Της Μαρίας Αλμασίδου,
1900: Ξεκινά η ανασκαφή στην Κνωσό από τον Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς, του οποίου οι μελέτες εξέλιξαν την έρευνα της προϊστορικής ευρωπαϊκής και ανατολικής Μεσογείου.
Το μικρόβιο της αρχαιολογίας υπήρχε ήδη από πολύ νωρίς στον Έβανς, διότι από νεαρή ηλικία ακολουθούσε τον αυτοδίδακτο νομισματολόγο και αρχαιολόγο πατέρα του, Τζον Έβανς, σε εξερευνήσεις προϊστορικών σπηλαίων στην Αγγλία και τη Γαλλία. Ήδη το 1897, ο Έβανς, πεπεισμένος ότι οι ομηρικές αφηγήσεις για την Κνωσό ήταν πέρα για πέρα αληθινές, αγόρασε την έκταση Κεφαλά, για την οποία είχε ενδιαφερθεί και ο Ερρίκος Σλήμαν, ωστόσο, έπειτα, αποσύρθηκε θεωρώντας τις τιμές υπερβολικές.
Η ανασκαφή στην Κνωσό, που ξεκίνησε υπό την καθοδήγηση του Έβανς, έφερε στο φως τον Μινωικό Πολιτισμό, όπως ονομάστηκε από τον αρχαιολόγο. Το νησί υπήρξε για τον αρχαιολόγο πόλος έλξης τόσο λόγω του ενδιαφέροντος που έτρεφε ο ίδιος για τα αρχαία νομίσματα όσο και για τις επιγραφές που ήταν χαραγμένες πάνω στις λίθινες σφραγίδες. Οι ανακαλύψεις του Έβανς σε συνδυασμό με τις ανακαλύψεις του Σλήμαν που προηγήθηκαν, αλλά και την ανακάλυψη του βασιλικού μακεδονικού τάφου από τον αρχαιολόγο Μανώλη Ανδρόνικο που ακολούθησε, συνέβαλαν στη διαφορετική θέαση και αντίληψη της αρχαίας ελληνικής ιστορίας και αρχαιολογίας.
Ο Έβανς, δεδομένης της εξειδίκευσής του στην προϊστορική αρχαιολογία και όντας έφορος στο Ashmolean Museum, ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για την ανασκαφή της Κνωσού. Συνεργάστηκε στενά με τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών και χάρη στη μεγάλη περιουσία που διέθετε μπόρεσε να καλύψει όλα τα έξοδα των εργασιών.
Σύντομα οι ανασκαφές έγιναν πολύ πιο εντατικές και το επιτελείο, που αρχικά αποτελούνταν από 32 άτομα, αυξήθηκε στα 180. Οι εντατικές εργασίες απέδωσαν καρπούς ήδη από τις πρώτες εβδομάδες, αποκαλύπτοντας πληθώρα εντυπωσιακών ευρημάτων, απομεινάρια ενός επιβλητικού πολιτισμού.
Επρόκειτο για μία ολόκληρη πόλη, στην οποία κατά την Eποχή του Xαλκού κατοικούσαν περισσότεροι από 80.000 κάτοικοι. Σ’ αυτή δέσποζε ένα παλάτι αποτελούμενο από πολλαπλά επίπεδα, με αίθουσα θρόνου, ιδιαίτερες νωπογραφίες στους τοίχους, άρτιο αποχετευτικό και αποθηκευτικό σύστημα, σκάλες, αντικείμενα εισαγωγής από την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία αλλά και χιλιάδες πήλινες πινακίδες χαραγμένες σε Γραμμική Α΄ και Β΄, που αποτέλεσαν τα πρώτα ίχνη γραπτής γλώσσας στην Ευρώπη.
Η Γραμμική Α΄ αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα από τα μεγάλα μυστήρια της αρχαιολογίας, καθώς δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Χρησιμοποιήθηκε από τους Μινωίτες κατά την Eποχή του Χαλκού και θεωρείται πρόγονος της Γραμμικής Β΄, η οποία είναι μυκηναϊκή. Στο συμπέρασμα αυτό οδήγησε το γεγονός ότι τόσο η Γραμμική Α΄ όσο και η Β΄ αποτελούνται από συλλαβογράμματα και ιδεογράμματα και τα μισά περίπου από αυτά είναι κοινά με αυτά της Γραμμικής Β΄. Σε Γραμμική Α΄ σώζονται λίγα μόνο κείμενα και πρόκειται κυρίως για πήλινες πινακίδες λίθινα αντικείμενα ή μέταλλα. Η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Α΄ θα αποκαλύψει τη γλώσσα και, ενδεχομένως, και την καταγωγή των Μινωιτών.
Καθοριστική ήταν για τους ίδιους λόγους η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄ από τον M. Ventris και τον J. Chadwick το 1952, αποδεικνύοντας ότι πρόκειται για μία γραφή συλλαβική που χρησιμοποιήθηκε κατά τη Μυκηναϊκή Περίοδο για την τήρηση λογιστικών αρχείων στα ανάκτορα. Έχουν εντοπιστεί γύρω στα 5000 κείμενα σε Γραμμική Β΄, κυρίως στην Κνωσό.
Οι ανασκαφές στο ανάκτορο της Κνωσού είχαν ολοκληρωθεί έως το 1903 και οι εργασίες συνεχίστηκαν στον περιβάλλοντα χώρο. Το αναλυτικό χρονικό των ανασκαφών που διατηρούσε τόσο ο Έβανς όσο και οι συνεργάτες του, ανέρχεται σε χιλιάδες χειρόγραφες σελίδες. Το πολυτελές ανάκτορο που αποκαλύφθηκε ονομάστηκε «παλάτι του Μίνωα», από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα και κατά συνέπεια ο πολιτισμός που προέκυψε βαπτίστηκε από τον Έβανς «Μινωικός».
Ο Έβανς χάρη στις ανακαλύψεις στην Κνωσό που τράβηξαν το ενδιαφέρον παγκοσμίως, έγινε ιδιαίτερα γνωστός. Ο ίδιος συνέχισε ανασκαφές στην περιοχή για τριάντα χρόνια ακόμη, με μία μικρή παύση στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1935 ολοκλήρωσε το τετράτομο έργο του The Palace of Minos at Knosos, που αναλύει λεπτό προς λεπτό το χρονικό της ανακάλυψης και των ανασκαφών στην Κνωσό.
Το υπόλοιπο της ζωής του ο Έβανς το μοίρασε ανάμεσα στην έπαυλη που έχτισε κοντά στον χώρο των ανασκαφών, την οποία ονόμασε Villa Ariadne και στο σπίτι του στο Γιούλμπουρι όπου και πέθανε στις 11 Ιουλίου 1941. Μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών παραχώρησε στο ελληνικό κράτος ολόκληρη την ιδιοκτησία της οικογένειας Έβανς μαζί με το παλάτι της Κνωσού, διατηρώντας το δικαίωμα της διεξαγωγής ανασκαφών στην περιοχή.
Σήμερα, η προτομή του Άρθουρ Έβανς έχει στηθεί στην είσοδο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κνωσού, ως αναγνώριση της τεράστιας συνεισφοράς του στην ανακάλυψη ενός τόσο σημαντικού πολιτισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σαν σήμερα: Ο Έβανς ξεκινά τη μυθική ανασκαφή στην Κνωσσό, anaskafi.blogspot.com, Διαθέσιμο εδώ
- Sir Arthur Evans, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
