Του Γρηγόρη Χατζή,
Στα χρονικά της ευρωπαϊκής ιστορίας, ορισμένα γεγονότα ξεχωρίζουν ως κομβικές στιγμές που προκάλεσαν μεγάλες συγκρούσεις και διαμόρφωσαν την πορεία των εθνών. Μεταξύ αυτών, η εκπαραθύρωση της Πράγας το 1618 κατέχει σημαντική θέση. Το δραματικό αυτό γεγονός, που συνέβη μέσα στα ιερά τείχη του κάστρου της Πράγας, σηματοδότησε την έναρξη του Τριακονταετούς Πολέμου, μιας από τις πιο καταστροφικές συγκρούσεις στην ευρωπαϊκή ιστορία. Μια ανασκόπηση του ιστορικού, των κινήτρων και των συνεπειών αυτού του επαίσχυντου συμβάντος προσφέρει σημαντικές γνώσεις για τις θρησκευτικές, πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις που ταλαιπώρησαν την Ευρώπη στις αρχές του 17ου αιώνα.
Οι ρίζες της εκπαραθύρωσης της Πράγας ανάγονται στη «Μεταρρύθμιση», μια περίοδο θρησκευτικής αναταραχής που διέσπασε την ενότητα του δυτικού Χριστιανισμού. Στις αρχές του 17ου αιώνα, η Ευρώπη ήταν βαθιά διαιρεμένη κατά μήκος θρησκευτικών γραμμών, με τον καθολικισμό και τον προτεσταντισμό να ανταγωνίζονται για την κυριαρχία. Στο Βασίλειο της Βοημίας, μια περιοχή εντός της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι εντάσεις μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντών σιγόβραζαν για δεκαετίες. Η Ειρήνη του Augsburg το 1555 είχε παραχωρήσει στους Πρίγκιπες εντός της Αυτοκρατορίας το δικαίωμα να επιλέγουν τη θρησκεία των βασιλείων τους, αλλά αυτό δεν αρκούσε για να κατευνάσει τις θρησκευτικές εχθρότητες.
Το 1617, ο θάνατος του αυτοκράτορα Matthias, ο οποίος ήταν σχετικά ανεκτικός στον Προτεσταντισμό, δημιούργησε φόβους στους Προτεστάντες της Βοημίας ότι ο διάδοχός του, ο Φερδινάνδος Β΄, θα επέβαλε τον Καθολικισμό με μεγαλύτερο ζήλο. Οι φόβοι αυτοί δεν ήταν αβάσιμοι, καθώς ο Φερδινάνδος είχε ήδη δείξει προθυμία να καταστείλει τον Προτεσταντισμό στα βασίλειά του. Πράγματι, ο Φερδινάνδος διέλυσε την Προτεσταντική Συνέλευση της Βοημίας και έκλεισε τα προτεσταντικά παρεκκλήσια στην Πράγα. Έτσι, σε απάντηση, μια ομάδα προτεσταντών ευγενών, με επικεφαλής τον κόμη Thurn, οργάνωσε εξέγερση.
Στις 23 Μαΐου 1618, οι εντάσεις έφτασαν στην κορύφωσή τους, όταν μια αντιπροσωπεία προτεσταντών ευγενών, συμπεριλαμβανομένου του κόμη Thurn, ήρθε αντιμέτωπη με δύο Καθολικούς αξιωματούχους, τον Jaroslav Borzita και τον Vilém Slavata, στο Κάστρο της Πράγας. Κατηγορώντας τους ότι παραβίαζαν τα θρησκευτικά τους δικαιώματα, οι ευγενείς προχώρησαν στη βιαιότατη πράξη να ρίξουν τους αξιωματούχους από το παράθυρο της αίθουσας του συμβουλίου του κάστρου. Ως εκ θαύματος, ο Borzita και ο Slavata επέζησαν από την πτώση, φαινομενικά λόγω της παρέμβασης αγγέλων, σύμφωνα με τις καθολικές μαρτυρίες. Αυτή η πράξη περιφρόνησης, γνωστή ως η εκπαραθύρωση της Πράγας, συγκλόνισε την Ευρώπη και πυροδότησε μια αλυσιδωτή αντίδραση γεγονότων που θα βύθιζε τη Γηραιά Ήπειρο στον πόλεμο.
Η εκπαραθύρωση της Πράγας λειτούργησε ως καταλύτης για το ξέσπασμα του Τριακονταετούς Πολέμου, μιας σύγκρουσης που θα κατέστρεφε μεγάλο μέρος της Κεντρικής Ευρώπης. Στον απόηχο του γεγονότος, οι ευγενείς της Βοημίας κήρυξαν την καθαίρεση του Φερδινάνδου Β΄ από Βασιλιά της Βοημίας και εξέλεξαν ως νέο Βασιλιά τους τον Φρειδερίκο Ε΄, εκλέκτορα του Παλατινάτου και Προτεστάντη. Ωστόσο, ο Φερδινάνδος αρνήθηκε να δεχτεί αυτή την αμφισβήτηση της εξουσίας του και αντ’ αυτού αναζήτησε υποστήριξη από τους καθολικούς συμμάχους, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Αυτό που ξεκίνησε ως τοπική εξέγερση στη Βοημία σύντομα κλιμακώθηκε σε σύγκρουση σε ολόκληρη την ήπειρο, προσελκύοντας τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης. Ο πόλεμος έγινε πεδίο μάχης όχι μόνο για τη θρησκευτική υπεροχή αλλά και για πολιτικές φιλοδοξίες. Τα προτεσταντικά κράτη, με επικεφαλής την Ολλανδική Δημοκρατία και τη Σουηδία, πολέμησαν εναντίον των καθολικών Αψβούργων, οι οποίοι προσπαθούσαν να διατηρήσουν την ηγεμονία τους στην αυτοκρατορία. Οι μάχες μαίνονταν στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες, αφήνοντας στο πέρασμά τους ένα ίχνος καταστροφής.
Ο Τριακονταετής Πόλεμος επέφερε βαρύ φόρο αίματος στους λαούς της Ευρώπης, τόσο σε όρους χαμένων ζωών όσο και σε όρους καταστροφής περιουσιών. Αποδεκάτισε ολόκληρες περιοχές, ερήμωσε πόλεις και άφησε κληρονομιά δυσπιστίας και πικρίας που θα έμενε για πολλές γενιές. Η σύγκρουση αναδιαμόρφωσε το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης, σηματοδοτώντας την παρακμή της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την άνοδο των εθνικών κρατών.
Η εκπαραθύρωση της Πράγας αποτελεί μια σαφή υπενθύμιση των κινδύνων της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και της πολιτικής απολυταρχίας. Αυτό που ξεκίνησε ως διαμαρτυρία κατά της θρησκευτικής καταπίεσης πυροδότησε μια πυρκαγιά που κατέκλυσε την Ευρώπη για τρεις δεκαετίες. Τα γεγονότα του 1618 στο Κάστρο της Πράγας αποτέλεσαν μία προειδοποίηση για μελλοντικά καταστροφικά συμβάντα, αναδεικνύοντας τις τρομακτικές δυνατότητες του φανατισμού και τη σημασία της ανοχής και του συμβιβασμού για τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Defenestration of Prague 1618, britannica.com, διαθέσιμο εδώ.
- The 1618 Defenestration of Prague explained, historyextra.com, διαθέσιμο εδώ.
