Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Το βράδυ της περασμένης Παρασκευής ανακοινώθηκε η αξιολόγηση της Moody’s, ενός από των Big Three διεθνών οίκων αξιολόγησης και ενός εκ των τεσσάρων αναγνωρισμένων από την Ε.Κ.Τ., για το ελληνικό αξιόχρεο, διατηρώντας το σταθερό στη βαθμίδα Ba1 με σταθερές προοπτικές, κάτω από την επενδυτική, παρά τα «βήματα» προόδου που έχει κάνει, εν γένει, η ελληνική οικονομία. Να σημειωθεί πως η Moody’s θεωρείται ανέκαθεν από τους πιο συντηρητικούς οίκους στις αξιολογήσεις και τις εκτιμήσεις του, γεγονός που τον κάνει και πιο αυστηρό «κριτή» απέναντι στην Ελλάδα. Είναι ο μοναδικών μεταξύ των Fitch, S&P και DBRS που δεν έχουν αναβαθμίσει στην επενδυτική κλίμακα το ελληνικό αξιόχρεο.
Οι εκτιμήσεις της Moody’s δείχνουν για φέτος ανάπτυξη δείχνουν ανάπτυξη 2,4% και για το 2025 αντίστοιχα μια μικρή επιβράδυνση στο 2,3%. Επίσης, αναμένει ο πληθωρισμός να διολισθήσει στο 2%, ως απόρροια της νομισματικής «σύσφιξης» που ασκείται από την Ε.Κ.Τ. Στο δημοσιονομικό τοπίο, η Moody’s προβλέπει το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού να ανέλθει στο 0,9% του Α.Ε.Π. το 2024 και να καταγραφεί πρωτογενές πλεόνασμα περίπου 2% του Α.Ε.Π. το 2025. Το δημόσιο χρέος αναμένει να διαμορφωθεί στο 148% του Α.Ε.Π. μέχρι την εκπνοή του 2025 από 161% που ήταν στο τέλος της περσυνής χρονιάς.
Προϋπόθεση στα παραπάνω αποτελεί να πραγματοποιηθεί, προφανώς, συντηρητική και συνάμα αποτελεσματική δημοσιονομική πολιτική (μέχρι τώρα πάει να επιτευχθεί μόνο το πρώτο), να συνεχιστούν διορθωτικές μεταρρυθμίσεις (έχουμε δρόμο ακόμη), ιδίως σε τομείς-«αγκάθια» της ελληνικής οικονομίας, που θα τονώσουν την επιχειρηματική δραστηριότητα και θα προσελκύσουν επενδυτικά κεφάλαια, καθώς θα αναδιαρθρώνεται η εγχώρια αγορά, ώστε να θυμίζει το περιβάλλον της τα σύγχρονα πρότυπα.
Πέρα από αυτά, πρέπει να ανοιχτεί και σε άλλους κλάδους, ειδικά του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (και όχι, δεν εννοούμε απλά τη γεωργία), στους οποίους και υστερεί εδώ και χρόνια, με σκοπό να θωρακιστεί απέναντι σε τριγμούς των διεθνών αγορών. Ιδιαίτερα η τρέχουσα κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια, πρέπει να μας θυμίζει πως το εμπόριο και οι σχέσεις των κρατών περνούν από διάφορες φάσεις περιοδικά, και μια περίοδο «χάριτος» θα ακολουθηθεί κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα (δυστυχώς), από αναβρασμούς.
Η έλλειψη ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας που τη χαρακτηρίζει, ιδίως τη βάση της, δηλαδή ο μικρομεσαίος τομέας, θα διακόψει απότομα την ανοδική πορεία της ελληνικής οικονομίας. Ήδη άρχισαν κάποια μακροοικονομικά στοιχεία να διαψεύδουν αρνητικά την Κυβέρνηση και τους αναλυτές, αν και με μικρή απόκλιση στις περισσότερες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, σχετικά με το σημείο αναφοράς μιας οικονομίας, το Α.Ε.Π., η μεγέθυνσή του για το 2023 ανήλθε στο 2%, επίδοση πολύ μεγαλύτερη από του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις που είχαν μετρηθεί στον προϋπολογισμό της Κυβέρνησης έδειχναν επέκταση κατά 2,4%. Ακόμα και ξένοι θεσμοί και οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Δ.Ν.T., παρότι πιο συντηρητικοί, υπολόγιζαν μεγαλύτερη ανάπτυξη. Ο επιφανής επιβραδυντής της ανάπτυξης ήταν οι επενδύσεις, καθώς αναμενόταν στον προϋπολογισμό του 2023 να παρουσιάσουν αύξηση μέσα στο έτος κατά 15,5% και, τελικά, ενισχύθηκαν μόνο κατά 4%.
Τα προηγούμενα χρόνια μπορεί η ελληνική οικονομία να κατέγραψε μη αναμενόμενες υπεραποδόσεις, κάνοντας πολλούς να μιλάνε πως η χώρα περνάει μια φάση υπερκύκλου, ωστόσο ήταν οι συνθήκες που το επέτρεψαν. Η ελληνική οικονομία, έναντι των υπολοίπων της Ευρώπης, έχασαν τα χρόνια της ανάκαμψης μετά τις επιπτώσεις που επέφερε η Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση του 2008, οπότε τα περιθώρια ανάπτυξης ήταν υψηλότερα, ενώ οι αξίες πολλών περιουσιακών στοιχεία βρίσκονται σε άκρως ελκυστικά επίπεδα, όταν ξεκινήσαμε να βγαίνουμε από το τέλμα. Τώρα, όμως, που η περίοδος οικονομικής «χαλάρωσης» από τους υπεύθυνους χάρης πολιτικής έλαβες τέλος, για να συμμαζευτούν τα ασυμμάζευτα (πληθωρισμός, ελλείμματα, χρέη, αναποτελεσματική κατανομή των πόρων κ.λπ.), η ελληνική αγορά θα πρέπει να αντικρίσει και να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα και αμφιβάλλω αν είναι προετοιμασμένη για αυτό, ενώ, παράλληλα, το Δημόσιο θα αδυνατεί να την υποστηρίξει λόγω του υψηλού χρέους.
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε πως πέρα από τον δημοσιονομικό τομέα, που θα κριθεί σοβαρά μέσα στα επόμενα χρόνια, καθώς πρέπει να προετοιμαστεί για την ώρα που θα έρθει το τέλος της περιόδου «χάριτος» (δηλαδή της ειδικής μεταχείρισης στο χρέος), και το τραπεζικό σύστημα θα δοκιμαστεί, όταν θα αρχίσει να αμβλύνονται πιο έντονα τα επιτοκιακά περιθώρια. Προφανώς, δεν είναι όλα μαύρα, έχουν σημειωθεί τρομερές βελτιώσεις, τόσο στα δημοσιονομικά (με τη τεράστια μείωση του δείκτης χρέους προς Α.Ε.Π.) και στα τραπεζικά (βελτίωση των ισολογισμών με τη μεγάλη μείωση των NPLs), ούτε θα ξαναγυρίσουμε πίσω στα χρόνια της κρίσης, αλλά ενδεχομένως να «βαλτώσουμε» πάλι.
Και η Moody’s τόνισε το θετικό αποτύπωμα του πρόσφατου ιστορικού των μεταρρυθμίσεων, που οδήγησε σε βελτίωση των θεσμών και της διακυβέρνησης και στην εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος, ωστόσο επισήμανε, επίσης, πως το χρέος αποτελεί ακόμη μια μεγάλη τροχοπέδη. Ο οίκος θέλει να δει επιτάχυνση της εξυγίανσης των δημοσιονομικών και του τραπεζικού κλάδου και περαιτέρω βελτιστοποίηση του δικαστικού συστήματος, τομέας όπου η πρόοδος που έχει γίνει είναι σχετικά μικρή, καθώς βρισκόμαστε ακόμη στην πλευρά των χωρών με τα «αδύναμα δικαστικά συστήματα», όπως η Μάλτα και η Κροατία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δεν πήγε καλά το «σιγουράκι», ot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί δεν αναβάθμισε η Moody’s, τι λέει για το «βαρίδι» της Δικαιοσύνης, businessdaily.gr, διαθέσιμο εδώ
- Moody’s: Διατήρησε το Ba1 για την Ελλάδα με σταθερές προοπτικές, moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
