Της Αναστασίας Αλειφέρη,
Τα τελευταία χρόνια έχουν κλιμακωθεί πολλές πολεμικές διαμάχες στον κόσμο και συνεχώς ξεκινούν καινούριες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της αβεβαιότητας και του μίσους που επικρατεί, εκτυλίσσεται ένας εμφύλιος πόλεμος στην Παπούα Νέα Γουινέα για περίπου 60 χρόνια τώρα. Η σύγκρουση μέχρι τώρα δεν έχει τραβήξει τα βλέμματα της κοινής γνώμης, όμως, ειδικότερα από την αρχή του 2024, τα επεισόδια που πραγματοποιούνται έχουν λάβει μεγαλύτερη διάσταση και έχουν αφήσει τη χώρα σε μια κατάσταση τρόμου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως από την αρχή του 20ου αιώνα το νησί ήταν χωρισμένο στη μέση, σε Δυτικό και Ανατολικό κομμάτι, πράγμα που δείχνει πως, όπως και στην περίπτωση της Αϊτής και του Αγίου Δομίνικου, ανάλογα με τη χώρα στην οποία ανήκε το κάθε κομμάτι του νησιού, ανάλογη ήταν και η εξέλιξή της ή η ελευθερία της. Το ανατολικό κομμάτι του νησιού που βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αυστραλίας απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1975, ενώ το δυτικό κομμάτι σήμερα ανήκει στην επικράτεια της Ινδονησίας.
Η διαμάχη στην Παπούα Νέα Γουινέα είναι η συνεχόμενη διαμάχη ανάμεσα στην Ινδονησία και τους υποστηρικτές του κινήματος «Ελεύθερη Παπούα». Για πολλά χρόνια, το νησί ήταν αποικία της Ολλανδίας, όμως μετά το 1962, όταν αποχώρησαν οι Ολλανδοί, τη διαχείριση του νησιού την έλαβε η Ινδονησία, μέσω της Συμφωνίας της Νέας Υόρκης το 1962. Αυτή η συμφωνία έγινε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν η Κυβέρνηση του Kennedy φοβόταν τις επιρροές που ασκούσε η Ρωσία και η Κίνα στην Ανατολική Γουινέα. Αυτή η συμφωνία, ουσιαστικά, έβαλε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την Ολλανδία και την Ινδονησία, ώστε να συμφωνήσουν για τη μεταβίβαση της διαχείρισης του νησιού από τη δικαιοδοσία της μιας χώρας στην άλλη.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, με βάση αυτήν τη συμφωνία, η Δυτική Νέα Γουινέα θα βρισκόταν υπό την κατοχή της Ινδονησίας, σε μια προσωρινή Εκτελεστική Αρχή των Ηνωμένων Εθνών (UNTEA) την 1η Οκτωβρίου 1962, η οποία στη συνέχεια παραχώρησε το έδαφος στην Ινδονησία την 1η Μαΐου 1963, επίσημα, τερματίζοντας τη διαμάχη. Ως μέρος της συμφωνίας, ορίστηκε ότι ένα λαϊκό δημοψήφισμα θα διεξαγόταν το 1969, για να καθοριστεί εάν οι πολίτες θα επέλεγαν να παραμείνουν στην Ινδονησία ή να επιδιώξουν την αυτοδιάθεση. Η εφαρμογή της ινδονησιακής διακυβέρνησης ακολουθήθηκε από σποραδικές μάχες μεταξύ ινδονησιακών και φιλοπαπουανικών δυνάμεων μέχρι το 1969.
Μετά το δημοψήφισμα του 1969, η Δυτική Νέα Γουινέα ενσωματώθηκε επίσημα στη Δημοκρατία της Ινδονησίας. Αντί για ένα δημοψήφισμα των 816.000 Παπουανών, οι αρχές της Ινδονησίας επέτρεψαν να ψηφίσουν μόνο 1.022 εκπρόσωποι των φυλών των Παπούα, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν να ψηφίσουν υπέρ της ενσωμάτωσης, καθώς οι ινδονησιακές αρχές σε ορισμένες περιπτώσεις τους απειλούσαν και με όπλα να ψηφίσουν υπέρ της κυριαρχίας της Ινδονησίας, ενώ σε άλλους απήγαγαν μέλη της οικογένειάς τους. Εκείνη την περίοδο, που ακόμη αυτές οι πράξεις δεν ήταν γνωστές στο ευρύ κοινό, αρκετοί διεθνείς παρατηρητές έκριναν το δημοψήφισμα ως προϊόν νοθείας. Παράλληλα, οι Η.Π.Α. και η Αυστραλία υποστήριξαν τις προσπάθειες της Ινδονησίας να εξασφαλίσει την αποδοχή στα Ηνωμένα Έθνη για την ψηφοφορία υπέρ της ένταξης. Ορισμένοι Παπούες που αρνήθηκαν την ενσωμάτωση της περιοχής στην Ινδονησία, σχημάτισαν τον αυτονομιστικό κίνημα και εξαπέλυσαν επιθέσεις κατά των ινδονησιακών αρχών, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Το κίνημα διεξήγαγε έναν χαμηλής έντασης ανταρτοπόλεμο κατά της Ινδονησίας, κάνοντας επιχειρήσεις κατά του στρατού, της αστυνομίας και, σε περιορισμένο βαθμό, κατά του άμαχου πληθυσμού. Στην αρχή, δεν υπήρχαν τόσο έντονα περιστατικά βίας στο νησί, καθώς οι αυτονομιστικές ομάδες οργάνωναν διαδηλώσεις και εκδηλώσεις για να δείξουν στη διεθνή κοινότητα τη θέλησή τους να αποκτήσει την αυτονομία του το νησί και να έχει δική του Κυβέρνηση. Ωστόσο, η Κυβέρνηση της Ινδονησίας δεν το ήθελε αυτό και ξεκίνησε τις αιματηρές επιθέσεις ενάντια του άμαχου πληθυσμού του νησιού και ιδίως των κατοίκων των φυλών που δεν έχουν μέχρι και σήμερα υποκύψει στο καθεστώς. Όμως, φυσικά, ο αγώνας είναι άνισος, καθώς το κίνημα χρησιμοποιεί μεθόδους ανταρτοπόλεμου για να πολεμήσει ενάντια στον στρατό της Ινδονησίας. Ο στρατός της Ινδονησίας, επειδή δεν γνωρίζει ποια χωριά υποστηρίζουν το κίνημα, κάνει επιδρομές μαζικά. Τα βασανιστήρια και οι θάνατοι που διαιωνίζονται τόσα χρόνια θα μπορούσαν να θεωρηθούν πράξεις γενοκτονίας και αδικαιολόγητης βίας ενάντια του γηγενή πληθυσμού.
Βέβαια, ακόμη και σήμερα, υπάρχουν πολλά προβλήματα σε ολόκληρο το νησί. Αρχικά, στο ανατολικό κομμάτι του νησιού, που ανήκει στην Ινδονησία, έχουν παρατηρηθεί χιλιάδες καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Κυβέρνηση της χώρας. Η Κυβέρνηση διοικεί με «σιδερένια γροθιά» και το νησί είναι σε μια αστυνομική κατοχή, όπου η διαφθορά των δημοσίων αρχών κυριαρχεί και κανένας δεν επιτρέπεται να επικρίνει την Κυβέρνηση. Πέραν αυτού, ο στρατός της Ινδονησίας επιτίθεται και στις φυλές που βρίσκονται στα σύνορα με την ανεξάρτητη Νέα Γουινέα. Οι φυλές που ζουν εκεί δεν έχουν τα απαραίτητα πυρομαχικά για να πολεμήσουν και έτσι είναι καθηλωμένοι να κάνουν ανταρτοπόλεμο μέσα στο δάσος. Οι βόμβες που πέφτουν κοντά στα σύνορα είναι καθημερινές και οι άνθρωποι των φυλών θεωρούν ότι από τύχη ζουν μέχρι και σήμερα.
Από την άλλη μεριά, στην ανεξάρτητη Νέα Γουινέα υπάρχουν πολλές διαμάχες ανάμεσα στις φυλές, όμως, λόγω έλλειψης πληροφοριών, δεν είναι γνωστή η πραγματική έκταση της κατάστασης. Δεν είναι γνωστό με σιγουριά εάν αυτές οι αιματηρές διαμάχες ανάμεσα στις φυλές είναι μια προέκταση της πολιτικής κατάσταση της χώρας, καθώς ο Πρωθυπουργός αντιμετωπίζει όλο και περισσότερες πολιτικές δυσκολίες με την Κυβέρνησή του, ή αν έχει να κάνει με τις διαμάχες μεταξύ των φυλών. Ακόμα, οι διαδηλώσεις στις πόλεις είναι συχνές, καθώς είναι πολύ έντονες οι κοινωνικοοικονομικές διάφορες ανάμεσα στους πολίτες, ενώ οι βασικές υποδομές υπολειτουργούν, με συχνές διακοπές ρεύματος και την ύπαρξη καλοφτιαγμένων δρόμων μόνο σε μεγάλες πόλεις, κάνοντας τη μεταφορά ανθρώπων και αγαθών δύσκολη υπόθεση.
Είναι φανερό πως όλο το νησί υποφέρει, ανεξάρτητα αν είναι αυτόνομο ή όχι. Για πάρα πολλές δεκαετίες, το νησί βρίσκεται σε μια κατάσταση πολέμου και εντάσεων. Η διαφθορά της κάθε Κυβέρνησης και των αρχών, οι υποβαθμισμένες δημόσιες υπηρεσίες και παροχές, έχουν δημιουργήσει στο νησί ένα κλίμα φόβου και αβεβαιότητας, που ακόμα και η ελάχιστη ανθρωπιστική βοήθεια που παρέχεται θεωρείται σαν ένα θαύμα από τους ντόπιους. Πώς, όμως, θα μπορέσει να εξελιχθεί αυτή η κατάσταση;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 2022 Country Reports on Human Rights Practice, Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, U.S.A government, διαθέσιμο εδώ
- Papua New Guinea, Events of 2023, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
- Tribal bloodshed shines spotlight on instability in strategically vital Papua New Guinea, AP News, διαθέσιμο εδώ
- Political Violence in Enga province, ACLEDDATΑ, διαθέσιμο εδώ
- Indonesia: serious violations of human rights in Papua should be investigated, Asian Human Rights Commission, διαθέσιμο εδώ
- Australia link to ’70s atrocities, The Sydney morning herald, διαθέσιμο εδώ
