Του Λάμπρου Κουρή,
Σε αυτό το άρθρο, θα ασχοληθούμε με τους βασιλιάδες τις Αγγλίας μέχρι το 1399, όταν θα πεθάνει ο τελευταίος βασιλιάς της δυναστείας των Ανδηγαυών, Ριχάρδος Β’ (1377-1399) και με τις πράξεις των Άγγλων βασιλιάδων στον πόλεμο.
Πριν μιλήσουμε για τον πόλεμο, πρέπει να μιλήσουμε για τις αιτίες του πολέμου και πώς ξεκίνησε, όπως θα έγραφε ο Θουκυδίδης, «τας αληθώς λεγομένας αιτίας» και «την αληθεστάτη πρόφαση». Μια αιτία για αυτόν τον πόλεμο ήταν το γεγονός του θανάτου των γιων του Γάλλου βασιλιά Φιλίππου του Ωραίου. Οι τρεις γιοι του δεν είχαν αφήσει αρσενικούς διαδόχους. Το στέμμα και ο θρόνος της Γαλλίας θα περνούσαν στην Αγγλία, γιατί η κόρη του Φιλίππου Ισαβέλλα ήταν μητέρα του Εδουάρδου Γ’ της Αγγλίας, αλλά αυτό δεν συνέβη, γιατί το βασιλικό συμβούλιο επενέβη. Οι σύμβουλοι επινόησαν έναν νόμο, ο οποίος έλεγε ότι το στέμμα δεν μπορεί να δοθεί σε συγγενείς από θηλυγονία. Δηλαδή, ο Εδουάρδος Γ’ δεν έπρεπε να γίνει βασιλιάς της Γαλλίας, γιατί ήταν απόγονος της κόρης του γάλλου βασιλιά και όχι των γιών του. Έτσι, εξελέγη ο Φίλιππος ο έβδομος, ανιψιός του Φιλίππου του Ωραίου.
Έτσι, στη Γαλλία, άρχισε η δυναστεία των Βαλουά. Το 1328, ο Εδουάρδος Γ’ δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην ανάρρηση του νέου Γάλλου βασιλιά και ορκίστηκε υποτέλεια στον γαλλικό θρόνο. Εννιά χρόνια μετά, το 1337, άλλαξε γνώμη και κήρυξε πόλεμο. Πριν κηρύξει, όμως, πόλεμο, προσπάθησε να πάρει με το μέρος του τον κόμη της Φλάνδρας Λουδοβίκο Β’ του Νεβέρ. Για να το κάνει, πρώτα απαγόρευσε τις εξαγωγές μαλλιού, κάτι που προκάλεσε ανεργία στου Φλαμανδούς υφαντουργούς. Ο Λουδοβίκος έφυγε στη Γαλλία και οι μεγάλες πόλεις της Φλάνδρας συμμάχησαν με την Αγγλία. Επικεφαλής των μεγάλων πόλεων ήταν ο Ιάκωβος φαν Αρτεβέλντε, ηγέτης της Γάνδης. Έτσι, η απαγόρευση εξαγωγής μαλλιού άρθηκε. Αρκετά με το γιατί και το πώς του πολέμου. Προχωράμε στα γεγονότα του πολέμου.
Όταν άρχισε ο πόλεμος, η Αγγλία προσπάθησε να επιτεθεί δυο φορές στη Γαλλία από το βορρά (1339 και 1340). Το αποτέλεσμα ήταν αποτυχία και πτώχευση. Τον Ιανουάριο του 1340, ο Εδουάρδος πήρε τον τίτλο του βασιλιά της Γαλλίας. Τον Ιούνιο του 1340, έγινε ναυμαχία έξω από το Σλούις της Φλάνδρας, στην οποία ήταν παρών και ο Εδουάρδος. Ο αγγλικός στόλος νίκησε, αλλά δεν είχε αρκετούς πόρους, λόγω της εκστρατείας στη Γαλλία και έκλεισε ειρήνη. Δύο χρόνια μετά, ο πόλεμος άρχισε ξανά, αλλά οι εχθροπραξίες πήραν μπρος το 1346. Τον Ιούλιο εκείνου του έτους, ο Εδουάρδος αποβιβάστηκε με στρατό στη Νορμανδία, συνοδευμένος από τον γιο του, Εδουάρδο τον Δ´, γνωστό και ως Μαύρο Πρίγκιπα. Μέχρι τις 26 Αυγούστου, ο αγγλικός στρατός έκανε πλιάτσικο. Στις 26 Αυγούστου, έγινε η μάχη του Κρεσύ, στην οποία ηττήθηκαν οι Γάλλοι με αρχηγό τον Φίλιππο ΣΤ´. Τον Σεπτέμβριο, οι άγγλοι άρχισαν να πολιορκούν το Καλαί, το οποίο παραδόθηκε τον Αύγουστο του 1347. Το Καλαί εποικίστηκε με Άγγλους και οι Γάλλοι εκδιώχθηκαν. Η ανάγκη για χρήματα έκανε τον Εδουάρδο να κλείσει ειρήνη τον Σεπτέμβριο του 1347.
Ο πόλεμος ξανάρχισε το 1355. Η αποτυχημένη επιδρομή του Εδουάρδου Γ´ επισκιάστηκε από την επιτυχία του γιου του, στη μάχη του Πουατιέ, στις 19 Σεπτεμβρίου 1356. Μετά τη μάχη, ο Γάλλος βασιλιάς Ιωάννης Β´ αιχμαλωτίστηκε και κλείστηκε νέα ειρήνη, την οποία οι Γάλλοι δεν δέχτηκαν. Ο βασιλιάς Εδουάρδος αποβιβάστηκε στο Καλαί στις 28 Οκτωβρίου 1359 και πολιόρκησε τη Ρέμς, θέλοντας να στεφθεί βασιλιάς της Γαλλίας. Η αντίσταση των πολιτών τον ανάγκασε να πάει στη Βουργουνδία και, τέλος, να στραφεί προς το Παρίσι. Μετά από μια αποτυχημένη εκστρατεία, έκλεισε ειρήνη στη Βρετάνη, στις 8 Μαΐου 1360. Η συνθήκη επικυρώθηκε τον Οκτώβριο του 1360. Ο Εδουάρδος αποποιήθηκε των αξιώσεών του στον γαλλικό θρόνο, αλλά δόθηκε η Ακυϊτανία στην Αγγλία. Η συνθήκη ειρήνης δεν έφερε απόλυτη ηρεμία. Υπήρξαν νέα κύματα της Πανούκλας, η οποία είχε εμφανιστεί και το 1348. Προκλήθηκαν οικονομικές και κοινωνικές αναταραχές. Ο Εδουάρδος προσπάθησε να εφαρμόσει κάποιους νόμους που είχαν στόχο τον κλήρο, ειδικά τον ξένο. Κάποια στιγμή, ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Ε´ αμφισβήτησε τη συνθήκη ειρήνης του Καλαί και ο Εδουάρδος πρόβαλε ξανά τις αξιώσεις του στον γαλλικό θρόνο. Άφησε, όμως, τα πολεμικά στους γιους του, Εδουάρδο και Ιωάννη. Η ανάγκη για χρήματα οδήγησε τον Εδουάρδο να επιτεθεί κατά των προνομίων και της περιουσίας της εκκλησίας. Πίσω στη Γαλλία, η Ακυϊτανία χανόταν αργά, ο πρίγκιπας Εδουάρδος επέστρεψε στην Αγγλία το 1371 και η εκστρατεία του Ιωάννη από το Καλαί στο Μπορντώ δεν πέτυχε τίποτα. Το 1372, ο Εδουάρδος προσπάθησε να πλεύσει προς τη Γαλλία, αλλά απέτυχε λόγω αντίθετων ανέμων. Το 1375 έκλεισε ειρήνη, με μόνες κτήσεις της Αγγλίας στην ηπειρωτική Ευρώπη να είναι το Καλαί, το Μπορντώ, το Μπαγιόν και το Μπρεστ. Πέθανε το 1377 και τον διαδέχτηκε ο εγγονός του, Ριχάρδος Β´.
Ο Ριχάρδος ήταν ο μόνος ζωντανός γιος του Εδουάρδου, γιου του Εδουάρδου του Μαύρου Πρίγκιπα. Ο Μαύρος Πρίγκιπας πέθανε το 1376 και το στέμμα πέρασε από τον παππού στον εγγονό, τον Ιούνιο του 1377. Τρία χρόνια μετά την ανάρρησή του στο θρόνο, ξέσπασε επανάσταση στο Λονδίνο. Η αιτία ήταν ένας φόρος που ψήφισε και προσπάθησε να εφαρμόσει το Κοινοβούλιο, το Νοέμβριο του 1380. Ο ρόλος του Ριχάρδου στην αντιμετώπιση της επανάστασης δεν ήταν σημαντικός, αντίθετα, σημαντικό ρόλο είχαν οι σύμβουλοι του βασιλιά. Μετά την επανάσταση, η ανάμειξη του Ριχάρδου στα πολιτικά αυξήθηκε. Λέγεται ότι ήταν δική του η επιλογή να παντρευτεί την Άννα της Βοημίας (σημερινή Τσεχία), κόρη του Γερμανού αυτοκράτορα Καρόλου Δ´, το 1381. Μέχρι το 1383, είχε διαλέξει μόνος του τους συμβούλους και τους φίλους του. Συγκεκριμένα, είχε μαζέψει γύρω του τους παρακάτω: Σάιμον Μπέρλεϋ, Μάϊκλ ντε λα Πολ, Ρόμπερτ ντε Βερ, Ράλφ Στάφφορντ και Τζέϊμς Μπέρνερς. Όλοι αυτοί ζήλευαν το κύρος του Ιωάννη, θείου του Ριχάρδου και προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν.
Μέχρι το 1385, οι σχέσεις του Ριχάρδου με την ανώτερη αριστοκρατία πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο. Το 1387 ξέσπασε διαμάχη μεταξύ του βασιλιά και ευγενών, των Εκκαλούντων Αρχόντων. Οι τελευταίοι παρέπεμψαν σε δίκη πολλούς συνεργάτες του βασιλιά, τους οποίους εκτέλεσαν. Δυο χρόνια μετά, ο Ριχάρδος έκανε ένα πραξικόπημα και ανέτρεψε τους Εκκαλούντες Άρχοντες. Μέχρι το 1397, δεν επιτέθηκε ευθέως στους Εκκαλούντες Άρχοντες, αλλά έπαιρνε μέτρα κατά των ευγενών που στήριζαν τους Εκκαλούντες Άρχοντες. Στη συνέχεια, επιτέθηκε σε όσους υποψιαζόταν ότι είναι πολιτικοί αντίπαλοι και δίκασε τους Εκκαλούντες Άρχοντες. Επιτέλους, ο Ριχάρδος ξεφορτώθηκε αυτούς που του αντιστέκονταν. Ή και όχι. Μετά τους Εκκαλούντες Άρχοντες, προέκυψε το πρόβλημα των Λάνκαστερ. Αυτό το πρόβλημα, όμως, το δημιούργησε ο ίδιος ο βασιλιάς, με κακούς χειρισμούς. Μετά το θάνατο του Ιωάννη της Γάνδης, ο οποίος πέθανε στην Καστίλλη προσπαθώντας να πάρει το θρόνο, ο Ριχάρδος εξόρισε τον Ερρίκο, γιό του Ιωάννη της Γάνδης, και δήμευσε της γαίες του. Ο Ερρίκος επέστρεψε από τη Γαλλία με στρατό, ενώ ο Ριχάρδος ήταν στην Ιρλανδία, πολεμώντας κατά μιας επανάστασης. Η αριστοκρατία συμμάχησε με τον Ερρίκο κατά του Ριχάρδου, ο οποίος συνελήφθη. Στη δίκη, ο Ριχάρδος αναγκάστηκε να δεχτεί τις κατηγορίες εις βάρος του και παραιτήθηκε. Φυλακίστηκε και πέθανε το 1400 από ασιτία, αρνούμενος να φάει. Ενώ ο Ριχάρδος ήταν στη φυλακή, διάδοχος ήταν αυτός που τον οδήγησε στη φυλακή, ο Ερρίκος.
Στο επόμενο άρθρο, θα δούμε τη συνέχεια και το τέλος του Εκατονταετούς Πολέμου και την εναλλαγή δυναστειών μεταξύ Λάνκαστερ και Γιόρκ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hundred Years’ War, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
