Της Καλλιόπης Μπεκίρη,
Ο Φεντεραλισμός είναι μια ομολογουμένως δυσνόητη έννοια, η οποία, για πολλούς πολίτες, είναι ακόμη άγνωστη. Πρόκειται, ουσιαστικά, για μια ιδεολογία, η οποία υποστηρίζει και προωθεί την ένωση και την άμεση συνεργασία των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο ευρωπαϊκός Φεντεραλισμός έχει τις ρίζες του στην μεταπολεμική περίοδο, όταν οι ευρωπαϊκές χώρες επιδίωξαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους, προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικοί πόλεμοι. Ο εν λόγω όρος αποτελεί την εφαρμογή της πολιτικής θεωρίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μιας θεωρίας που έχει ως απώτερο σκοπό τη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος, το οποίο θα περικλείει ζητήματα που άπτονται της πολιτικής, της κοινωνίας αλλά και της οικονομικής διαχείρισης, στο πλαίσιο της Ευρώπης.
Ο Φεντεραλισμός, επιπρόσθετα, μπορεί να μεταφραστεί και ως μορφή πολιτικής διακυβέρνησης, κατά την οποία η εξουσία των κρατών-μελών θα μεταφερόταν σε μια κεντρική ευρωπαϊκή αρχή, η οποία θα ήταν αρμόδια για την αξιοκρατική και αμερόληπτη κατανομή των υποχρεώσεων, καθώς και των δικαιωμάτων, της κάθε «πολιτείας». Η ιδέα αυτή, της πραγματοποίησης δηλαδή ενός ευρωπαϊκού κράτους με κεντρική διακυβέρνηση, θα είχε ως στόχο την ενίσχυση της ενότητας και της ομαλής συνύπαρξης των ευρωπαϊκών χωρών. Η ενοποίηση, λοιπόν, των ευρωπαϊκών χωρών σε μια ομοσπονδιακή γραμμή θα προσέφερε σημαντικά οφέλη σε πολλούς τομείς. Αναλυτικότερα, μέσω της συνύπαρξης των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα πραγματοποιούνταν χωρίς καμία νομική παρεμπόδιση, θα δημιουργούνταν ένα ισχυρό πολιτικό και οικονομικό σύστημα, το οποίο θα ακολουθούσαν συμβαδίζοντας όλες οι χώρες της Ευρώπης και θα προαγόταν, έτσι, η συνολική ανέλιξη των κρατών.
Η εφαρμογή αυτής της ιδέας, εκτός από τη δημιουργία μιας ισχυρής οικονομίας, παρέχει και την ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών και ανθρώπων, καθώς επίσης διαμορφώνει και ένα πλαίσιο ασφάλειας για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προωθώντας, έτσι, τα ευρωπαϊκά συμφέροντα και αιτήματα, στο διεθνές προσκήνιο. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η διασφάλιση της ειρήνης είναι μονόδρομος, καθώς εξασφαλίζεται η σταθερότητα στην Ευρώπη. Οι χώρες, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Φεντεραλισμού, συνεργάζονται για το κοινό καλό και πιστεύουν στη συνεργασία και στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, θεωρώντας πως, ενωμένες, είναι ικανές να αντεπεξέλθουν σε τυχόν προκλήσεις που θα παρουσιαστούν.
Η πραγματοποίηση, ωστόσο, του Ευρωπαϊκού Φεντεραλισμού είναι ακόμη συζητήσιμη και αμφιλεγόμενη. Υπάρχουν διάφορες απόψεις σχετικά με το αν είναι εφικτή η εφαρμογή του, ή όχι, στις μέρες μας, καθώς υφίστανται και κάποιοι ανασταλτικοί παράγοντες, που φανερώνουν μια εσωτερική διαμάχη, στους κόλπους της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης δηλαδή. Πιο συγκεκριμένα, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου (Brexit) από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διαδικασία που ξεκίνησε με το βρετανικό δημοψήφισμα το 2016 και ολοκληρώθηκε με την επίσημη αποχώρηση, στις 31 Ιανουαρίου 2020, έπειτα από την ενεργοποίηση και εφαρμογή του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Σ.Ε.Ε.), δείχνει πως, εν τέλει, το όραμα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση βρίσκεται σε κρίση, καθώς, παρά τη γενικότερη θέληση της ομοσπονδιοποίησης, η αποχώρηση μιας χώρας από την ίδια την Ευρώπη φανερώνει ακριβώς το αντίθετο.
Ένας ακόμη παράγοντας, που ίσως καθιστά μη εφαρμόσιμη την ιδέα του Φεντεραλισμού, τουλάχιστον προς το παρόν, είναι οι οικονομικές ανισότητες και το γενικότερο οικονομικό χάσμα που υπάρχει, και διαιωνίζεται, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μεταξύ των χωρών του Βορρά και των αντίστοιχων του Νότου. Οι πρώτες ήταν ανέκαθεν πιο ισχυρές οικονομικά και εξακολουθούν να διατηρούν αυτά τα «πρωτεία», αυξάνοντας τον πλούτο τους διαρκώς, ενώ οι δεύτερες παραμένουν πιο αδύναμες, σε αυτόν τον τομέα. Και αυτό το δεδομένο ενισχύει την άποψη των Ευρωσκεπτικιστών, οι οποίοι είναι κάθετοι, αναφορικά με την ευρωπαϊκή συσπείρωση.
Επομένως, οι απόψεις διίστανται και δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση, σχετικά με το αν είναι εφικτή η πραγματοποίηση του Ευρωπαϊκού Φεντεραλισμού. Τα οφέλη είναι πολλά από μια ενδεχόμενη υλοποίησή του, ωστόσο, οι δυσκολίες πηγάζουν από πολλά μέτωπα, και καθιστούν την προαναφερθείσα πραγματοποίηση ουτοπική, τουλάχιστον επί του παρόντος.
