Της Μιχαηλίας- Ραφαέλας Καραγιάννη,
Η ασκαρίαση είναι μία ασθένεια που συναντάται κυρίως στις τροπικές χώρες. Γι’ αυτή ευθύνεται το νηματώδες παράσιτο Ascaris lumbricoides, δηλαδή ένας στρογγυλός σκώληκας που κατοικεί στο γαστρεντερικό μας σύστημα και ειδικότερα στο λεπτό έντερο. Η μόλυνση ξεκινά από την πρόσληψη, μέσω του στόματος, προνυμφών, δηλαδή αυγών, οι οποίες μετά την πέψη και αφού μεταναστεύσουν στο ήπαρ και στους πνεύμονες, επιστρέφουν στο λεπτό έντερο, όπου και εκκολάπτονται. Έτσι, συσσωρεύονται σκώληκες στο έντερο του ασθενούς προκαλώντας λοίμωξη του γαστρεντερικού του συστήματος.
Ενδιαφέρον είναι ότι το Ascaris lumbricoides δεν έχει συσχετιστεί με κάποιο άλλο παράσιτο εκτός από το A. suum, το οποίο κατοικεί στο έντερο των χοίρων. Αυτή η διαπίστωση σε συνδυασμό με μελέτες και πειράματα, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για το Ascaris lumbricoides να κατοικεί στο έντερο των χοίρων. Επομένως, ένας τρόπος μετάδοσης της ασθένειας είναι η κατανάλωση μολυσμένου χοίρου. Επιπρόσθετα, η ασκαρίαση έχει συνδεθεί με τη φτώχεια. Όπως ήδη αναφέρθηκε, η λοίμωξη προκαλείται από την κατάποση των προνυμφών. Ως εκ τούτου, οι κακές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και οι ακατάλληλες συνθήκες υγιεινής και στέγασης ευνοούν τη μετάδοση του παράσιτου.
Οι προνύμφες του παράσιτου μετά την κατάποση, απορροφώνται από το έντερο, «ταξιδεύουν» στο σώμα των ασθενών και έπειτα επιστρέφουν και πάλι σε αυτό. Τα αυγά του παράσιτου περνούν από τον οισοφάγο στον στόμαχο και έπειτα στο λεπτό έντερο. Όταν φτάσουν στη συμβολή παχέος και λεπτού εντέρου, διαπερνούν το τοίχωμά του, όπως κάνουν και τα θρεπτικά συστατικά των τροφών. Έπειτα, μεταφέρονται μέσω της αιματικής κυκλοφορίας στο ήπαρ, όπου και ωριμάζουν σε προνύμφες. Και πάλι μέσω του αίματος, κατευθύνονται στην καρδιά και από εκεί, μέσω των πνευμονικών αρτηριών, στους πνεύμονες. Εκεί, μέσω των κυψελίδων περνούν στους βρόγχους. Οι βρόγχοι ερεθίζονται με την παρουσία τους και γι’ αυτό προκαλείται το αντανακλαστικό του βήχα. Λόγω του βήχα, απομακρύνονται από τους πνεύμονες και την τραχεία και καταπίνονται. Για δεύτερη φορά περνούν από τον οισοφάγο, έπειτα τον στόμαχο και τέλος στο λεπτό έντερο, με τη διαφορά ότι πλέον είναι ώριμα παράσιτα που αναπαράγονται.
Η ασκαρίαση είναι μία λοίμωξη χρόνιας νοσηρότητας. Σε περίπτωση που ο ασθενής είναι παιδί, επηρεάζεται η ανάπτυξή του μέσω της ανορεξίας, της δυσαπορρόφησης των θρεπτικών ουσιών και των ανωμαλιών στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου και παρατηρούνται, επίσης, επιπτώσεις στη νοητική του ανάπτυξη. Λόγω του μεγάλου μεγέθους του, το A. lumbricoides μπορεί να προκαλέσει και οξείες εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης της απόφραξης του εντέρου και της χοληφόρου οδού, προκαλώντας επιπλοκές.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η ασκαρίαση προκαλεί καθόλου ή ήπια συμπτώματα. Την περίοδο κατά την οποία το παράσιτο βρίσκεται στο ήπαρ και στους πνεύμονες, επάγονται ανάλογες επιπλοκές, όπως κνίδωση, διήθηση πνεύμονα, βήχα και συριγμό. Τα παράσιτα ενηλίκων που κατοικούν στο λεπτό έντερο μπορούν να προκαλέσουν, ανάλογα με τον αριθμό τους, διάφορα γαστρεντερικά προβλήματα, όπως διάτρηση του εντέρου. Τα ενήλικα σκουλήκια μπορούν, επίσης, να μεταναστεύσουν σε εξωεντερικά σημεία δημιουργώντας επιπλέον προβλήματα. Η διάγνωση της ασκαρίασης βασίζεται σε εργαστηριακές εξετάσεις δείγματος κοπράνων.
Η θεραπεία της ασκαρίασης περιλαμβάνει κυρίως τη λήψη αντιελμινθικών φαρμάκων, αν και η μακροχρόνια αποτελεσματικότητά τους παραμένει ανησυχητική. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις που τα παράσιτα έχουν αναπαραχθεί και ο πληθυσμός τους είναι ανεξέλεγκτος, και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις διάτρησης του εντέρου, απαιτείται άμεση χειρουργική επέμβαση, έτσι ώστε να αφαιρεθούν και να μην εξαπλωθούν σε όλο το σώμα. Ακόμη, δεν αρκεί μόνο να αντιμετωπιστεί ο πληθυσμός των παράσιτων, αλλά και τα επιπλέον προβλήματα που αυτός έχει προκαλέσει.
Συνοψίζοντας, η ασκαρίαση είναι μία λοίμωξη που προκαλείται από το παράσιτο Ascaris lumbricoides. Η μόλυνση γίνεται με κατάποση του παράσιτου. Τα προβλήματα που προκύπτουν από αυτή είναι πολλά και ποικίλα, λόγω του «ταξιδιού» του παράσιτου στο σώμα μέχρι να επιστρέψει στο λεπτό έντερο, στο οποίο προκαλεί επίσης προβλήματα, και κυρίως τα πιο επικίνδυνα για τη ζωή. Οι ειδικοί τονίζουν ότι μετά τη λοίμωξη και την αντιμετώπισή της, αλλά και προληπτικά, είναι καίριας σημασίας να τηρούνται καθημερινά οι κανόνες υγιεινής. Φυσικά, για την πρόληψη της ασκαρίασης, η κύρια σύσταση των ειδικών είναι ο εμβολιασμός.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Whipworm and roundworm infections, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Are Ascaris lumbricoides and Ascaris suum a single species?, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
