Της Μαρίας Μπαλαούρα,
Ο αγαπημένος μήνας της εθνικής μας επετείου, των φετινών αποκριών, του τριημέρου της Καθαράς Δευτέρας και της απαρχής της άνοιξης έρχεται σιγά σιγά στο τέλος του, έτοιμος να υποδεχτεί τον Απρίλιο! Μαζί του παίρνει, ίσως το κρύο, τις αργίες του, αλλά και φυσικά το έθιμο του «Μάρτη»! Ήρθε η ώρα, αυτό το πλεκτό βραχιολάκι που φοράμε στο χέρι τον μήνα του Μαρτίου, να αποχωριστεί το χέρι μας. Τι κάνουμε, όμως, το «μαρτάκι» τώρα που τελειώνει ο μήνας;
Το έθιμο του Μαρτίου, είναι ένα πανάρχαιο έθιμο, προερχόμενο από την αρχαία Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα από τα Ελευσίνια Μυστήρια, οπόταν οι μύστες συνήθιζαν να κοσμούν το δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι με μια κλωστή, γνωστή ως «Κρόκη», ενώ υπάρχουν και αναφορές ότι νεαρές κοπέλες έτειναν να στολίζουν το άγαλμα της θεάς Αθηνάς με αυτή τη κλωστή. Το έθιμο αυτό, διατήρησαν οι Βυζαντινοί και μένει ζωντανό έως και σήμερα, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σχεδόν σε όλες τις Βαλκανικές χώρες γύρω μας με ελάχιστες, διακριτικές διαφοροποιήσεις. Σκοπός αυτού του απλού κοσμήματος είναι η προστασία, που λέγεται, πως παρέχει από τον καυτό ήλιο του Μαρτίου, αλλά και από την κακοτυχία και το «κακό μάτι», λόγω του κόκκινου και λευκού χρώματός του που, γενικά, έχει συνδεθεί με τη πρόληψη από δεισιδαιμονίες. Υπάρχουν, βέβαια, και οι περιπτώσεις, όπου το «μαρτάκι» φορούσαν οι νοικοκύρηδες στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού για να μη σκοντάφτουν!
Η «Μαρτιά», όπως αλλιώς ονομάζεται, είναι ένα βραχιολάκι που πολύ εύκολα μπορεί κανείς να φτιάξει μόνος του, δένοντας μια απλή κόκκινη και λευκή κλωστή. Μπορεί, όμως, να το στολίσει με κάποια διακριτική χάντρα, όπως συνηθίζεται τελευταία και στα καταστήματα, όπου ήδη πριν μπει ο Μάρτης, γεμίζουν τις βιτρίνες τους με λευκά και κόκκινα χρώματα και σχέδια, τόσο για παιδιά, όσο και για μεγάλους. Τελευταία, κυκλοφορούν πολλά σχέδια, κυρίως με ανοιξιάτικα σύμβολα, όπως χαρταετούς, χελιδόνια, πασχαλίτσες, ποδήλατα, λουλούδια, πεταλούδες, ή σύμβολά «κατά του κακού», όπως μπλε χάντρες και «ματάκια».
Το μαρτάκι φτιάχνεται από την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου, φοριέται την πρώτη του Μάρτη και συνήθως το βγάζουμε στις 31 Μαρτίου ή την Πρωταπριλιά. Η πιο διαδεδομένη άποψη θέλει το μαρτάκι να κρεμάται στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για καλοτυχία και καρποφορία, ή σε κάποιο δέντρο έτοιμο να καρπίσει για να το πάρουν τα χελιδόνια και να φτιάξουν τη φωλίτσα τους με αυτό. Άλλοι πάλι, προτιμούν να κρατούν το μαρτάκι μέχρι και το Πάσχα και να το καίνε με το Άγιο Φως στη λαμπάδα τους, τη βραδιά της Ανάστασης, καθότι το βραχιολάκι θεωρείται ιερό, λόγω της προστασίας που θεωρείται ότι παρέχει και δεν είναι σωστό απλά να πετιέται. Διαφορετικά, πολλοί το δένουν γύρω από τη σούβλα μαζί με το αρνί, συμβολίζοντας και το κάψιμο του Ιούδα. Παλιότερα, υπήρχε και το έθιμο το μαρτάκι να στολίζει, μετά το χέρι, τον λαιμό των σταμνών ή των γλαστρών. Και εκεί, το βραχιολάκι θα προστάτευε το νερό από τον καυτό ήλιο της άνοιξης και θα το διατηρούσε κρύο και δροσιστικό. Άλλοι πάλι, έβαζαν το μαρτάκι κάτω από μία πέτρα και άμα έβρισκαν την επόμενη μέρα ένα σκουλικάκι από δίπλα, το θεωρούσαν καλοτυχία!
Σε κάθε περίπτωση, όποιο έθιμο και αν θελήσετε να ακολουθήσετε, είθε ο επόμενος μήνας να είναι «γουρλής» και η ενεργειακή δύναμη που δίνεται σε αυτό το μικρό, απλό βραχιόλι να είναι όντως ισχυρή και να σας χαρίσει μια όμορφη άνοιξη, με πρακτική, ψυχική, αλλά και πνευματική άνθηση!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ο «Μάρτης» – Το έθιμο, η ιστορία και οι ερμηνείες, thetoc.gr, διαθέσιμο εδώ
