Του Κώστα Πασχάλη,
Από τις αρχές κι όλας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπήρχε η λογική για μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα (ΕΑΚ), όπως είχε κατατεθεί π.χ. το 1950, από τον τότε Γάλλο Πρωθυπουργό, René Pleven. Ήρθε και μεταγενέστερα αυτή η ιδέα, με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (ΣΕΕ), το 1992, που ουσιαστικά άλλαξε και την όλη λογική για την Ένωση. Ένας από τους πυλώνες που συμφωνήθηκαν, ήταν και αυτός της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ). Ωστόσο, το σχέδιο της πολιτικής ασφάλειας είχε μείνει ανενεργό, μέχρι τα προσεχή γεγονότα στην Ουκρανία, όπου επανήλθε στο προσκήνιο το θέμα του πολέμου, καθώς και ότι ο τελευταίος δεν είναι πια τόσο μακριά από εμάς, αλλά, πλέον, στο ευρωπαϊκό «κατώφλι».
Αρχικά, υπήρξε μια ιδέα κοινού ευρωπαϊκού στρατού αλλά, εμπράκτως, κάτι τέτοιο δε γινόταν. Το τωρινό σχέδιο είναι, τελικά, η πιο αποτελεσματική παραγωγή αμυντικών όπλων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κρατήσει μια στοιχειώδη παραγωγή, αλλά, όπως καταλαβαίνουμε, αυτή δεν είναι αρκετή, ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες 27 κρατών.
Ουσιαστικά, ένα νέο σχέδιο αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας δε γινόταν να μην έρθει. Προέκυψε, έτσι, ένα νέο σχέδιο χρηματοδότησης, το οποίο αναμένεται να είναι τουλάχιστον €1.5 δισ., αν και το τελικό ποσό παραμένει υπό συζήτηση, μέχρι το 2027. Η παρούσα στρατηγική, πάντως, προτείνει μέτρα για τη στήριξη των προσπαθειών των κρατών – μελών να επενδύσουν καλύτερα, από κοινού και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και να αυξήσουν τη διαθεσιμότητα αμυντικών προϊόντων και συστημάτων, χάρη σε μια πιο αποτελεσματική ενίσχυση της ασφάλειας και του εφοδιασμού.
Η στήριξη της αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητας της Ε.Ε. απαιτεί την ανάπτυξη επαρκών χρηματοδοτικών μέσων, καθώς και την ενσωμάτωση μιας νοοτροπίας αμυντικής ετοιμότητας, μεταξύ άλλων, σε όλες τις πολιτικές της Ε.Ε. Η στρατηγική αποσκοπεί, επίσης, στη μόχλευση εταιρικών σχέσεων, για την ενίσχυση της ετοιμότητας και της ανθεκτικότητας.
Πώς θα ενθαρρύνουν, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος, τα κράτη – μέλη να επενδύσουν περισσότερα, καλύτερα, από κοινού και ευρωπαϊκά;
Η στρατηγική, βασιζόμενη, επίσης, στις υφιστάμενες αμυντικές πρωτοβουλίες και τα εργαλεία της Ε.Ε., θα προτείνει μια σειρά μέτρων, που θα ενθαρρυνθούν τα κράτη – μέλη να επενδύσουν. Για παράδειγμα:
- Μια νέα λειτουργία κοινού προγραμματισμού και προμηθειών, με τη δημιουργία ενός συμβουλίου βιομηχανικής ετοιμότητας στον τομέα της άμυνας, στο οποίο θα συμμετέχουν τα κράτη μέλη, ο ύπατος εκπρόσωπος / επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας και η Επιτροπή, η οποία θα προβλέπει μια δομημένη προσέγγιση στον προγραμματισμό και τις δημόσιες συμβάσεις, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας, του συντονισμού και της συνέπειας.
- Διατάξεις στο νέο πρόγραμμα για την επέκταση της λογικής παρέμβασης του κανονισμού, σχετικά με τη θέσπιση μέσου για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω κοινών προμηθειών (EDIRPA), με την παροχή κινήτρων για συνεργασία, κατά το στάδιο της προμήθειας αμυντικών προϊόντων. Στόχος είναι οι κοινές προμήθειες να καταστούν ο κανόνας, κατά περίπτωση.
- Ένα νέο νομικό πλαίσιο, που τέθηκε στη διάθεση των κρατών – μελών, με την ονομασία «Δομή για το ευρωπαϊκό πρόγραμμα εξοπλισμών», ως μέσο στήριξης της αμυντικής συνεργασίας.
- Η δρομολόγηση ευρωπαϊκών αμυντικών έργων κοινού ενδιαφέροντος, που συμβάλλουν στην ασφαλή πρόσβαση σε στρατηγικούς τομείς και σε αμφισβητούμενους χώρους.
- Η δημιουργία ενός πιλοτικού ευρωπαϊκού στρατιωτικού μηχανισμού πωλήσεων, η αύξηση της ευαισθητοποίησης, σχετικά με τη διαθεσιμότητα αμυντικών προϊόντων, καθώς και η διευκόλυνση της απόκτησής τους, μεταξύ άλλων μέσω αγορών «από κυβέρνηση σε κυβέρνηση».
Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής θα γίνει σε πλήρη συμπληρωματικότητα με τις υφιστάμενες αμυντικές πρωτοβουλίες και τα μέσα της Ε.Ε., που έχουν ήδη στη διάθεσή τους τα κράτη – μέλη. Hγέτες χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Πρωθυπουργός της Εσθονίας, Kaja Kallas, έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους προς το εγχείρημα. Το τελευταίο, ωστόσο, καθίσταται παράλληλα πιο δύσκολο, π.χ. με την Επιτροπή να ακυρώνει, τελικά, ένα σχετικό ταμείο €100 δισ., που είχε υποσχεθεί.
Μπορεί, λοιπόν, να φαίνεται πως κάνουμε βήματα προς εμβάθυνση της συνεργασίας στην Ε.Ε., όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε τις επιλογές των πολιτών στις εθνικές εκλογές, όπως επίσης ότι, για να γνωρίζουμε το αν αυτή η περαιτέρω συνεργασία όντως θα υφίσταται ή εάν το όλο εγχείρημα θα εγκαταλειφθεί, πρέπει να αναμένουμε τα αποτελέσματα των καλπών στις Ευρωεκλογές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με την ευρωπαϊκή βιομηχανική στρατηγική στον τομέα της άμυνας και το πρόγραμμα για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαθέσιμο εδώ
- EU plans to create defense-industrial complex ready for war, Politico, διαθέσιμο εδώ
- State of the Union: Αμυντική στρατηγική καθώς ξεκινά η προεκλογική εκστρατεία της ΕΕ, Euronews Greece, διαθέσιμο εδώ
