Της Σάρα Μουράτι,
Η εκκαθάριση της Γερμανίας από όλες τις στιγματισμένες κοινωνικές ομάδες που συνιστούσαν απειλή για το μέλλον της -σύμφωνα με τις απόψεις του Χίτλερ και των οπαδών του- ήταν βασικό μέλημα του ναζιστικού καθεστώτος. Ήδη από τις αρχές του 1933 το ναζιστικό καθεστώς θέσπισε πολλά αντιεβραϊκά μέτρα για να πλήξει τον εβραϊκό πληθυσμό, ενώ στις 15 Σεπτεμβρίου του 1935 στο 7ο Συνέδριο του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος των Γερμανών Εργατών αποφασίστηκε η εφαρμογή των νόμων της Νυρεμβέργης. Οι νόμοι αυτοί στέρησαν από τους Εβραίους τα πολιτικά τους δικαιώματα και έθεσαν τις βάσεις για την σταδιακή απομόνωσή τους από την περιβάλλουσα κοινωνία. Οι επιθέσεις βίας, τα μποϊκοτάζ των επιχειρήσεων και τα αντιεβραϊκά πογκρόμ είχαν γίνει σύνηθες φαινόμενο, ενώ η εκδίωξη των ανεπιθύμητων πληθυσμών όχι μόνο από τη Γερμανία, αλλά συνολικά από ολόκληρη την Ευρώπη είχε μετατραπεί σε έμμονη ιδέα για το ναζιστικό καθεστώς.
Οι πρώτες μαζικές δολοφονίες Εβραίων και άλλων περιθωριοποιημένων κοινωνικών ομάδων, -που πραγματοποιήθηκαν από τα «τάγματα θανάτου» και προξένησαν δυσάρεστα συναισθήματα στους στρατιώτες των Ναζί που παρουσίασαν έπειτα σημαντικά ψυχολογικά προβλήματα- σε συνδυασμό με τις ολοένα και αυξανόμενες κατακτήσεις περιοχών που περιείχαν μεγάλο εβραϊκό πληθυσμό οδήγησαν το ναζιστικό καθεστώς στο να οργανώσει και να εκτελέσει το σχέδιο της «Τελικής Λύσης» για να απαλλαχθεί από τους πλασματικούς εχθρούς του. Η ναζιστική «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος» τέθηκε σε εφαρμογή – σηματοδοτώντας τη λήξη της περιόδου των διώξεων- από το 1941 έως το 1945 και για να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, ιδρύθηκαν στρατόπεδα εξόντωσης, ενώ, παράλληλα, αναζητήθηκαν πιο αποτελεσματικές μέθοδοι δολοφονίας των θυμάτων του ναζιστικού ρατσισμού που θα ήταν πιο απρόσωπες και η τεχνολογία έδωσε τη δυνατότητα να βρεθούν και να χρησιμοποιηθούν πολλές, οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν απάνθρωπες.
Το σιδηροδρομικό δίκτυο χρησιμοποιήθηκε εκτενώς από το ναζιστικό καθεστώς. Η μεταφορά των εκτοπισμένων με τρένα από κάθε γωνιά της Ευρώπης προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης (τα κυριότερα ήταν το Άουσβιτς-Μπικερνάου, το Μπέλζεκ, το Κέλμνο, το Μαϊντάνεκ, το Ζομπίμπορ και η Τρεμπλίνκα) ήταν η ραχοκοκαλιά της «τελικής λύσης». Για την πραγματοποίηση των εκτοπισμών χρησιμοποιήθηκαν εμπορικές, αλλά και επιβατικές αμαξοστοιχίες. Τα «τρένα θανάτου» δεν διέθεταν αρκετά ανοίγματα για να μπαίνει καθαρός αέρας, με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα να είναι αποπνικτική και αρκετοί να πεθαίνουν από ασφυξία, ενώ οι συνθήκες υγιεινής που επικρατούσαν ήταν τραγικές. Στους αιχμαλώτους δεν παρέχονταν επαρκής τροφή και νερό κατά τη διάρκεια των πολύωρων ταξιδιών και έτσι πολλοί λιμοκτονούσαν. Κάποιοι μέσα στην απελπισία τους, επιχειρούσαν μάταια να αποδράσουν και θανατώνονταν επιτόπου, ενώ όσοι δεν άντεχαν τις κακουχίες πέθαιναν πριν φθάσουν στο τελικό προορισμό του ταξιδιού.
Η πρώτη χρήση δηλητηριωδών αερίων ως μέσο για τη μαζική εξόντωση ανθρώπων πραγματοποιήθηκε από το ναζιστικό καθεστώς στα τέλη του 1939, όταν άρχισαν να υλοποιούνται πειράματα στα πλαίσια του προγράμματος της «Ευθανασίας» που αποσκοπούσε στη συστηματική δολοφονία ανθρώπων με διανοητική ή σωματική αναπηρία, καθώς οι ευγονιστές και οι υποστηρικτές τους πίστευαν ότι τα άτομα που παρουσίαζαν σοβαρά ψυχικά και σωματικά προβλήματα συνιστούν αβάστακτο οικονομικό βάρος για το γερμανικό κράτος. Πριν κατασκευαστούν θάλαμοι αερίων στα στρατόπεδα εξόντωσης, είχαν χρησιμοποιηθεί φορτηγά-θάλαμοι αερίων για να επιτευχθεί η μαζική εξολόθρευση του εχθρού. Τα φορτηγά-θάλαμοι αερίων ήταν καμιόνια με καρότσες που έκλειναν αεροστεγώς, στο εσωτερικό των οποίων διοχέτευαν τα αέρια από την εξάτμιση του κινητήρα. Το 1942 ξεκινούν στους μόνιμους θαλάμους αερίων που κατασκευάστηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης, οι μαζικές δολοφονίες των αιχμαλώτων με μονοξείδιο του άνθρακα. Στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς-Μπιρκενάου -στο οποίο μέσα σε θαλάμους αερίων θανατώνονταν σε καθημερινή βάση 6.000 άνθρωποι- είχε χρησιμοποιηθεί κυρίως το θανατηφόρο αέριο Zyklon B, το οποίο αρχικά αναπτύχθηκε για γεωργική χρήση. Η χημική αυτή ουσία παρήγαγε αναθυμιάσεις που σκότωναν τα θύματά μέσα σε λίγα λεπτά, καθιστώντας την έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο θανάτωσης.
Aκόμα και σε ορισμένα στρατόπεδα συγκέντρωσης και καταναγκαστικής εργασίας, τα οποία δεν είχαν κατασκευαστεί για να λειτουργήσουν σαν στρατόπεδα εξόντωσης του εβραϊκού κυρίως πληθυσμού και φυσικά όσων δεν ανήκαν στα πρότυπα της Αρίας φυλής που είχε καθορίσει αυθαίρετα το ναζιστικό καθεστώς, είχαν κατασκευαστεί θάλαμοι αερίων μικρότερης, όμως, χωρητικότητας. Και σε αυτά χρησιμοποιήθηκε το αέριο Zyklon B για να θανατωθούν όσοι πλέον έπαψαν να θεωρούνται κατάλληλοι για εργασία. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα εισέρχονταν στους θαλάμους αερίων μη γνωρίζοντας ότι επρόκειτο να πεθάνουν βασανιστικά, αλλά πιστεύοντας μέχρι και τη τελευταία στιγμή ότι σε αυτούς τους χώρους θα μπορούσαν μετά από πολύ καιρό να πλυθούν. Αυτό τους έλεγαν συνήθως οι δεσμοφύλακες για να μην προκαλέσουν την αντίστασή τους κατά τη μεταφορά τους στους θαλάμους αερίων.
Στο πλαίσιο υλοποίησης του σχεδίου της «τελικής λύσης» επιστρατεύτηκε και η κατασκευή των κρεματόριων που ουσιαστικά ήταν εγκαταστάσεις ειδικά και με απόλυτη ακρίβεια σχεδιασμένες από τους Ναζί για την μαζική αποτέφρωση των σωμάτων των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης. Τα κρεματόρια που κατασκευάστηκαν διέφεραν ως προς τον σχεδιασμό και την χωρητικότητά τους. Ορισμένα στρατόπεδα, όπως το Άουσβιτς-Μπιρκενάου είχαν ειδικά κατασκευασμένα κρεματόρια εξοπλισμένα με θαλάμους αερίων για να πραγματοποιούνται μαζικές δολοφονίες ακολουθούμενες από αποτέφρωση. Ενώ, πολλές φορές χρησιμοποιήθηκαν ακόμα και λάκκοι καύσης για να συντελεστεί η αποτέφρωση των νεκρών. Αυτή η απάνθρωπη διαδικασία αποσκοπούσε στο να εξαλειφθούν όλα τα ίχνη που θα μπορούσαν να προδώσουν ενδεχομένως τις φρικαλεότητες που λάμβαναν χώρα στα στρατόπεδα εξόντωσης. Τα κρεματόρια αντιπροσωπεύουν πλήρως τη βιομηχανοποιημένη φύση της γενοκτονίας που συντελέστηκε, αναδεικνύουν τον εγκληματικό χαρακτήρα του ναζιστικού καθεστώτος και αποτελούν αδιάψευστα τεκμήρια των εγκλημάτων που διαπράχθηκαν.
Μέσω του ραδιοφώνου, του κινηματογράφου, αλλά και των έντυπων μέσων της εποχής, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη διάδοση αντισημιτικών μηνυμάτων, τη στοχοποίηση των πλασματικών εχθρών και την υποκίνηση ενός κύματος μίσους εναντίον τους, το ναζιστικό καθεστώς κατάφερε να καταστήσει συνεργούς στο ειδεχθές έγκλημα της γενοκτονίας που διέπραξε μεγάλο ποσοστό του γερμανικού λαού. Τους έπεισε πως συνιστούν άμεση απειλή για την πρόοδο του γερμανικού έθνους και έπρεπε να εξοντωθούν άμεσα, βίαια, δραστικά. Έτσι, όχι μόνο δεν προέβαλαν καμία σθεναρή αντίσταση στις φρικαλεότητες που διαδραματίζονταν εις βάρος των συνανθρώπων τους, αλλά πολλές φόρες διευκόλυναν και το έργο του καθεστώτος παρέχοντάς τους πολύτιμες πληροφορίες για τα μέρη που είχαν καταφύγει για να γλιτώσουν τη σύλληψή τους, αλλά και για την πραγματική ταυτότητα τους.
Οι Ναζιστές χρησιμοποίησαν ακόμα και την τεχνολογία των διάτρητων καρτών, που αναπτύχθηκε από την IBM, για να οργανώσουν και να διαχειριστούν την ταυτοποίηση των πλασματικών εχθρών τους. Αυτή, λοιπόν, η προηγμένη τεχνολογία καταγραφής και ελέγχου του πληθυσμού που εξασφάλισε στο ναζιστικό καθεστώς η ΙΒΜ, εμπόδισε τη μαζική φυγή των στοχοποιημένων κοινωνικών ομάδων και συνέβαλε καθοριστικά στην εφαρμογή του σχεδίου της «τελικής λύσης».
H αποτελεσματική αξιοποίηση της τεχνολογίας διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην πραγματοποίηση του σχεδίου της «τελικής λύσης», καθώς διευκόλυνε το ναζιστικό καθεστώς να σχεδιάσει και να εκτελέσει το αρρωστημένο όραμα του. Χωρίς την ύπαρξή της, λοιπόν, η συστηματική, μαζική, οργανωμένη και βιομηχανοποιημένη εξόντωση εκατομμυρίων αθώων ανθρώπων -που ταπεινώθηκαν, διώχθηκαν βίαια από τις πατρίδες τους, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν με φρικιαστικές μεθόδους -γιατί θεωρήθηκαν ανάξιοι για να ζήσουν- δεν θα ήταν δυνατόν να συντελεστεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Friedländer Saul (2013), Η Ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι: I. Τα χρόνια των διώξεων 1933-1939, ΙΙ. Τα χρόνια της εξόντωσης 1939-1945. Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις
- Deportations to killing centers, encyclopedia.ushmm.org, διαθέσιμο εδώ
- Auschwitz-Birkenau: Crematoria & Gas Chambers, jewishvirtuallibrary.org, διαθέσιμο εδώ
