Του Ελευθέριου Χονδρού,
Σε μια κίνηση ορόσημο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επικύρωσε επίσημα ένα ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), σημειώνοντας ένα σημαντικό βήμα προς τη διαμόρφωση της μελλοντικής αλληλεπίδρασης, μεταξύ τεχνολογίας και κοινωνίας. Ο νόμος περί τεχνητής νοημοσύνης, μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία που προτάθηκε, για πρώτη φορά, το 2021, οδήγησε με επιτυχία τη νομοθετική διαδικασία, έλαβε ισχυρή υποστήριξη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Δεκέμβριο του 2023, και κατέληξε σε μια αποφασιστική έγκριση, με 523 ψήφους υπέρ, 46 κατά και 49 αποχές.
Αυτός ο πρωτοποριακός κανονισμός είναι έτοιμος να καθιερώσει την Ευρώπη ως παγκόσμιο πρωτοπόρο στην ηθική ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης. Καθορίζοντας σαφείς υποχρεώσεις, με βάση τους πιθανούς κινδύνους και τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, η πράξη στοχεύει στη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της δημοκρατίας, της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και του κράτους δικαίου, ενισχύοντας, παράλληλα, την καινοτομία.
Στο επίκεντρο του κανονισμού βρίσκονται οι αυστηρές απαγορεύσεις σε συγκεκριμένες εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, που θεωρείται ότι θέτουν απειλές για τα δικαιώματα των πολιτών. Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση βιομετρικών συστημάτων κατηγοριοποίησης, την αδιάκριτη «απόξεση» εικόνων προσώπων για βάσεις δεδομένων αναγνώρισης, την αναγνώριση συναισθημάτων σε ευαίσθητα περιβάλλοντα, όπως οι χώροι εργασίας και τα σχολεία, την κοινωνική βαθμολογία, την προγνωστική αστυνόμευση βάσει προφίλ και την τεχνητή νοημοσύνη που χειρίζεται την ανθρώπινη συμπεριφορά ή εκμεταλλεύεται ευπάθειες. Αυτά τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί, για να αποτρέπουν την κακή χρήση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, με τρόπους που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσωπικές ελευθερίες και τις κοινωνικές αξίες.
Ωστόσο, ο νόμος αναγνωρίζει την πιθανή χρησιμότητα τέτοιων τεχνολογιών σε συγκεκριμένες, στενά καθορισμένες περιστάσεις. Για τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, η χρήση βιομετρικών συστημάτων ταυτοποίησης σε πραγματικό χρόνο απαγορεύεται γενικά, αλλά μπορεί να επιτρέπεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις, όπως για τον εντοπισμό αγνοουμένων ή την πρόληψη τρομοκρατικών επιθέσεων, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει κατάλληλη δικαστική ή διοικητική άδεια.
Επιπλέον, ο κανονισμός περιγράφει υποχρεώσεις για συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που ταξινομούνται ως υψηλού κινδύνου, λόγω της σημαντικής τους δυνατότητας να βλάψουν την υγεία, την ασφάλεια, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το περιβάλλον. Αυτά τα συστήματα πρέπει να υποβάλλονται σε αυστηρές αξιολογήσεις κινδύνου, να διατηρούν τη διαφάνεια και να διασφαλίζουν την ανθρώπινη εποπτεία, μεταξύ άλλων προδιαγραφών. Επίσης, δίνει στους πολίτες το δικαίωμα να υποβάλλουν παράπονα και να αναζητούν εξηγήσεις, σχετικά με αποφάσεις που επηρεάζονται από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης υψηλού κινδύνου.
Για την προώθηση ενός διαφανούς και καινοτόμου οικοσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης, τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης γενικής χρήσης υπόκεινται σε απαιτήσεις διαφάνειας, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της Ε.Ε., για τα πνευματικά δικαιώματα, και της αποκάλυψης περιλήψεων περιεχομένου εκπαίδευσης. Επιπλέον, ο κανονισμός εισάγει ρυθμιστικά “sandboxes” και περιβάλλοντα δοκιμών πραγματικού κόσμου, που ωφελούν ιδιαίτερα τις Μ.Μ.Ε. και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, για να καλλιεργήσουν και να βελτιώσουν τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, πριν από την ανάπτυξη στην αγορά.
Η θέσπιση του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα ρυθμιστικό ορόσημο, αλλά μια δήλωση της δέσμευσης της Ευρώπης να κατευθύνει τον παγκόσμιο διάλογο για την τεχνητή νοημοσύνη, προς μια προσέγγιση ανθρωποκεντρική και βασισμένη στην αξία. Νομοθέτες και αξιωματούχοι της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένου του συνεισηγητή της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς, Brando Benifei, και του συνεισηγητή της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Dragoș Tudorache, τόνισαν τη σημασία της εξισορρόπησης της καινοτομίας με την προστασία, διασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης ευθυγραμμίζεται με τις ευρωπαϊκές αξίες και τα κοινωνικά πρότυπα. Καθώς το «τοπίο» της τεχνητής νοημοσύνης συνεχίζει να εξελίσσεται ταχέως, η Ε.Ε. έχει αποδείξει την ικανότητά της να προσαρμόζεται και να ηγείται. Η συντριπτική υποστήριξη για τον νόμο AI υπογραμμίζει την αποφασιστικότητα της Ευρώπης να θέσει ένα παγκόσμιο πρότυπο για αξιόπιστη τεχνητή νοημοσύνη, εξισορροπώντας τις διπλές επιταγές της διασφάλισης των ατομικών δικαιωμάτων και της προώθησης της τεχνολογικής προόδου.
Ο κανονισμός αναμένει, τώρα, την τελική έγκριση, μέσω της διαδικασίας του διορθωτικού και την επίσημη έγκριση από το Συμβούλιο. Με την έναρξη ισχύος του, ο νόμος AI θα εφαρμόσει σταδιακά τις διατάξεις του, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στη διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή η οραματική προσέγγιση προαναγγέλλει ένα μέλλον, όπου η καινοτομία ευδοκιμεί, σε ένα πλαίσιο ηθικών κριτηρίων και κοινωνικής ευημερίας, ενισχύοντας τη θέση της Ευρώπης στην πρώτη γραμμή της ψηφιακής εποχής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU parliament greenlights landmark artificial intelligence regulations, Αl Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Artificial Intelligence Act: MEPs adopt landmark law, europarl.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
