Του Σταμάτη Τσινίδη,
Τα ναυάγια και τα ατυχήματα που προκύπτουν από τα πλοία αποτελούν μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις για τον ανθρώπινο πολιτισμό και το περιβάλλον. Στον κατάλογο αυτών των καταστροφικών συμβάντων ξεχωρίζουν τα ατυχήματα των πλοίων MV Rena, Exxon Valdez και Costa Concordia, τα οποία όχι μόνο προκάλεσαν ανείπωτες ανθρώπινες τραγωδίες, αλλά αφήνουν πίσω τους εκτεταμένες περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις.
Το MV Rena, ένα φορτηγό πλοίο που ναυαγούσε στις ακτές της Νέας Ζηλανδίας, το Exxon Valdez, που προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοκηλίδες στα νερά της Αλάσκας, και το Costa Concordia, το οποίο βυθίστηκε κοντά στις ακτές της Ιταλίας, συνθέτουν τραγικά κεφάλαια στον χάρτη των ναυαγίων. Αυτά τα γεγονότα επηρεάζουν ακόμη και σήμερα τη ναυτιλία και αφήνουν μακρά σκιά πάνω στο περιβάλλον και την οικονομία.
MV Rena
Το MV Rena εκτελούσε το ταξίδι από το λιμάνι του Napier προς αυτό του Tauranga, μεταφέροντας 1.300 εμπορευματοκιβώτια, ενώ στις δεξαμενές του είχε 1,733 τόνους καυσίμων. Στις 5 Οκτωβρίου 2011, ενώ το πλοίο έπλεε με 17 κόμβους, προσάραξε στο ύφαλο Astrolabe, ανοικτά των ακτών της Νέας Ζηλανδίας. Τρεις μήνες αργότερα, στις 8 Ιανουαρίου 2012, το κύτος του πλοίου διαλύθηκε στα δύο, έχοντας ακόμα 830 containers εντός, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, περίπου 200-300 χάθηκαν στη θάλασσα. Την επόμενη μέρα, η πρύμνη του πλοίου γλιστράει από τον ύφαλο, με αποτέλεσμα να βυθιστεί σχεδόν πλήρως. Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2012, περίπου έναν χρόνο μετά το ναυάγιο, γινόντουσαν ακόμη προσπάθειες για την απομάκρυνση των συντριμμιών. Πολλά συντρίμμια, ωστόσο, παρέμειναν εκεί για πολλά χρόνια ακόμη.
Η ευθύνη για το ναυάγιο επιβαρύνει τον καπετάνιο και το πλήρωμά του. Ο καπετάνιος μαζί με τον αξιωματικό καταδικάστηκαν σε φυλάκιση 7 ετών, ωστόσο εξέτισαν μόνο τα μισά έτη.
Οι ιδιοκτήτες του MV Rena επιβαρύνθηκαν με πληρωμή $ 22 δις, για να διευθετήσουν μια σειρά αξιώσεων με την Κυβέρνηση, αλλά και με δημόσιους φόρους, όπως την υπηρεσία προστασίας του περιβάλλοντος. Επιπλέον, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Nick Smith, χαρακτήρισε το ναυάγιο ως «τη χειρότερη θαλάσσια οικολογική καταστροφή» της Νέας Ζηλανδίας, αφού υπήρχε μια διαρροή πετρελαίου 350 τόνων. Τέλος, θετικό αντίκτυπο έχει το γεγονός ότι δεν υπήρχε καμία απώλεια ανθρώπινης ζωής.
Exxon Valdez
Ένα από τα μεγαλύτερα ατυχήματα στη θάλασσα, προκαλώντας τεράστιες οικολογικές καταστροφές, ήταν η πρόσκρουση σε έναν ύφαλο του πετρελαιοφόρου Exxon Valdez στην περιοχή της Αλάσκας. Στις 23 Μαρτίου 1989, το Exxon Valdez της εταιρείας Exxon Shipping Company αναχώρησε από το λιμάνι του Valdez στην Αλάσκα με προορισμό το Long Beach της Καλιφόρνιας, μεταφέροντας 53 εκατομμύρια γαλόνια αργού πετρελαίου. Τα μεσάνυχτα της 24ης Μαρτίου, το πλοίο προσάραξε στον ύφαλο Blight στον Πορθμό Prince William, ανοίγοντας το κύτος του πλοίου, με αποτέλεσμα να χυθούν στη θάλασσα περίπου 11 εκατομμύρια γαλόνια πετρελαίου.
Η πρόσκρουση αυτή δημιούργησε μια από τις μεγαλύτερες πετρελαιοκηλίδες στην ιστορία στα ύδατα των Η.Π.Α, καθώς εξαπλώθηκε σε 1.300 μίλια ακτογραμμής. Οι υπάλληλοι της Exxon, μια ομάδα ομοσπονδιακών διαχειριστών, αλλά και εθελοντές που ήταν κάτοικοι της Αλάσκας, έκαναν τεράστιες προσπάθειες ώστε να καθαρίσουν την πετρελαιοκηλίδα που δημιουργήθηκε. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο οικοσύστημα πλήγωσαν την περιοχή, αφού πάνω από 600 χιλιάδες θαλάσσια πουλιά, ψάρια και θαλάσσια ζώα σκοτώθηκαν, ενώ κατάρρευσε και η αϋλία σολομού. Η ζημία δεν έχει αποκατασταθεί πλήρως και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις παραμένουν έως και σήμερα.
Στον οικονομικό τομέα, αρκετοί ψαράδες και οικονομίες των παραθαλάσσιων πόλεων χρεοκόπησαν, ενώ η ναυτιλιακή εταιρεία έπρεπε να καταβάλλει περίπου $ 2,5 δις για τον καθαρισμό της περιοχής και $ 1,8 δις για την αποκατάσταση του οικοσυστήματος. Τέλος, ο καπετάνιος του πλοίου, Joseph Hazelwood, έπειτα από έρευνες, διαπίστωσαν πως την ώρα του ατυχήματος ήταν υπό την επήρεια αλκοόλ και έδωσε το πηδάλιο στον τρίτο αξιωματικό, δίχως να έχει εμπειρία και δίπλωμα. Ο καπετάνιος αθωώθηκε τον Μάρτιο του 1990, επιβάλλοντας ένα πρόστιμο $ 50 χιλ.
Costa Concordia
Στις 13 Ιανουαρίου του 2012, η εταιρεία κρουαζιέρας Costa Crociere πραγματοποίησε μια επταήμερη κρουαζιέρα με το κρουαζιερόπλοιο Costa Concordia, μεταφέροντας 4.229 άτομα, συμπεριλαμβανομένου του πληρώματος, από τη Civitavecchia στη Savona. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, το πλοίο ήταν προγραμματισμένο να προσεγγίσει το νησί Giglio της Ιταλίας. Καθώς έπλεε σε ρηχά νερά, προσέκρουσε στον ύφαλο Scole Rocks. Η πρόσκρουση προκάλεσε σοβαρές ζημίες στο πλοίο και οδήγησε στην είσοδο νερού στο εσωτερικό του. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο καπετάνιος του πλοίου, Schettino, είχε πλεύσει τόσο κοντά στην ακτή με σκοπό να εντυπωσιάσει τον δεσμό του, μια πολύ νεότερη χορεύτρια από τη Μολδαβία.
Ο Schettino δεν ενημέρωσε εγκαίρως την ιταλική υπηρεσία για να ξεκινήσει άμεσα η διάσωση των επιβατών, καθώς έδωσε προτεραιότητα στη ζημία του πλοίου. Σε λιγότερο από μια ώρα μετά τη σύγκρουση με τον ύφαλο ξεκίνησε η εκκένωση των επιβατών, με τον κόσμο να συγκεντρώνεται στη δεξιά πλευρά του πλοίου, δυσκολεύοντας την κάθοδο των σωσίβιων λέμβων από την άλλη πλευρά. Επιπλέον, το πλήρωμα έριξε την άγκυρα από τη λάθος πλευρά του πλοίου, επιδεινώνοντας την κατάσταση. Σε ένα ηχητικό τηλεφώνημα του καπετάνιου προς τον συντονιστή της Costa Crociere ακούγεται χαρακτηριστικά: «Τα έχω κάνει μούσκεμα και σχεδόν όλο το πλοίο πλημμυρίζει… Τι να πω στα Μ.Μ.Ε.; Στις λιμενικές αρχές έχω πει ότι είχαμε blackout». Η τραγωδία κατέληξε με 32 νεκρούς και ο καπετάνιος καταδικάστηκε σε κάθειρξη 16 ετών για ανθρωποκτονία από αμέλεια.
Όσον αφορά τα περιβαλλοντικά ζητήματα που προέκυψαν από το ατύχημα ήταν ιδιαίτερα ανησυχητικά. Το κρουαζιερόπλοιο βρισκόταν στην άκρη ενός υποβρύχιου γκρεμού, και η ανησυχία επικεντρωνόταν στο ενδεχόμενο ολίσθησής του και τη δημιουργία μιας τεράστιας πετρελαιοκηλίδας. Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε ζημία, οι εργάτες διάσωσης τοποθέτησαν βραχίονες πετρελαίου γύρω από τα συντρίμμια, αφαιρώντας περισσότερους από 2.000 τόνους καυσίμου. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία τον επόμενο μήνα.
Μελετώντας τα ναυάγια των MV Rena, Exxon Valdez και του Costa Concordia, αναδεικνύεται η κρίσιμη σημασία της ασφάλειας στη θαλάσσια κυκλοφορία. Είναι επιτακτική η ανάγκη για σταθερά πρότυπα ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος στη ναυτιλία. Με διδάγματα από αυτά τα γεγονότα, πρέπει να επιδιώξουμε συνεχείς βελτιώσεις προκειμένου να εξασφαλίσουμε ασφαλείς και βιώσιμες θαλάσσιες μετακινήσεις στο μέλλον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- MV Rena Shipwreck: New Zealand’s Worst Maritime Disaster in Photos, gcaptain.com, διαθέσιμο εδώ
- Exxon Valdez Oil Spill, history.com, διαθέσιμο εδώ
- Costa Concordia disaster, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
