Της Σοφίας Μάντη,
Οι νεφροί αποτελούν απαραίτητα όργανα για το σώμα μας, καθώς συμμετέχουν σε σημαντικές διαδικασίες που αφορούν τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, την ισορροπία υγρών και ηλεκτρολυτών, την αποβολή προϊόντων του μεταβολισμού και τοξινών και την παραγωγή ερυθροκυττάρων. Η λειτουργία τους εκτιμάται μέσω του υπολογισμού του Δείκτη Σπειραματικής Διήθησης (GFR), που φανερώνει το ρυθμό με τον οποίο το αίμα φιλτράρεται στους νεφρούς κάθε λεπτό. Οι φυσιολογικές τιμές του GFR ξεκινούν από 120-130 ml/min/1,73m² και μειώνονται όσο αυξάνεται η ηλικία. Γενικότερα, μια τιμή GFR>90 ml/min/1,73m² θεωρείται φυσιολογική.
Η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ ή CKD) χαρακτηρίζεται από πτώση του GFR<60 ml/min/1,73m² για διάστημα τουλάχιστον τριών μηνών ανεξαρτήτως αιτίας. Η τιμή του GFR προοδευτικά επιδεινώνεται και η βλάβη είναι μη αντιστρέψιμη, ενώ σε GFR<15 ml/min/1,73m² η νόσος θεωρείται τελικού σταδίου και είναι αναγκαία η υποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας, συνηθέστερα με αιμοκάθαρση.
Η νεφρική βλάβη εξελίσσεται αργά και, κατά την πορεία της, είναι πιθανό να εμφανιστούν διάφορα μη ειδικά συμπτώματα. Αυτά περιλαμβάνουν κόπωση, αδυναμία, ανορεξία, ναυτία, εμετούς, δυσκολία στον ύπνο, προβλήματα στην ούρηση και μειωμένη πνευματική διαύγεια. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, η κατακράτηση υγρών, λόγω της μείωσης του φιλτραρίσματος στους νεφρούς, οδηγεί στην εμφάνιση οιδημάτων και σε αρτηριακή υπέρταση που δεν απαντά στη θεραπεία. Τα υγρά αυτά μπορεί να συσσωρευτούν στους πνεύμονες ή στο περικάρδιο και να προκαλέσουν δύσπνοια και θωρακικό άλγος.
Υπάρχουν πολλές νοσολογικές οντότητες ικανές να οδηγήσουν σε χρόνια νεφρική νόσο. Κάποιες από τις συχνότερες αιτίες ΧΝΝ είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρτηριακή υπέρταση. Μπορεί να ευθύνονται επίσης νεφρικές νόσοι, όπως η πολυκυστική νεφρική νόσος, διάφορες σπειραματονεφρίτιδες ή διάμεσες νεφρίτιδες. Στα αίτια συμπεριλαμβάνονται και οι υποτροπιάζουσες πυελονεφρίτιδες, η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση και η χρόνια απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος λόγω υπερπλασίας του προστάτη, λίθων ή κάποιας νεοπλασίας. Η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η μεγάλη ηλικία, η καρδιαγγειακή νόσος και ορισμένες νεφρικές δομικές ανωμαλίες αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εξέλιξη της ΧΝΝ. Την κατάσταση μπορεί να επιδεινώσουν φάρμακα με νεφροτοξική επίδραση.
Τα προβλήματα κυρίως εμφανίζονται λόγω της αδυναμίας των νεφρών να ρυθμίσουν την ισορροπία των υγρών και των ηλεκτρολυτών, να επιτελέσουν τις ενδοκρινικές τους λειτουργίες και να αποβάλλουν τα τοξικά παραπροϊόντα του μεταβολισμού. Κάποιες από τις επιπλοκές που προκύπτουν είναι:
- οιδήματα: η κατακράτηση υγρών από τους νεφρούς οδηγεί σε έξοδο τους από τα αιμοφόρα αγγεία προς τους ιστούς. Σοβαρή επιπλοκή είναι η εμφάνιση πνευμονικού οιδήματος, που εμποδίζει την ανταλλαγή αερίων στο αναπνευστικό σύστημα και συνεπάγεται ανεπαρκή μεταφορά οξυγόνου στο σώμα. Παρομοίως, υγρό μπορεί να συσσωρευτεί στο περικάρδιο, τον σάκο γύρω από την καρδιά, και, συνεπώς, να περιορίζεται η συσταλτικότητά της και η αιμάτωση των ιστών
- υπερκαλιαιμία: οι δυσλειτουργικοί νεφροί δεν αποβάλλουν κάλιο στα ούρα επαρκώς, με συνέπεια τη συσσώρευση του στο αίμα και την πρόκληση αρρυθμιών και μυϊκής αδυναμίας
- αναιμία: οι νεφροί είναι φυσιολογικά το σημείο παραγωγής της ερυθροποιητίνης, μιας ουσίας απαραίτητης για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Στη ΧΝΝ, η ικανότητα των νεφρών για παραγωγή ερυθροποιητίνης είναι μειωμένη, με επακόλουθη ελάττωση της παραγωγής ερυθροκυττάρων
- οστεοπόρωση: υπό φυσιολογικές συνθήκες, η ενεργοποιημένη μορφή της βιταμίνης D, που συμμετέχει στη ρύθμιση των επιπέδων ασβεστίου, σχηματίζεται στους νεφρούς. Λόγω έλλειψης της στην ΧΝΝ, απορροφάται ασβέστιο από τα οστά, με αποτέλεσμα την οστική αδυναμία και τον αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων
- νευρολογικές διαταραχές: η συσσώρευση τοξικών προϊόντων που δεν αποβάλλονται επαρκώς μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς είτε το κεντρικό (εγκεφαλοπάθεια) είτε το περιφερικό νευρικό σύστημα (περιφερική νευροπάθεια), ενώ μπορεί να εμφανιστούν και ψυχιατρικές εκδηλώσεις
Η ΧΝΝ επιδρά σε όλα τα συστήματα του οργανισμού και μπορεί να προκύψουν από όλα αντίστοιχες κλινικές εκδηλώσεις. Για παράδειγμα, από το γαστρεντερικό εμφανίζονται διάρροιες ή δυσκοιλιότητα, πεπτικά έλκη και αιμορραγίες. Στο καρδιαγγειακό μπορεί να εμφανιστούν αρρυθμίες ή αθηροσκληρωτικές βλάβες. Η ανάπτυξη μπορεί να καθυστερήσει, ενώ υπάρχει αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και εμφάνιση νεοπλασιών. Η σεξουαλική δυσλειτουργία και οι δερματικές εκδηλώσεις είναι, επίσης, συχνές. Σημαντική είναι, τέλος, η μεταβολική οξέωση που προκύπτει, παράλληλα με ηλεκτρολυτικές διαταραχές του νατρίου, του καλίου, του ασβεστίου, του μαγνησίου και του φωσφόρου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Chronic Kidney Disease, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Chronic Kidney Disease, National Kidney Foundation, διαθέσιμο εδώ
