Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Την εποχή κατά την οποία οι πληροφορίες διαδίδονται με ταχύτητα φωτός λόγω των πολυάριθμων μέσων που έχουμε στη διάθεσή μας, τα γνωστά σε όλους fake news κάνουν συχνά την εμφάνισή τους και κατακλύζουν τόσο τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όσο και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η διασπορά ψευδών ειδήσεων έχει λάβει ακόμη μεγαλύτερη έκταση τα τελευταία χρόνια λόγω της ταχείας αύξησης των χρηστών των social media και της αλόγιστης ενασχόλησης του κοινού με αυτά.
Πού αποσκοπεί, όμως, η διάδοση μιας είδησης που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα; Ποιος είναι ο λόγος που ωθεί κάποιον να μεταφέρει μια λανθασμένη πληροφορία, η οποία ενδεχομένως να έχει μικρότερη ή μεγαλύτερη βαρύτητα αναφορικά με την επίδρασή της στους αποδέκτες; Ένας από τους πιο συνηθισμένους λόγους για τους οποίους προχωρά κανείς σε μία τέτοιου είδους ενέργεια είναι το κέρδος με άμεσο και εύκολο τρόπο. Πόσες φορές βλέπουμε ένα άρθρο με βαρύγδουπο τίτλο, που αφήνει υποσχέσεις για τρομερές αποκαλύψεις; Πολλές. Και άλλες τόσες έχει γίνει το κλικ που παραπέμπει τον χρήστη σε μία σελίδα για να διαβάσει το περιεχόμενο, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται «άνθρακας».
Παράλληλα, το πεδίο της Πολιτικής μαστίζεται από το φαινόμενο αυτό. Στον βωμό της προσέλκυσης ψηφοφόρων ή της αποδόμησης ενός αντιπάλου, ορισμένα πολιτικά πρόσωπα καταφεύγουν στην τακτική της δημοσίευσης των fake news. Έτσι, πετυχαίνουν με αθέμιτα μέσα την υπονόμευση των αντιπάλων τους, όμως, συγχρόνως, υπονομεύουν το δημοκρατικό πολίτευμα, ειδικά αν δεν υπάρξει κάποια επίπτωση για την ενέργειά τους, και απομακρύνουν τους πολίτες από την άσκηση των καθηκόντων τους, η αποχή των οποίων αυξάνεται συνεχώς, όπως αποδεικνύεται από τις εκλογικές αναμετρήσεις της τελευταίας δεκαετίας.
Παρά το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει καθημερινά και υπάρχει ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς για την επικινδυνότητα των συγκεκριμένων προωθητικών ενεργειών, πολλοί είναι οι πολίτες που είτε απλώς διαβάζουν την είδηση είτε την αναδημοσιεύουν. Εκεί «αναδύεται» και ένα ακόμα ζήτημα, αυτό της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, δηλαδή στην ικανότητα του αναγνώστη να κρίνει εάν πρόκειται για κάποια αξιόπιστη πηγή ή όχι και αν οι πληροφορίες που εμπεριέχει είναι ή όχι αληθείς. Φυσικά, υπάρχουν κάποια στοιχεία που μπορούν να βοηθήσουν τον αναγνώστη να καταλάβει εάν το κείμενο που διαβάζει είναι αξιόπιστο. Πρόκειται, δηλαδή, για τον ιστότοπο όπου δημοσιεύθηκε κάποιο άρθρο, η ταυτότητα του συντάκτη και το αντικείμενό του, ο λόγος δημοσίευσής του και ο τρόπος με τον οποίο έχει διαδοθεί.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η δυνατότητα που μας προσφέρει να έχουμε άμεση επικοινωνία και εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες, έχει μεν διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή μας, επιφέρει δε αρκετούς κινδύνους. Η ανεξέλεγκτη «μεταφορά» του περιεχομένου που διατίθεται διαδικτυακά και δεν έχει ελεγχθεί μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα μικρότερης ή μεγαλύτερης σημασίας.
Φυσικά χρειάζεται αυξημένη προσοχή στα παιδιά και τους εφήβους, οι οποίοι αφιερώνουν αρκετές ώρες της ημέρας τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου εντοπίζονται διάφορα «δολώματα», γι’ αυτό και η διαρκής ενημέρωση από τους φορείς που σχετίζονται με την αντιμετώπιση του προβλήματος, το σχολείο και την οικογένεια είναι απαραίτητη, ώστε να αναπτύξουν τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα τους επιτρέψουν να επεξεργάζονται ορθά τις πληροφορίες που λαμβάνουν.
