Του Γρηγόρη Χατζή,
Κατά πολλούς, ο σιδηρόδρομος θεωρείται το ασφαλέστερο μέσο μεταφοράς. Τον ισχυρισμό αυτό, δυστυχώς, αμφισβητούν τραγικά συμβάντα από το πρόσφατο – και όχι μόνο – παρελθόν. Ένα τέτοιο γεγονός είναι το σιδηροδρομικό δυστύχημα του Staplehurst το 1865, ένα καταστροφικό περιστατικό που άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στη συλλογική μνήμη της βικτωριανής Βρετανίας.
Στα μέσα του 19ου αιώνα παρατηρήθηκε μια ταχεία επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου της Βρετανίας, με γνώμονα την εκβιομηχάνιση και την επιδίωξη μεγαλύτερης συνδεσιμότητας. Η South Eastern Railway Company, ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες αυτής της εποχής της εξαιρετικά γρήγορης ανάπτυξης του σιδηροδρόμου, ήταν παρούσα σε μια ζωτικής σημασίας γραμμή για τη χώρα που συνέδεε το Λονδίνο με την παραθαλάσσια πόλη Folkestone. Τη μοιραία ημέρα της 9ης Ιουνίου 1865, η αμαξοστοιχία που εκτελούσε το συγκεκριμένο δρομολόγιο αναχώρησε από το σταθμό Charing Cross του Λονδίνου, με τους επιβάτες να μην γνωρίζουν ότι το ταξίδι τους σύντομα θα έπαιρνε μια πραγματικά τραγική τροπή.
Καθώς το τρένο πλησίαζε το χωριό Staplehurst κοντά στην πόλη Kent, η καταστροφή δεν άργησε να φανεί. Ένα τμήμα της γραμμής κοντά στην περιοχή αυτή υποβαλλόταν σε εργασίες συντήρησης, οι οποίες απαιτούσαν την αφαίρεση ενός μήκους σιδηροδρομικών γραμμών. Όμως, λόγω ενός τεχνικού προβλήματος, ο σηματοδότης στο Staplehurst δεν προειδοποίησε το τρένο που πλησίαζε για τον επικείμενο κίνδυνο. Ακριβώς στις 15:13, η αμαξοστοιχία έπεσε πάνω στο ατελές τμήμα της γραμμής, με αποτέλεσμα τα βαγόνια να εκτροχιαστούν και να πέσουν από το ανάχωμα. Το σκηνικό που εκτυλίχθηκε ήταν ένα πραγματικό χάος, καθώς οι επιβάτες εκσφενδονίστηκαν ανάμεσα στα συντρίμμια. Κάποιοι καταπλακώθηκαν από το βάρος των βαγονιών, ενώ άλλοι έμειναν να κρέμονται από την άκρη του αναχώματος.
Μετά το δυστύχημα, η πραγματική έκταση της τραγωδίας έγινε οδυνηρά σαφής. Δέκα επιβάτες έχασαν τη ζωή τους κατά την αρχική σύγκρουση, ενώ δεκάδες άλλοι υπέστησαν σοβαρούς τραυματισμούς. Μεταξύ των επιζώντων ήταν και ο διάσημος συγγραφέας Charles Dickens, ο οποίος ταξίδευε μαζί με την σύντροφό του Ellen Ternan. Μάλιστα, σύμφωνα με μαρτυρίες, βοήθησε ενεργά στη διάσωση συνεπιβατών του.
Η ανταπόκριση απέναντι στην καταστροφή ήταν ταχεία και πολύπλευρη. Ιατρικό προσωπικό στάλθηκε στον τόπο του συμβάντος για να περιθάλψει τους τραυματίες, ενώ οι κάτοικοι της περιοχής συσπειρώθηκαν για να παράσχουν βοήθεια με όποιον τρόπο μπορούσαν. Εν τω μεταξύ, ξεκίνησε έρευνα για να προσδιοριστούν τα αίτια του δυστυχήματος και να αποδοθούν ευθύνες.
Η έρευνα για το δυστύχημα στο Staplehurst αποκάλυψε σειρά λαθών και παραλείψεων που συνέβαλαν στην τραγωδία. Χαρακτηριστικά, φάνηκε ότι ο σηματοδότης της περιοχής είχε σπάσει από ένα τρένο σε κάποιο προηγούμενο δρομολόγιο με αποτέλεσμα να καταστεί μη λειτουργικός και έτσι να μην μπορεί να προειδοποιήσει την επερχόμενη αμαξοστοιχία για τον επικείμενο κίνδυνο. Επιπλέον, η απουσία μιας σημαντικής για την ασφάλεια των τρένων συσκευής, γνωστής ως πυροκροτητής, συνέβαλε στην έλλειψη προειδοποίησης του επερχόμενου τρένου. Η συγκεκριμένη συσκευή, είναι ένας μικρός εκρηκτικός μηχανισμός, σε μέγεθος ενός νομίσματος και χρησιμοποιείται για να ενημερώνει εγκαίρως τους μηχανοδηγούς για πιθανούς κινδύνους. Τοποθετείται πάνω στης γραμμές και συνήθως ασφαλίζεται με ένα λουρί. Όταν ο τροχός μιας αμαξοστοιχίας περνάει από πάνω του, εκρήγνυται και παράγει ένα δυνατό κρότο.
Τα ευρήματα της έρευνας προκάλεσαν οργή στον κόσμο, οδηγώντας σε εκκλήσεις για μεγαλύτερη εποπτεία και ρύθμιση της σιδηροδρομικής βιομηχανίας. Η South Eastern Railway Company, ειδικότερα, αντιμετώπισε έντονη κριτική σχετικά με τις πρακτικές ασφαλείας που ακολουθούσε.
Το σιδηροδρομικό δυστύχημα του Staplehurst το 1865 άφησε μια κληρονομιά που έφτανε πολύ πέρα από τα όρια της βικτωριανής Αγγλίας. Αποτέλεσε μια σαφή υπενθύμιση των κινδύνων που ενυπήρχαν στην αναπτυσσόμενη σιδηροδρομική βιομηχανία και της ανάγκης για αυστηρά μέτρα ασφαλείας. Στα χρόνια που ακολούθησαν, εφαρμόστηκαν σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ασφάλειας του βρετανικού σιδηροδρόμου, συμπεριλαμβανομένης της ευρείας υιοθέτησης τυποποιημένων συστημάτων σηματοδότησης και της εισαγωγής αυστηρότερων καθεστώτων επιθεώρησης, αναβαθμίσεις που τον καθιστούν σήμερα, από τους πιο αξιόπιστους παγκοσμίως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Staplehurst rail crash, alchetron.com, διαθέσιμο εδώ
- Dan Snow (2020), Σαν σήμερα στην παγκόσμια ιστορία (μτφρ Ανδρέας Μιχαηλίδης), εκδ: Μεταίχμιο
