Της Χριστίνας Τέλλη,
Η φωνή είναι χαρακτηριστική για τον καθένα μας, όντας αναπόσπαστο μέρος του εαυτού μας και «εργαλείο» με το οποίο επικοινωνούμε και εκφραζόμαστε. Για τους περισσότερους από εμάς, ίσως για όλους μας, είναι αδιανόητο να πάθει κάτι η φωνή μας. Δεν το έχουμε σκεφτεί καν σαν πιθανότητα – δυστυχώς, όμως, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις στις οποίες οι φωνητικές χορδές υφίστανται παράλυση, με αποτέλεσμα την πλήξη αυτού του αναπόσπαστου εργαλείου μας. Στο άρθρο αυτό, θα εξηγήσω επιγραμματικά αυτές τις καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε παράλυση των φωνητικών μας χορδών. Για να γίνει κατανοητό, όμως, το περιεχόμενο του άρθρου μου, το θεωρώ συνετό να αναφέρω στην εισαγωγή και δύο πράγματα περί ανατομίας: Ο οπίσθιος κρικοαρυταινοειδής μυς είναι ο μόνος μυς που προκαλεί απαγωγή στις φωνητικές χορδές και νευρώνεται από τον απαγωγό κλάδο του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου. Οι υπόλοιποι μύες προκαλούν προσαγωγή – ο έξω κρικοαρυταινοειδής, ο θυρεοαρυταινοειδής και ο μεσαρυταινοειδής νευρώνονται από τον προσαγωγό κλάδο του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου και ο κρικοθυρεοειδής μυς από το έξω λαρυγγικό.
Αρχικά, για ευνόητους λόγους, πρέπει να διακρίνουμε την παράλυση των φωνητικών χορδών σε υποκατηγορίες. Η παράλυση μπορεί να είναι μονόπλευρη και ανάλογα με το υποκείμενο αίτιο να αφορά μονόπλευρη παράλυση του παλίνδρομου λαρυγγικού ή του πνευμονογαστρικού νεύρου. Αντίστοιχα, μπορεί να είναι αμφοτερόπλευρη και να έχουν επηρεαστεί αμφοτερόπλευρα τα παλίνδρομα λαρυγγικά ή πνευμονογαστρικά νεύρα.
Μονόπλευρη παράλυση φωνητικής χορδής
Παράλυση στο παλίνδρομο λαρυγγικό: Τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή είναι η δυσφωνία, ο «βοοειδής» βήχας και η αδυναμία της φωνής με τη χρήση. Πολύ συχνά, μία τέτοια κατάσταση συνιστά επιπλοκή χειρουργείου, δηλαδή προκλήθηκε ιατρογενώς κατά τη διάρκεια χειρουργείων θυρεοειδούς, οισοφάγου σπονδυλικής στήλης κτλ. Άλλο πιθανό αίτιο, όχι τόσο συχνό, αποτελεί η ύπαρξη κάποιου καρκινώματος στον πνεύμονα, στον θυρεοειδή ή στον οισοφάγο. Σε αυτή την περίπτωση, ο κλινικός γιατρός οφείλει να λάβει πλήρες ιστορικό και να κάνει μία ολοκληρωμένη κλινική εξέταση και διερεύνηση για να εντοπίσει την κακοήθεια. Άλλες καταστάσεις στις οποίες μπορεί να προκληθεί μονόπλευρη παράλυση του παλίνδρομου λαρυγγικού είναι το ανεύρυσμα της αορτής, η διάταση του αριστερού κόλπου, ενώ σπάνια μπορεί να συνιστά και ιδιοπαθή βλάβη χωρίς συγκεκριμένο αίτιο. Η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική, με την πρώτη να έχει ένδειξη, προφανώς, μόνο σε περιπτώσεις που δεν υποκρύβεται κακοήθεια.
Παράλυση στο πνευμονογαστρικό: Ο ασθενής με μονόπλευρη παράλυση του πνευμονογαστρικού παρουσιάζεται με αδύναμο βράγχος που θυμίζει αναπνευστική προσπάθεια και πιθανώς να εντοπίζεται στο ιστορικό του επεισόδιο εισρόφησης, λόγω απώλειας της ομόπλευρης υπεργλωττιδικής αισθητικότητας. Παράλληλα, απόρροια της παράλυσης είναι και η απώλεια της λειτουργικότητας του κρικοθυρεοειδούς μυός. Τα αίτια που δύνανται να οδηγήσουν σε μία τέτοια βλάβη είναι πάλι ιατρογενή, δηλαδή επεμβάσεις στη βάση του κρανίου, νευρολογικές παθήσεις όπως η πολλαπλή σκλήρυνση και η εγκεφαλίτιδα, κάποιο έμφρακτο στο στέλεχος, μία πιθανή κακοήθεια ή κάποια φλεγμονή στη βάση του κρανίου. Εδώ έχει βάση μόνο η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία έχει στόχο τόσο τη βελτίωση της ποιότητας της φωνής όσο και την πρόληψης πιθανής εισρόφησης.
Αμφοτερόπλευρη παράλυση φωνητικής χορδής
Παράλυση των παλίνδρομων λαρυγγικών: Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής εμφανίζεται στο νοσοκομείο σε επείγουσα βάση με συριγμό. Ο συριγμός είναι σημείο που υποδηλώνει την απόφραξη του αεραγωγού. Μέχρι τη στιγμή εμφάνισης του συριγμού ο ασθενής μπορεί να μην είχε άλλο σύμπτωμα και η φωνή του να ήταν φυσιολογική. Επειδή η παράλυση έχει απόρροια την προσαγωγή των φωνητικών πτυχών, το παραμικρό οίδημα οδηγεί σε συριγμό. Το αίτιο μίας τέτοιας βλάβης είναι συνήθως ένα προηγούμενο χειρουργείο του θυρεοειδούς, όπως μία ολική θυρεοειδεκτομή ή, πιο σπάνια, ένα καρκίνωμα στον θυρεοειδή. Ο συριγμός συνιστά επείγουσα κατάσταση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης, η οποία συνίσταται στην τραχειοστομία.
Παράλυση των πνευμονογαστρικών: Συνιστά σπάνια κατάσταση που αποδίδεται σε νευρολογικό αίτιο, όπως ένα έμφρακτο στελέχους, πολλαπλή σκλήρυνση κτλ. Πολλές φορές συνοδεύεται από προσβολή και άλλων νεύρων, όπως το γλωσσοφαρυγγικό και το υπογλώσσιο, με αντίστοιχα συμπτώματα (παράλυση γλώσσας και απώλεια αντανακλαστικού εμέτου). Τα κυρίαρχα σημεία που υποδηλώνουν την παράλυση των φωνητικών χορδών, εδώ, είναι η αδυναμία της φωνής, ενώ ο ασθενής εμφανίζει και δύσπνοια στην προσπάθεια, κίνδυνο συριγμού σε λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού και δυσαρθρία. Η θεραπευτική αντιμετώπιση στοχεύει στην πρόληψη απόφραξης του αεραγωγού με τραχειοστομία και στην εξασφάλιση θρέψης με μακροχρόνια εντερική σίτιση.
Και εδώ κλείνει το σημερινό μου άρθρο, έχοντας αναφέρει περιληπτικά ένα ιδιαίτερα εκτενές θέμα μείζονος σημασίας στη χειρουργική κεφαλής και τραχήλου, το οποίο καλό θα ήταν να γνωρίζουν όχι μόνο οι χειρουργοί και γενικά οι επαγγελματίες υγείας, αλλά και οι ίδιοι οι ασθενείς και οι συνοδοί τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Anil K. Lalwani, Σύγχρονη Ωτορινολαρυγγολογία – Χειρουργική Κεφαλής και Τραχήλου Διάγνωση & Θεραπεία, Broken Hill Publishers, 2018
