τέχνη.
Ο Jean Pierre Jeunet συνεργάστηκε ξανά με την ηθοποιό που ερμηνεύει την Amelie, την Audrey Tautu, το 2004 στην πολεμική και δραματική ταινία του Aτελείωτοι Αρραβώνες. Το 2013 σκηνοθέτησε την ταινία ο Απρόβλεπτος Κος Σπίβερ, η οποία είναι στα αγγλικά. Επίσης, έχει σκηνοθετήσει πολλές διαφημίσεις και μουσικά βίντεο. Τέλος, έχει κερδίσει πολλά βραβεία και έχει αποσπάσει δύο υποψηφιότητές Όσκαρ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Η Πόλη των χαμένων παιδιών (1995), freecinema.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Delicatessen, cinephilia.gr, διαθέσιμο εδώ.
-
Why is Amélie a Great Film?, wolfcrow.com, διαθέσιμο εδώ.
