Του Θανάση Μάριζα,
Τα φαντάσματα του παρελθόντος φαίνεται πως ετοιμάζονται να στοιχειώσουν και πάλι τη Βιέννη.
Στις (ακόμη ακαθόριστης ημερομηνίας) επικείμενες Bουλευτικές Eκλογές της χώρας, αναμένεται μια τόσο πιθανή, όσο κι επικίνδυνη, επικράτηση του λεγόμενου «Κόμματος Ελευθερίας» (FPÖ). Ο ηγέτης του, Herbert Kickl, ένας μικρόσωμος άνδρας με γυαλιά, αναπληρώνει σε «πύρiνη» ρητορική τους όποιους πόντους χάνει από το παρουσιαστικό του. Χρησιμοποιώντας ακόμη και έννοιες που έχουν ειπωθεί από τον Hitler, ο ίδιος δε διστάζει να επιτίθεται συστηματικά στον Systemkanzler (καγκελάριο του συστήματος) και τα Systemmedien (μέσα του συστήματος). Επεκτείνοντας τη λαϊκιστική φρασεολογία, έχει αποκαλέσει τον τωρινό Καγκελάριο της Αυστρίας, Karl Nehammer (του συντηρητικού-φιλελεύθερου ÖVP), «νεκρό που περπατεί». Έχει, επίσης, υποσχθεί πως, υπό μια δική του πιθανή διακυβέρνηση, η χώρα θα μετατραπεί σε «φρούριο», με μηδενικές, πλέον, αιτήσεις ασύλου. Και, σε περίπτωση που παρέμενε η οποιαδήποτε αμφιβολία για το αυστριακό όραμά του, έχει δηλώσει πως «Η Ουγγαρία αποτελεί πρότυπο για εμένα».
Τα ανωτέρω δυσοίωνα λεγόμενα αναδεικνύουν το ταπεραμέντο ενός ηγέτη που θεωρεί πως αντιμετωπίζει ελάχιστη ουσιαστική αντίσταση και έχει, κατ’ επέκταση, ανακαλύψει ένα άμεσο μονοπάτι προς τη νίκη και την επιστροφή στην εξουσία, από το 2019, οπότε και είχε διατελέσει Υπουργός Εσωτερικών, σε ένα κυβερνητικό συνονθύλευμα ÖVP – FPÖ. Δε θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως η Αυστρία υπνοβατεί, πράγματι, προς μια ακροδεξιά επικράτηση. Το FPÖ έχει προ πολλού ξεπεράσει το κύριο αντιπολιτευτικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPÖ) στις δημοσκοπήσεις. Λαμβάνει, μάλιστα, συχνά ποσοστά της τάξεως του 30%, ανεβαίνοντας στην κορυφή ορισμένων σχετικών ερευνών.
Το κόμμα επωφελήθηκε από ένα συγκεκριμένο σύνολο πολιτικών συνθηκών, οι οποίες του επέτρεψαν να δημιουργήσει έναν ισχυρό συνασπισμό ψηφοφόρων, βασιζόμενο σε μια σειρά επίμονων μειονοτικών θέσεων. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, παραδείγματος χάριν, αντιτάχθηκε σθεναρά στα μέτρα προστασίας για την COVID-19, υιοθετώντας (ποιος θα το περίμενε;) μια σκεπτικιστική θέση για τον εμβολιασμό. Στην ίδια λίστα με… διανοουμένους ψηφοφόρους, το FPÖ έχει προσθέσει κι εκείνους που αντιτίθενται στην ευρωπαϊκή υποστήριξη για την Ουκρανία. Εργαλειοποιώντας το πρόσχημα της εγχώριας ουδετερότητας, έφερε στο προσκήνιο μια de facto φιλορωσική στάση. Έκτοτε, ο Kickl έχει δεσμευθεί να «αξιοποιήσει» την αυστριακή δυνατότητα βέτο, ώστε να εμποδίσει ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις προς την Ουκρανία, την ένταξη της τελευταίας στην Ε.Ε., καθώς και τις εκάστοτε κυρώσεις προς τη Ρωσία.
Η τελική ώθηση του κόμματος στο «ζενίθ» του αυστριακού πολιτικού χάρτη ήρθε, ωστόσο, χάρη στην επανεμφάνιση της παράτυπης μετανάστευσης, καθώς και στην ενεργειακή και πληθωριστική κρίση της Ευρώπης, που ξεκίνησε από τον ρωσοουκρανικό πόλεμο. Το 2022, υποβλήθηκαν 112.272 αιτήσεις ασύλου στην Αυστρία (αριθμός μεγαλύτερος απ’ ό,τι και στο αποκορύφωμα της μεταναστευτικής κρίσης, το 2015). Ο ετήσιος πληθωρισμός, αντίστοιχα, κορυφώθηκε στο 11.2%, στις αρχές του περασμένου έτους, παραμένοντας άνω του ενωσιακού μέσου όρου. Οι πολύπαθες τιμές του φυσικού αερίου, επίσης, υπέστησαν αυξήσεις ακόμη και κατά 103%, το πρώτο εξάμηνο του 2023, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2022. Έτσι, κύρια ανησυχία παραμένει ότι οι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες δεν έχουν βελτιωθεί αρκετά, ώστε να υπάρξει ουσιαστική «αντίσταση» προς το FPÖ. Η οικονομία, παραδείγματος χάριν, παραμένει υποτονική. Το Α.Ε.Π. μειώθηκε κατά 0.5% πέρυσι, ενώ ορισμένες προβλέψεις του προσδίνουν δυνατότητα αύξησης μόνον κατά 1%, εν έτει 2024.
Στην απέναντι «όχθη» του πολιτικού φάσματος, το SPÖ και οι Πράσινοι δε φαίνεται να μπορούν να βρουν τα αναγκαία πατήματά τους (σε μια διάσταση της αυστριακής πολιτικής σκηνής που χρήζει ξεχωριστής συζήτησης), ενώ το ευρύτερο αριστερό μπλοκ είναι ευάλωτο σε περαιτέρω διασπάσεις. Η αυξανόμενη επιρροή του Κομμουνιστικού Κόμματος (σε μεγάλο βαθμό χάρη στη χαρισματική Elke Khar, Δημάρχου του Graz, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας) αποτελεί άμεσο φόβο «διαρροής» ψηφοφόρων, ενώ ακόμη και το σατιρικό Κόμμα της… Μπύρας έχει καταλήξει να αποτελεί αντιπολιτευτική «απειλή».
Εν κατακλείδι, η κυβέρνηση κρίνεται ως αναποτελεσματική και η αντιπολίτευση ως αντιδημοφιλής. Η οικονομία είναι αδύναμη, οι μεταναστευτικές εισροές αβάσταχτες, η ενεργειακή κρίση ανησυχητική και, συνολικά, οι άμεσες προοπτικές της χώρας ζοφερές. Η Αυστρία οδεύει, κάπως έτσι, προς μια ακροδεξιά νίκη στις φετινές κοινοβουλευτικές εκλογές. Ακόμη κι εάν το ÖVP επανεκλεγεί, πιθανώς να πραγματοποιήσει πάλι μια συμφωνία συνασπισμού (όπως το 2010 και το 2017) με το FPÖ, οδηγώντας το τελευταίο στην εξουσία, για ακόμα μια φορά. Εν όψει και των κρίσιμων Ευρωεκλογών, η τωρινή Κυβέρνηση θα πρέπει να ελπίζει σε έναν… από μηχανής θεό, εάν θέλει να αποφύγει ένα τραγικό εκλογικό αποτέλεσμα. Το κατά πόσο η χώρα θα βαδίσει στα «γνώριμα» χνάρια της ακροδεξιάς κρίνεται, ως εκ τούτου, αβέβαιο, αλλά σίγουρα επικίνδυνο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Austria is sleepwalking toward a far-right victory, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Polls suggest Austria’s populist Freedom Party is on course to lead the country, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- 56% of Austrians want influx of refugees cut to zero: Survey, Anadolu Ajansi, διαθέσιμο εδώ
- Economic forecast for Austria, European Commission, διαθέσιμο εδώ
- Austria’s Communist Party Is Defying the Right-Wing Turn, Jacobin, διαθέσιμο εδώ
- Austria’s Beer Party aims to add some kick to parliamentary elections, Reuters, διαθέσιμο εδώ
