Της Ναταλίας Ατζέμογλου,
Οι όγκοι του μυοσκελετικού συστήματος είναι σχετικά σπάνιοι και εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία μορφολογικών και βιολογικών χαρακτηριστικών. Αναφορικά με τον επιπολασμό τους, αξίζει να αναφερθεί ότι προσβάλλουν τόσο άνδρες όσο και γυναίκες σε όλες τις ηλικίες, ενώ επεκτείνονται και σε όλα τα μυοσκελετικά διαμερίσματα. Επειδή δεν εμφανίζουν ειδικά κλινικά σημεία, πολλές φορές παρατηρείται διαφυγή της έγκαιρης διάγνωσής τους και της επιλογής αποτελεσματικής θεραπείας. Τις τελευταίες δεκαετίες, παρ’ όλ’ αυτά, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγισή τους λόγω της ανάπτυξης της μαγνητικής τομογραφίας, της αξονικής τομογραφίας, καθώς και νέων χειρουργικών τεχνικών.
Το κύριο χαρακτηριστικό σύμπτωμα των όγκων του μυοσκελετικού είναι ο πόνος. Ο πόνος είναι συνήθως τοπικός, μηχανικός και προκαλεί εξασθένιση της οστικής δομής. Εμφανίζεται στη σπονδυλική στήλη και στα κάτω άκρα. Μάλιστα στα κάτω άκρα είναι εντονότερος και πιο πρώιμος λόγω των μεγαλύτερων φορτίων. Τα άνω άκρα συχνά είναι ασυμπτωματικά. Ωστόσο, ένα παθολογικό κάταγμα με οίδημα μπορεί να προϊδεάσει για την ύπαρξη όγκου. Όταν η περιοχή παρουσιάζει αυξημένη θερμοκρασία και επίφλεβο υπάρχει ένδειξη επιθετικότητας όγκου.
Όσον αφορά τον εργαστηριακό έλεγχο των όγκων του μυοσκελετικού, στο σάρκωμα Εwing έχουμε αναιμία και λευκοκυττάρωση, στο μυέλωμα αναιμία, αύξηση των γ-σφαιρινών και αυξημένη ταχύτητα καθίζησης ερυθρών (ΤΚΕ) και στα σαρκώματα αύξηση της αλκαλικής φωσφατάσης (ALP).
Ο απεικονιστικός έλεγχος, αρχικά, περιλαμβάνει την απλή ακτινογραφία, η οποία έχει σημαντική διαγνωστική αξία. Η μαγνητική και αξονική τομογραφία αποτελούν χρήσιμες συμπληρωματικές μεθόδους με μικρότερη ειδικότητα και μεγαλύτερη ευαισθησία από την απλή ακτινογραφία. Τέλος, στο σπινθηρογράφημα οστών γίνεται η ανίχνευση των μεταβολών του οστικού μεταβολισμού και η εξέταση έχει την μέγιστη ευαισθησία αλλά πολύ μικρή ειδικότητα.
Οι παράμετροι απεικονιστικού ελέγχου περιλαμβάνουν το μέγεθος της βλάβης, τα όρια βλάβης, το περιεχόμενο-σύσταση (matrix), την εντόπιση της βλάβης, την αντίδραση του φλοιού, την περιοριστική αντίδραση και τις πολλαπλές εντοπίσεις της βλάβης. Το πραγματικό μέγεθος της βλάβης σε απλή ακτινογραφία δεν είναι δυνατόν να υπολογιστεί και για αυτό είναι αναγκαίες συμπληρωματικά αξονική και μαγνητική. Τα όρια της βλάβης δίνουν πληροφορίες για τη βιολογική δραστηριότητα και την αντίδραση του οστού στον όγκο.
Η επέκταση του όγκου περιλαμβάνει τη διαδικασία οστικής απορρόφησης-καταστροφής και τον αντιδραστικό σχηματισμό οστίτη ιστού. Αναλυτικότερα:
- αργή ανάπτυξη σημαίνει αναπλήρωση οστικής απώλειας, ωρίμανση νεόπλαστου οστού, σκληρυντικά και ευδιάκριτα όρια
- ταχύτερη ανάπτυξη σημαίνει αναπλήρωση οστικής απώλειας, όχι ωρίμανση νεόπλαστου οστού, όχι σκληρυντικά όρια βλάβης
- ταχύτατη ανάπτυξη σημαίνει ζώνη μετάπτωσης βλάβης σε υγιές οστούν ασαφής και ευρεία όρια βλάβης με εστίες ασαφώς διαχωριζόμενες, “moth-eaten” (τύπος οστικής καταστροφής)
- επιθετικές βλάβες με ταχύτατη ανάπτυξη σημαίνουν ότι ο ρυθμός της οστικής απορρόφησης είναι μεγαλύτερος από της αναπλήρωσης. Η οστική αντικατάσταση είναι αδύναμη, τυχαία και τα όρια της βλάβης απολύτως δυσδιάκριτα. Υπάρχουν μικρές οστεοσκληρυντικές εστίες εντός διάβρωσης, διαβρωτικός (permeative) τύπος οστικής καταστροφής (επιθετική οστική φλεγμονή ή κακοήθης όγκος).
Όσον αφορά το περιεχόμενο-σύσταση (matrix) αξίζει να τονιστεί ότι οι οστικοί όγκοι παράγουν παθολογικό matrix με αποτέλεσμα την αδυναμία τελικής ωρίμανσης.
Τέλος, αξίζει να τονιστεί ότι οι περισσότεροι όγκοι εμφανίζουν εκλεκτικό εντοπισμό και αυτό το στοιχείο βοηθά στη διάγνωση. Στην επίφυση συναντώνται λίγοι όγκοι, όπως το χονδροβλάστωμα. Η μετάφυση αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή και εκεί γίνεται η πιο συχνή προσβολή από πρωτοπαθή νεοπλάσματα με πλούσια αιμάτωση και συχνές μεταστάσεις, πέριξ του γόνατος συνήθως. Στη διάφυση εντοπίζονται κυρίως πρωτοπαθείς όγκοι, αλλά με μικρότερη συχνότητα. Στη σπονδυλική στήλη οι περισσότεροι όγκοι είναι καλοήθεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Όγκοι στην Ορθοπαιδική, hand-surgery, διαθέσιμο εδώ
- Ογκολογία Μυοσκελετικού Συστήματος, eclass.uoa, διαθέσιμο εδώ
