Της Στέλλας Πετρακάκη,
Είναι εύκολο κανείς να παραδεχτεί πως, όταν μία χώρα αντιμετωπίζει απανωτά χτυπήματα λόγω πολιτικής, οικονομικής, υγειονομικής και πάσης φύσεως κρίσης, ενώ προηγουμένως η ζωή κυλούσε ως επί το πλείστον φυσιολογικά, είναι αναπόφευκτη η στροφή προς ακραίες πολιτικές ιδεολογίες. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την στιγμή που, στην Ελλάδα, το τέως ακροδεξιό κόμμα με το όνομα «Χρυσή Αυγή» κατηγορήθηκε ως εγκληματική οργάνωση, για την οποία κατηγορία απεφάνθη η δικαιοσύνη, λίγο μετά την σύλληψη και φυλάκιση των μελών της και των υψηλά ιστάμενων στελεχών της. Η οικονομική κρίση, την οποία η χώρα ακόμα αντιμετωπίζει καθημερινά, έφερε στο προσκήνιο ακραίες πολιτικές αντιθέσεις τόσο ανάμεσα στα κόμματα της Βουλής όσο και ανάμεσα στους πολίτες, όπου αντικατοπτρίστηκε ένα σύγχρονος πολιτικός διχασμός.
Τα «χτυπήματα», ωστόσο, δεν τελειώνουν, καθώς εκτός της Ελλάδας, ένα ακόμα ευρωπαϊκό κράτος, μέλος, μάλιστα, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντιμετωπίζει τώρα τις πολιτικές αντιθέσεις των άκρων: η Πορτογαλία. Με αφορμή τις πρόωρες εκλογές στη χώρα, που πραγματοποιήθηκαν μόλις πριν λίγες ημέρες (10/03/2024), ο Πρωθυπουργός, António Costa, έδωσε ακόμα περισσότερη τροφή για συνωμοσιολογικές σκέψεις προς τους πολίτες, καθώς ο ίδιος, λίγους μήνες πριν την παραίτησή του, ελέγχθηκε εξονυχιστικά για διαφθορά στην διαχείριση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων που θα καθιστούσαν την χώρα μερικά βήματα μπροστά, ώστε να συμβαδίσει ξανά με το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι της προόδου και της εξέλιξης.
Πολλά, λοιπόν, τα κοινά με την Ελλάδα, καθώς ο σοσιαλισμός και η δεξιά εναλλάσσονται συνεχώς, τις τελευταίες δεκαετίες των εκλογικών αναμετρήσεων. Από τη μία πλευρά, βρίσκεται το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Πορτογαλίας, το οποίο δύναται να προσεγγίσει την Αριστερά και τους Κομμουνιστές, όπως κυβέρνησε το διάστημα 2015 – 2019. Από την δεξιά πλευρά συντάσσεται η Τρικομματική Δημοκρατική Συμμαχία, όπου ο αρχηγός του κόμματος, Luís Montenegro, αποτελεί τον μεγαλύτερο αντιπολιτευτή της κυβέρνησης, και δικαιολογημένα προηγείται στις περισσότερες δημοσκοπήσεις, λόγω των κατηγοριών της σοσιαλιστικής κομματικής κάστας για αλλεπάλληλες διαφθορές και υπεξαιρέσεις. Ωστόσο, η πρόσθετη υποστήριξη από το ακροδεξιό ανερχόμενο κόμμα Chega, του οποίου η μετάφραση κυμαίνεται ανάμεσα στο «Φτάνει» και στο «Αρκετά», είναι ένα αβαντάζ που θα του προσδώσει την περαιτέρω δύναμη που χρειάζεται, ώστε να ηγηθεί της πρωθυπουργίας. Όσον αφορά τα τελικά αποτελέσματα, ο ηγέτης του κυβερνώντος Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) αποδέχθηκε την ήττα της παράταξής του, ενώ ο Montenegro δήλωσε ότι αναμένει να λάβει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, αν και εκτιμάται ότι είναι απίθανο να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση σε μια βουλή των 230 εδρών.
Λαμβάνοντας υπόψη το προλεγόμενο ακροδεξιό κόμμα της Πορτογαλίας, όπως και στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία, οι ακροδεξιές παρατάξεις κερδίζουν σταδιακά ψηφοφόρους, λόγω του μεταναστευτικού κύματος και της οικονομικής κρίσης που κατέκλυσαν «εν μία νυκτί» τη χώρα, έτσι και στην Πορτογαλία το Chega «κερδίζει» συνεχώς «έδαφος», αγγίζοντας το ποσοστό του 7%. Επιπρόσθετα, με την εκ των πραγμάτων ιδεολογία προς το δεξιό άκρο, το Chega υποστήριξε την εχθρική ρητορική του προς τους μετανάστες και τη διαφθορά της χώρας, καθιστώντας τους κύριους υπεύθυνους για την «κατάντια» της Πορτογαλίας (ρητορική γνώριμη και για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς ηγετικά πρόσωπα της ενδοχώριας Ακροδεξιάς είχαν ακριβώς τις ίδιες κατευθύνσεις, στις ρητορικές τους).
Παρασυρμένοι αρκετά από την ανάγκη μιας επιβολής για «νέα τάξη πραγμάτων», το Chega, και ιδιαίτερα ο επικεφαλής του, André Ventura, επιμένουν στη θέση, όπου το αποτέλεσμα των εκλογών «δείχνει ξεκάθαρα ότι οι Πορτογάλοι θέλουν μια κυβέρνηση της Δημοκρατικής Συμμαχίας με το Chega». Νωρίτερα, ο ίδιος είχε επισημάνει ότι ο Montenegro θα κρατάει στα χέρια του την πλήρη ευθύνη για μια επερχόμενη πολιτική αστάθεια στην Πορτογαλία, αν συνεχίσει να αρνείται να διαπραγματευθεί με το Chega. Μεγάλη εντύπωση προκάλεσε και το ποσοστό της αποχής, το οποίο έχει μειωθεί δραματικά στο 34% στις φετινές εκλογές, γεγονός που δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης για το ότι η χώρα βρίσκεται σε πολιτικό τέλμα για ακόμα μία φορά.
Μετά την δικτατορία του Salazar, η Πορτογαλία δε γύρισε ξανά σε ολοκληρωτικά καθεστώτα. Γιά αυτόν τον λόγο, τα χθεσινά αποτελέσματα έδωσαν μία εικόνα κοντά στην πραγματικότητα πως η Πορτογαλία κινδυνεύει ξανά με απόκτηση ολοκληρωτικών ιδεών, οι οποίες έρχονται «υπόγεια» να εγκατασταθούν στο πολιτικό γίγνεσθαι της καθημερινότητας. Φαίνεται πως τόσο κράτη – μέλη της Ε.Ε. όσο και μη κράτη – μέλη (ακόμα) της Ένωσης (βλ. δυτικά Βαλκάνια), αντιμετωπίζoυν, αν όχι πανομοιότυπα, τότε σίγουρα παρόμοια προβλήματα μεταξύ τους, όπως αυτά της διαφθοράς, του ολοκληρωτισμού, του πολιτικού παρακράτους και της αλόγιστης χρήσης επιθετικής ρητορικής (αλλά και ρητορικής μίσους), προς όποια κατεύθυνση προσπαθεί να εντάξει το ευρωπαϊκό στοιχείο στην καθημερινή ζωή. Η Ευρώπη έχει χρέος τόσο προς την Πορτογαλία όσο και προς τις χώρες με ήδη ανερχόμενα ακροδεξιά καθεστώτα, να επιστήσει την προσοχή της, ώστε να μην ξεφύγει ο έλεγχος και ζήσει ξανά η ήπειρος εποχές του προηγούμενου αιώνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Πορτογαλία: Άνοιξαν οι κάλπες – Αμφίρροπες οι σημερινές βουλευτικές εκλογές, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
-
Πορτογαλία – Βουλευτικές εκλογές: Οριακή νίκη της κεντροδεξιάς – Μεγάλη άνοδος της ακροδεξιάς, Euronews Greece, διαθέσιμο εδώ
-
Πορτογαλία: «Ντέρμπι» οι πρόωρες εκλογές στην Πορτογαλία, Οικονομικός Ταχυδρόμος, διαθέσιμο εδώ
- Politico: Πορτογαλικές εκλογές – 6 πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε, Βασίλης Φουρτούνης, διαθέσιμο εδώ
