Της Δήμητρας Ψύλλια,
Στο προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στην ανισοκορία και το αιτιολογικό και παθοφυσιολογικό υπόβαθρο που τη συνοδεύει. Στο παρόν άρθρο μεταβιβαζόμαστε στους τομείς της επιδημιολογίας, της εξέτασης και διαχείρισης της ανισοκορίας με σκοπό τη μεγαλύτερη κατανόηση αυτής της οφθαλμικής ανωμαλίας.
Ο επιπολασμός της φυσιολογικής ανισοκορίας θεωρείται γενικά ότι κυμαίνεται γύρω στο 10 με 20%, το οποίο δε φαίνεται να διαφέρει σημαντικά ανά τον κόσμο. Ο επιπολασμός άλλων αιτιών ανισοκορίας σχετίζεται με τον επιπολασμό της υποκείμενης πάθησης που την προκαλεί, κάτι το οποίο έγινε ήδη κατανοητό από το πρώτο μέρος.
Λήψη ιστορικού και φυσική εξέταση ασθενούς
Όπως και στις περισσότερες ιατρικές παθήσεις, η πρώτη προσέγγιση θα πρέπει να είναι η λήψη ενός καλού ιστορικού από τον ασθενή, την οικογένεια, τους φίλους και τα ιατρικά αρχεία. Η εύρεση του χρόνου εμφάνισης της ανισοκορίας είναι πολύ χρήσιμη, καθώς μια μακροχρόνια ανισοκορία είναι πολύ λιγότερο πιθανό να αντιπροσωπεύει μια επικίνδυνη ιατρική κατάσταση. Η εξέταση μιας παλιάς φωτογραφίας του ασθενούς μπορεί να βοηθήσει να ελεγχθεί αν η ανισοκορία είναι χρόνια. Στη συνέχεια, πρέπει να ληφθεί λεπτομερές ιστορικό των φαρμάκων που λαμβάνει ο ασθενής, ιδίως των οφθαλμικών σταγόνων που έχει χρησιμοποιήσει. Το ιστορικό μιας πρόσφατης επίσκεψης σε οφθαλμίατρο είναι επίσης πολύ χρήσιμο, δεδομένου ότι η ανισοκορία μπορεί να προκληθεί από οφθαλμικές σταγόνες που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Από τον ασθενή πρέπει επίσης να εκμαιεύεται ιστορικό οφθαλμικού τραύματος και οφθαλμικής χειρουργικής επέμβασης, καθώς αυτά μπορεί να επίσης να αποτελούν αίτια του φαινομένου. Άλλες παθήσεις οι οποίες οφείλεται να διερευνηθούν είναι η ραγοειδίτιδα, το κολόβωμα της ίριδας, η πυρηνοκτασία, η νεοαγγείωση της ίριδας ή το ενδοθηλιακό σύνδρομο της ίριδας (ICE).
Μετά τη λήψη του λεπτομερούς ιστορικού εντοπίζεται η ανώμαλη κόρη. Για να γίνει αυτό, μετρώνται και τα δύο μεγέθη της κόρης με τα φώτα του δωματίου έντονα αναμμένα και στη συνέχεια ξανά με τα φώτα του δωματίου χαμηλά. Το να είναι τα φώτα του δωματίου τελείως σβηστά μπορεί να μην είναι πρακτικό, καθώς οι κόρες πρέπει να είναι ορατές για τη μέτρηση. Για τη μέτρηση της κόρης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας μικρός χάρακας και κοντινές κάρτες με τα μεγέθη της κόρης για σύγκριση. Κατά τη διαδικασία αυτή, ζητείται από τον ασθενή να εστιάσει σε ένα μακρινό αντικείμενο. Αυτό γίνεται για να αποφευχθεί η μύση (συστολή της κόρης) ενώ ο ασθενής προσαρμόζεται σε έναν κοντινό στόχο. Στη συνέχεια, αφού μετρηθούν οι κόρες, ο θεραπευτής θα πρέπει να είναι σε θέσει να διευκρινίσει αν η ανισοκορία είναι μεγαλύτερη στις φωτεινές ή στις σκοτεινές συνθήκες.
Η ανισοκορία που είναι μεγαλύτερη στο φως υποδηλώνει ότι η ανωμαλία εντοπίζεται στη μεγάλη κόρη και οφείλεται σε κακή συστολή της κόρης. Αντιθέτως, ανισοκορία μεγαλύτερη στο σκοτάδι υποδηλώνει ότι η μικρή κόρη είναι η προσβεβλημένη λόγω κακής διαστολής της. Μια μικρή ποσότητα ανισοκορίας που είναι ίση τόσο σε συνθήκες φωτός όσο και σε συνθήκες σκότους αντιπροσωπεύει πιθανότατα μία φυσιολογική περίπτωση ανισοκορίας. Σημαντικές πτυχές της φυσικής εξέτασης περιλαμβάνουν επίσης την αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας τόσο από απόσταση όσο και από κοντά. Η χειρότερη κοντινή οπτική οξύτητα στο μάτι με τη μεγαλύτερη κόρη είναι πιθανότερο να υποδηλώνει φαρμακολογική διαστολή από κυκλοπληγικό φάρμακο. Θα πρέπει να εκτελείται η δοκιμασία του αιωρούμενου φακού για την αξιολόγηση σχετικού ελλείμματος της προσαγωγού κόρης και να παρατηρείται η θέση των βλεφάρων, καθώς η πτώση στην προσβεβλημένη κόρη σχετίζεται τόσο με σύνδρομο Horner όσο και με παράλυση του τρίδυμου νεύρου. Ακόμη, είναι σημαντική και η διενέργεια μίας πλήρους νευρολογικής εξέτασης των κρανιακών νεύρων με ιδιαίτερη προσοχή στην αξιολόγηση της εξωφθάλμιας κινητικότητας, η οποία εξετάζει τα κρανιακά νεύρα III, IV και V. Τέλος, μια προσεκτική εξέταση με σχισμοειδή λυχνία μπορεί να αποκαλύψει μια υποκείμενη αιτιολογική αιτία της ανισοκορίας. Αν και αυτό μπορεί να μην είναι διαθέσιμο σε όλους τους ιατρούς, θα πρέπει να γίνεται προσπάθεια να εξεταστούν και τα δύο μάτια προσεκτικά.
Θεραπευτική προσέγγιση και διαχείριση της ανισοκορίας
Η θεραπεία της ανισοκορίας εξαρτάται από την υποκείμενη πάθηση που την προκαλεί. Οι περισσότερες αιτίες ανισοκορίας απαιτούν μόνο προσεκτική παρατήρηση. Σε περιπτώσεις που δεν υποχωρούν μπορεί να δικαιολογείται παραπομπή σε νευρο-οφθαλμίατρο, οφθαλμίατρο ή νευρολόγο. Περιπτώσεις οξείας έναρξης ανισοκορίας που προδιαθέτουν για συμπιεστική παράλυση του τρίδυμου νεύρου ή σύνδρομο Horner θα πρέπει να αποστέλλονται αμέσως στο τμήμα επειγόντων περιστατικών για απεικόνιση. Η φυσιολογική ανισοκορία και η τονική κόρη Adie απαιτούν απλώς παρατήρηση και μία κατάλληλη τεκμηρίωση της κατάστασης ώστε να αποφευχθούν περιττές ιατρικές εξετάσεις στο μέλλον. Η ανισοκορία λόγω φαρμακευτικής αγωγής θα υποχωρήσει με την πάροδο του χρόνου σε αντίθεση με την περίπτωση ανισοκορίας που οφείλεται σε τραύμα που μπορεί και να παραμείνει μόνιμη και να μη βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. Σπάνια δικαιολογείται χειρουργική αντιμετώπιση. Η ανισοκορία που οφείλεται σε ραγοειδίτιδα, σύνδρομο ICE και νεοαγγείωση της ίριδας απαιτεί θεραπεία της υποκείμενης πάθησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Anisocoria, National Library of Medicine. Διαθέσιμο εδώ
- Pharmacological testing of anisocoria, National Library of Medicine. Διαθέσιμο εδώ
