Της Δωροθέας Λυπηρίδου,
Η δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων και βοηθημάτων που βάλλουν κατά αποφάσεων τόσο πρώτου, όσο και δευτέρου βαθμού, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και στο κεφάλαιο του πτωχευτικού δικαίου, δίνοντας τη δυνατότητα άσκησης αυτών από μεριάς του οφειλέτη ή οποιουδήποτε άλλου τρίτου που έχει έννομο συμφέρον και βλάπτεται από την πτώχευση.
Ειδικότερα και σύμφωνα με το άρθρο 81 παράγραφος 3 του Πτωχευτικού Κώδικα, το δικαστήριο μπορεί να εκδικάσει ανακοπή, έφεση ή αναίρεση κατά της απόφασης και συγχρόνως να αναστείλει την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη από τον σύνδικο. Στις γενικότερες διατάξεις συναντάμε το άρθρο 131 ΠτΚ που ορίζει πως, αν δεν προβλέπεται διαφορετικά, οι αποφάσεις του πτωχευτικού δικαστηρίου υπόκεινται σε ανακοπή ερημοδικίας, έφεση και αναίρεση για ορισμένους λόγους, ενώ εξαίρεση θεσπίζει στην παράγραφο 2 το παρόν άρθρο στην περίπτωση αποφάσεων δικαστηρίων που αφορούν διορισμό ή αντικατάσταση του εισηγητή ή του συνδίκου περί χορήγησης βοηθημάτων προς τον οφειλέτη ή την οικογένειά του, όπου και εκεί αποκλείονται τα παραπάνω ένδικα μέσα και βοηθήματα.
Πέραν τούτων, το άρθρο 82 ΠτΚ αφορά στην πτωχευτική ανακοπή, η οποία απευθύνεται κατά του συνδίκου, εντός προθεσμίας τριάντα ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης, ενώπιον του δικαστηρίου που την εξέδωσε. Αν ασκηθεί από τον οφειλέτη, πρόκειται για την ανακοπή ερημοδικίας του προϊσχύσαντος δικαίου, ενώ αν ασκηθεί από κάποιον τρίτο, πρόκειται για τριτανακοπή. Η αποδοχή της πτωχευτικής ανακοπής συνεπάγεται την εξαφάνιση της εκδοθείσας απόφασης και την πτώχευση ως μη κηρυχθείσα.
Ταυτόχρονα, στο άρθρο 83 ΠτΚ με παράτιτλο «αίτηση ανάκλησης», συναντάμε ένα ακόμα ένδικο μέσο. Αναλυτικότερα, ύστερα από αίτηση του οφειλέτη, το δικαστήριο που κήρυξε την πτώχευση μπορεί να ανακαλέσει την απόφαση, με την προϋπόθεση να έχουν ικανοποιηθεί ή να έχουν συναινέσει οι πιστωτές που συμμετείχαν στη διαδικασία κήρυξης της πτώχευσης, όπως και εκείνοι που προκύπτουν από τον φάκελο. Την αίτηση ανάκλησης δύναται να ασκήσει και οποιοσδήποτε άλλος έχει έννομο συμφέρον, όπως ακριβώς και στην περίπτωση της πτωχευτικής ανακοπής. Ακόμα, μπορεί να ασκηθεί και από μεριά του εισηγητή.
Η αίτηση θεμελιώνει λόγους για τους οποίους δεν μπορεί να εξακολουθεί να υπάρχει η πτώχευση. Τέτοιοι λόγοι πέρα από την ικανοποίηση και και τη συναίνεση των πιστωτών που αναφέρθηκαν, μπορούν, μεταξύ άλλων, να είναι η μεταβολή συνθηκών και νέα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν μεταγενέστερα της αποφάσεως που κήρυξε την πτώχευση. Αξιοσημείωτο είναι πως σε αυτή την περίπτωση δεν είναι δυνατόν να αιτούμαστε την αναπροσαρμογή της αποφάσεως, παρά μόνο την ανάκληση αυτής. Η περίπτωση της μεταβολής των συνθηκών αναφέρεται στο άρθρο 758 ΚΠολΔ και πρόκειται για διάταξη δικονομικού και όχι ουσιαστικού δικαίου. Ο χρόνος, κατά τον οποίο μπορεί να υποβληθεί η αίτηση ανάκλησης, είναι μέχρι την περάτωση της πτωχευτικής διαδικασίας, σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται στα άρθρα 83 και 189 ΠτΚ.
Συνώνυμο της πτωχευτικής διαδικασίας είναι η συλλογική εκτέλεση, κατανοώντας με αυτό τον τρόπο ότι πρόκειται και για μια συλλογική διαδικασία που διενεργείται από τους πιστωτές του οφειλέτη. Εύλογο ερώτημα προκύπτει για το τι γίνεται στην περίπτωση που κατά την πτωχευτική διαδικασία δεν εμφανιστούν όλοι οι πιστωτές ή υπάρξει μοναδικός πιστωτής, με τις απόψεις να διίστανται για τα αν ανακαλείται η απόφαση, αφού άπαξ και δεν εμφανισθεί κανένας, η ανάκληση της αποφάσεως είναι βέβαιη. Δείχνει να επικρατεί η άποψη που θέλει τον ατομικό πιστωτή να εξαντλεί τις δυνατότητές του, με γνώμονα πάντα το έννομο ατομικό συμφέρον που διαθέτει, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η διαδικασία της πτωχευτικής ανάκλησης. Η απόφαση που κηρύσσει την ανάκληση της πτώχευσης δημοσιεύεται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας και επιδέχεται ανακοπή ερημοδικίας και τριτανακοπή εντός τριάντα ημερών από τη δημοσίευσή της.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε πως το δίκαιο της αφερεγγυότητας αποτελεί τον κλάδο δικαίου που τίθεται σε εφαρμογή σε περιπτώσεις ανάγκης του οφειλέτη όσον αφορά την οικονομική του κατάσταση, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ο νομοθέτης αδιαφορεί για τους δανειστές, οι οποίοι, ωστόσο, δείχνουν να βρίσκονται σε ευμενέστερη, από τον πρώτο, θέση. Θα έλεγε κανείς πως τα ένδικα μέσα και βοηθήματα αποτελούν τις δικλίδες ασφαλείας, με τις οποίες μπορούμε είτε να μεταρρυθμίσουμε είτε ακόμα και να εξαφανίσουμε αποφάσεις βλαπτικές για τους μεν, ωφέλιμες, ωστόσο, για τους δε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ευάγγελος Εμμ. Περάκης, Πτωχευτικό Δίκαιο, Νομική Βιβλιοθήκη, 4η Έκδοση, 2021
