Της Ναταλίας Ατζέμογλου,
Η ενδομητρίωση είναι ένα σύνθετο κλινικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από μια οιστρογονοεξαρτώμενη χρόνια φλεγμονώδη διεργασία που προσβάλλει κυρίως τους ιστούς της πυέλου, συμπεριλαμβανομένων των ωοθηκών. Η ενδομητρίωση είναι η πιο συχνή αιτία χρόνιου πυελικού πόνου σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και συνδέεται στενά με επίμονα επεισόδια ωορρηξίας, εμμήνου ρύσεως και κύκλου στεροειδών ορμονών. Η πολυπαραγοντική αιτιολογία της και ο υψηλός επιπολασμός της μοιάζουν με άλλες χρόνιες φλεγμονώδεις διαταραχές που σχετίζονται με πόνο, όπως η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Ωστόσο, η εξάρτησή της από τα οιστρογόνα ως βασικού βιολογικού οδηγού της φλεγμονής καθιστά την ενδομητρίωση μοναδική.
Η πυελική ενδομητρίωση, η οποία μπορεί να αφορά τις πυελικές περιτοναϊκές επιφάνειες, το υποπεριτοναϊκό λίπος, τον ορθοκολπικό χώρο ή τις ωοθήκες, εμφανίζεται κυρίως μέσω της ανάδρομης εμμήνου ρύσεως και αποτελεί τη συντριπτική πλειονότητα όλων των περιπτώσεων ενδομητρίωσης. Η νόσος μπορεί, επίσης, να προσβάλει την ουροδόχο κύστη, το έντερο (συνηθέστερα το ορθό και την απόφυση), τα εν τω βάθει πυελικά νεύρα, τους ουρητήρες, το πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα, το κοιλιακό δέρμα, το διάφραγμα, τον υπεζωκότα, τους πνεύμονες, το περικάρδιο και τον εγκέφαλο. Τα συμπτώματα της πυελικής ενδομητρίωσης –επώδυνες περίοδοι, επώδυνες επαφές, χρόνιος πυελικός πόνος και στειρότητα– συχνά διαταράσσουν τις κοινωνικές, επαγγελματικές, ακαδημαϊκές και οικονομικές δυνατότητες των νεαρών γυναικών. Η διαβίωση με σοβαρό κυκλικό ή συνεχή πυελικό πόνο ή η απειλή της επιστροφής του, συχνά για δεκαετίες, μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε άγχος και κατάθλιψη. Μια άλλη βασική πηγή άγχους που σχετίζεται με την ενδομητρίωση είναι η πιθανή τρέχουσα ή μελλοντική υπογονιμότητα.
Οι ωοθήκες αποτελούν μια από τις πιο συχνές εστίες ενδομητρίωσης. Η ενδομητρίωση στις ωοθήκες εμφανίζεται με τη μορφή κύστης με περιεχόμενο αιματηρό υγρό. Το υγρό αυτό είναι παλιό αίμα που έχει πήξει και σκουραίνει από την παραμονή του στην κύστη της ωοθήκης. Επειδή χρωματικά προσομοιάζει τη σοκολάτα, οι κύστεις καλούνται σοκολατοειδείς. Οι σοκολατοειδείς κύστεις των ωοθηκών συχνά είναι ανώδυνες και συμπτωματολογία παρουσιάζεται μόνο όταν συνυπάρχουν και σε άλλα σημεία εστίες ενδομητρίωσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση παρουσίας συμπτωμάτων αυτά είναι: ο πόνος, η αίσθηση βάρους ή πίεσης στην κοιλιακή χώρα και ενδεχομένως η εμφάνιση αιμορραγίας. Ο πόνος είναι παρών στις περισσότερες περιπτώσεις κατά τη σεξουαλική επαφή ή την έντονη άσκηση και κατά τη διάρκεια της περιόδου. Άλλα συμπτώματα αποτελούν η χρονική διαταραχή της περιόδου και η μεταβολή στην ποσότητα του αίματος.
Η αρχική κλινική διάγνωση των σοκολατοειδών κύστεων πραγματοποιείται συνήθως με διακολπικό υπερηχογράφημα, όπου απεικονίζονται κύστεις μέσα στις ωοθήκες που παρουσιάζουν χαρακτηριστική υπερηχογραφική εικόνα λόγω του περιεχομένου τους. Η οριστική διάγνωση, αλλά και η θεραπεία, ωστόσο, των σοκολατοειδών κύστεων πραγματοποείται με λαπαροσκόπηση. Στη λαπαροσκόπηση γίνεται αφαίρεση της κύστης μαζί με το τοίχωμά της, ενώ αναρροφάται το σοκολατοειδές υγρό και πλένεται με φυσιολογικό ορό. Η υπόλοιπη ωοθήκη μένει άθικτη, έτσι ώστε να μην υπάρχουν μελλοντικές αρνητικές επιπτώσεις στη γονιμότητα της γυναίκας. Η λαπαροσκοπική επέμβαση υπερτερεί σε σχέση με την κλασσική χειρουργική επέμβαση, λόγω της ελαττωμένης επίδρασης στους ιστούς και τις σχεδόν ανεπαίσθητες ουλές. Ακόμα, το μέγεθος των τομών είναι μικρότερο, ενώ, παράλληλα, ο χρόνος παραμονής στην κλινική και ο χρόνος αποκατάστασης και επιστροφής στις φυσιολογικές δραστηριότητες παρουσιάζουν θεαματική μείωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σοκολατοειδείς Κύστεις, endogynecology, Διαθέσιμο εδώ
- Endometriosis-associated infertility: From pathophysiology to tailored treatment, PubMed Central, Διαθέσιμο εδώ
- Endometriosis, PubMed Central, Διαθέσιμο εδώ
