Της Ευθυμίας Γκαμπέση,
«Ο Άνθρωπος είναι το απόγειο της δημιουργίας, η Ποίηση είναι το απόγειο του Ανθρώπου»
Μία επινόηση στην ίδια την επινόηση, και στο στόχαστρο η ανθρώπινη ζωή και το νόημά της. Αυτά και άλλα πολλά διαπραγματεύεται το βιβλίο της Jeanette Winterson με τίτλο Frankissstein που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Gutenberg. Ένα άκρως φιλοσοφικό μυθιστόρημα που θέτει ερωτήματα για τον άνθρωπο, την ύπαρξή του και τον λόγο αυτής αλλά και το μέλλον, τη μετάλλαξη, τον θάνατο ή… το αθάνατο.
Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας μας βρίσκονται σε ένα απομονωμένο μέρος, κοντά στη λίμνη, μέσα στα δάση και μακριά από την κοινωνία, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Εκεί, περνούν τις μέρες τους αναλύοντας όλες τις πτυχές της ζωής και ό,τι αυτή περιλαμβάνει: θάνατος, σεξ, ποίηση, δημιουργία, μέλλον. Αναλύουν και στοχάζονται, μεθούν και ξανά – στοχάζονται. Ο κύκλος δεν είναι αέναος, οι ιδέες δεν ανακυκλώνονται αλλά το περιεχόμενο παραμένει το ίδιο. Ο ίδιος ο άνθρωπος, οι ρόλοι, τα φύλα. Ανακύπτουν υπαρξιακά ερωτήματα, διλήμματα, προκλήσεις. Κάποια μένουν αναπάντητα, σε άλλα δίνονται ικανοποιητικές και ταυτόχρονα ωμές απαντήσεις.
Είναι αλλόκοτοι, επιδίδονται σε μία πρωτοφανή συντροφική διασύνδεση και σεξουαλική απελευθέρωση αλλά αυτό δεν τους πτοεί. Μπορούν να ζουν αποκομμένοι από την κοινωνία αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν ασχολούνται με αυτήν. Θα λέγαμε ότι μοιάζουν με τους «τρελούς» –όπως αποκαλούνταν τότε– φιλοσόφους της Αρχαίας Ελλάδας. Μόνο που οι δικοί μας ήρωες δεν πίνουν νερωμένο το κρασί τους…
Ο αθυρόστομος και πολλές φορές ερειστικός Μπάιρον δε φοβάται να πει την αλήθεια του. Αλήθεια που συχνά πληγώνει την ευαίσθητη και συναισθηματική Κλερ. Ο Σέλει δεν αποδίδει την ύψιστη σημασία του ανθρώπου στη φυσική υπόστασή του και το ευάλωτο ανθρώπινο σώμα του αλλά παραμένει ένας ποιητής της ζωής, ένας «διανοούμενος» με μεγαλύτερο εγωισμό από τον καθημερινό άνθρωπο για να δώσει αξία σε κάθε τι υλικό που διαβρώνεται και δεν έχει διάρκεια στον χρόνο. Στο πλευρό του στέκεται η Μαίρη, μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, με αξίες και ιδανικά αλλά και μπόλικη αμφισβήτηση για το συμβατικό.
Και από εκείνη ακριβώς ξεκινάει το ταξίδι του Φράνκεσταϊν. Με συγχωρείτε, Δόκτωρ Νικηφόρο Στάιν. Μεταφερόμαστε λοιπόν στην ιστορία που πλάθει η ίδια, με τον Νικηφόρο να παριστάνει τον τρελό επιστήμονα που διακατέχεται από την εμμονική επιθυμία του να υπερνικήσει τον θάνατο, το τρωτό. Λαχταρά μία ζωή δίχως τέλος, κάτι που είναι προτιμότερο από πολλές ζωές ταυτόχρονα. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί δίχως την εξάρτησή του στην επήρεια που του προσφέρει το όραμά του για το μέλλον, που δεν είναι άλλο από την αιωνιότητα της ψυχής, την αιωνιότητα του νου, του εγκεφάλου. Γιατί τι είναι τελικά ο άνθρωπος; Νους, πνεύμα, σκέψη, συνείδηση.
Με τη βοήθεια του προμηθευτή και εραστή/ερωμένης του Ρί –ή Μαίρη– Σίλει έχει επιδοθεί σε ένα σχέδιο για παράταση της ανθρώπινης ζωής επ’ αόριστον. Τί προμηθεύεται ακριβώς; Ανθρώπινα μέλη και όργανα. Τα στοιχεία που συνθέτουν, τυπικά, έναν άνθρωπο. Ένα τέτοιο δημιούργημα, ωστόσο, πώς θα μπορούσε να αποκαλεστεί, ρομπότ ή βρικόλακας; Ένα πλάσμα, φτιαγμένο από μέλη άλλων πλασμάτων αλλά με τη λογική που μόνο μία υπερσύγχρονη ηλεκτρονική συσκευή μπορεί να έχει, αυτό πως αποκαλείται; Αυτό το δημιούργημα, όμως, πώς θα ονομάζεται, πώς θα συμπεριφέρεται; Θα έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά; Θα θέλει να ζήσει; Να αγαπήσει; Να αποκτήσει έναν σύντροφο;
Και ο ίδιος ο δημιουργός, όμως, ο Νικηφόρος δεν είναι τίποτα άλλο από ένα δημιούργημα, ένα δημιούργημα της Μαίρης, ο Φράνκεσταϊν, που παίρνει ζωή, παίρνει υπόσταση, γίνεται ένα αυθύπαρκτο ον που δε γίνεται να «ξε-δημιουργηθεί», δεν αποτελεί πλέον μόνο στοιχείο της φαντασίας της, προϊόν της πένας της. Λειτουργεί πλέον αυτόνομα.
Αναρωτηθήκατε ποτέ τι δίνει νόημα στη ζωή; Σεξουαλικότητα, θρησκεία, ταυτότητα, εθνικότητα, γλώσσα: μία ανθρώπινη ανοησία ή ίδια η ουσία του ανθρώπου, τουλάχιστον σε αυτήν τη ζωή; Στο συγκεκριμένο βιβλίο, ένα «άναρχο» κείμενο χωρίς κεφάλαια και υποενότητες, ξεδιπλώνεται η αχαλίνωτη φαντασία της συγγραφέως, καθώς θέτει στο στόχαστρο ερωτήματα για τον άνθρωπο, την αγάπη, την αδιάβρωτη ψυχή και το ελλιπές ανθρώπινο σώμα.
