Του Δημήτρη Μπουτσικάρη,
Σίντνεϊ Λουμέτ (1924-2011): Μπορεί να μην έχει ακουστεί όσο τα ονόματα του Κόπολα ή του Κιούμπρικ, όμως, το όνομα του Σίντνεϊ Λουμέτ ήταν από τα πιο «βαριά», τόσο στην αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, όσο και στην τηλεόραση τις δεκαετίες του ‘60 και του ‘70. Ένας σκηνοθέτης που σίγουρα άξιζε περισσότερη καταξίωση και, παρόλο που είχε προταθεί για Όσκαρ σκηνοθεσίας 4 φορές, δεν το κέρδισε ούτε μια φορά! Όμως, ήταν πάντα αυτός που είχε την ανησυχία για το προς τα πού πήγαινε η αμερικανική κοινωνία —και συνολικά η ανθρωπότητα— κάτι το οποίο έβγαζε πολύ στις ταινίες του. Ένας εξαιρετικός δημιουργός με ονόματα στο οπλοστάσιό του, όπως αυτά του Χένρι Φόντα και του Αλ Πατσίνο, για να πάρουμε μια γεύση της Αμερικής του προηγούμενου αιώνα.
1) Σκυλίσια Μέρα (1975)
Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα που έλαβαν μέρος το 1972 στο Μπρούκλιν. Η πλοκή έχει να κάνει με μια αποτυχημένη ληστεία σε τράπεζα που καταλήγει σε ομηρία 10 ανθρώπων. Το έργο της αστυνομίας, από την άλλη, δυσχεραίνει, καθώς οι ληστές αρχίζουν να κερδίζουν τη συμπάθεια του κόσμου και μετατρέπονται πρώτο θέμα στα κανάλια. Μια ιστορία που θα σε κάνει να αλλάξεις την εικόνα σου για τις ληστείες τραπεζών και, όπως αναγράφεται και στην αφίσα της ταινίας, «Η ληστεία έπρεπε να διαρκέσει 10 λεπτά. 4 ώρες μετά, η τράπεζα ήταν θέμα τσίρκου. 8 ώρες μετά, ήταν το πιο καυτό θέμα στην ζωντανή τηλεόραση. 12 ώρες μετά, όλα ήταν ιστορία». Μια συγκλονιστική αφήγηση του Λουμέτ με θέματα πολύ μπροστά από την εποχή του όπως τα κίνητρα του ενός δράστη, που ήταν πατέρας δύο παιδιών, και ήθελε χρήματα για την εγχείρησης αλλαγής φύλου του συντρόφου του, τη δύναμη των media να κάνουν έναν κακοποιό ήρωα για χάρη της τηλεθέασης, αλλά και τη θέαση της ανθρώπινης πλευράς σε ληστές, ομήρους και αστυνομικούς. Μια εξαιρετική συνεργασία των Αλ Πατσίνο και Τζον Καζάλ, είχαν ξανασυνεργαστεί στον Νονό ως Μάικλ και Φρέντο Κορλεόνε αντίστοιχα, σε ένα έργο εμποτισμένο από την ατμόσφαιρα της Νέας Υόρκης της δεκαετίας του ‘70.
2) Δώδεκα Ένορκοι (1957)
Μια μέρα του καλοκαιριού με υπερβολικό καύσωνα προετοιμάζεται η ετυμηγορία ενός νεαρού που δολοφόνησε τον κακοποιητικό πατέρα του. Όλα τα στοιχεία είναι εναντίον του και μια καταδικαστική απόφαση θα τον στείλει στην ηλεκτρική καρέκλα. Μόνη του ελπίδα είναι να βγει απόφαση για βάσιμες αμφιβολίες από τους ενόρκους, ένα σώμα από δώδεκα τυχαίους ανθρώπους, πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους. Έτσι, αυτοί οι δώδεκα κλεισμένοι μέσα σε ένα δωμάτιο του δικαστηρίου και υπό ανυπόφορη ζέστη κάνουν το καθήκον τους απέναντι στην πολιτεία και μετά θα επιστρέψουν γρήγορα στην καθημερινότητά τους. Δεν έχουν κανένα λόγο να διαφωνήσουν με την εξέλιξη της δίκης και ξεκινάει η ψηφοφορία: 11 ψήφοι ένοχος, 1 ψήφος αθώος, η διαδικασία θα συνεχιστεί, δεν υπάρχει ομοφωνία. Και τότε ξεκινάει η ταινία, αποκλειστικά γυρισμένη σε ένα δωμάτιο, που θεωρείται από πολλούς η καλύτερη όλων των εποχών. Κάθε ένορκος και ένας διαφορετικός τύπος ανθρώπου, ο οποίος όμως είναι ο γείτονάς μας, ο συνάδελφός μας, ο φίλος μας ή ο οποιοσδήποτε άλλος που συναντάμε στην καθημερινή μας ζωή. Τα ηθικά διλλήματα τεράστια, ενώ η βάση για την Αμερικανική Δημοκρατία στηρίζεται στην επιχειρηματολογία και την αμφισβήτηση, καθώς εκλείπουν οι τελεσίδικες αποφάσεις. Η πρώτη ταινία του Λουμέτ και, μάλιστα, η καλύτερή του!
3) Σέρπικο (1973)
Ο Σίντνεϊ Λουμέτ πάντα αρεσκόταν να καταπιάνεται με κοινωνικά θέματα, όπως και σε αυτήν εδώ την περίπτωση που μπαίνει στα άδυτα της κρατικής διαφθοράς. Βασισμένο στην πραγματική ιστορία του Φρανκ Σέρπικο, ενός αδιάφθορου αστυνομικού που γίνεται το μαύρο πρόβατο γιατί θα καταγγείλει τη διαφθορά στην υπηρεσία του και θα σοκάρει την αμερικανική κοινωνία. Ένας δύσκολος αγώνας ενός ανθρώπου για τα πιστεύω του και να για να βγάλει την αλήθεια στην επιφάνεια. Μια ανθρωποκεντρική ταινία με τα πάνω και τα κάτω της αλλά και με δυνατές συγκινήσεις. Πρωταγωνιστής στο ρόλο του Σέρπικο ο Αλ Πατσίνο και φυσικά η μουσική από τον δικό μας Μίκη Θεοδωράκη.
4) Το Δίκτυο (1976)
Ο κίνδυνος που λανθάνει μέσα από τη δύναμη των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τι γίνεται όταν κάποιος καταχραστεί τις δυνατότητες τους, και μέχρι που μπορεί να φτάσει κάποιος για το κέρδος, αποτελούν μερικά από τα θέματα που καταπιάνεται ο Λουμέτ στο Δίκτυο. Ένας «βετεράνος» παρουσιαστής ειδήσεων αναγγέλλει πως στην επόμενη εκπομπή του θα αυτοκτονήσει ζωντανά, δίνοντας τέλος στην ειδησεογραφική του καριέρα. Όμως, τα τεράστια νούμερα «μυρίζουν» κέρδος και επιστρέφει για να συνεχίζει τη δουλειά του, λίγο διαφορετικά πάντως. Η ψυχική του υγεία είναι διαλυμένη και το κανάλι γεμίζει ένα σωρό καλτ εκπομπές, με τα διευθυντικά στελέχη να μην έχουν ως μέτρο την ποιότητα ή κάποιο ηθικό φραγμό, αλλά ούτε και να νοιάζονται για την κατρακύλα του τέως ευυπόληπτου παρουσιαστή. Ωστόσο, για πόσο θα τον έχουν υπό έλεγχο; Ένα έργο του Σίντνεϊ Λουμέτ για τους προβληματισμούς του ως προς το που μπορεί να βαδίσει η Αμερικανική Δημοκρατία.
5) Συναγερμός Θανάτου (1964)
Fail Safe ο αγγλικός τίτλος για αυτό εδώ το ψυχροπολεμικό θρίλερ. Ένα ηλεκτρονικό λάθος στέλνει αμερικανικά βομβαρδιστικά να χτυπήσουν με πυρηνικά τη Μόσχα. Το λάθος, όμως, γίνεται αντιληπτό και δίνεται εντολή ακύρωσης της αποστολής. Όμως, είναι πλέον πολύ αργά… Ο Αμερικανός πρόεδρος κάνει τα πάντα για να πείσει τον ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης πως όλα ήταν αποτέλεσμα τραγικού λάθους. Οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. Μια ταινία που την παρακολουθείς με κομμένη την ανάσα, μέσα στο πνεύμα του ψυχρού πολέμου αλλά και τις μεγάλες ανησυχίες της εποχής. Η ταινία δεν είχε την αναμενόμενη εμπορική επιτυχία λόγω της μεγάλης ομοιότητας με το Dr. Strangelove του Κιούμπρικ που είχε κυκλοφορήσει στις αρχές της ίδιας χρονιάς. Παρ’ όλα αυτά θεωρείται ένα αντιπολεμικό αριστούργημα αλλά και μια εξαιρετική ερμηνεία του Χένρι Φόντα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Sydney Lumet movie list, imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
- Sydney Lumet obituary, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ.
