Της Μαρίας Οικονόμου,
Υπάρχουν και οι γάμοι που είμαστε όλοι μα όλοι καλεσμένοι. Δεν είναι άλλοι από αυτούς που διοργανώνονται το Σαββατοκύριακο της Αποκριάς. Από την Πάτρα μέχρι τα Ψαχνά, από τη Θήβα μέχρι τη Ζάκυνθο διατηρείται ζωντανό το έθιμο του γάμου, στο κάθε μέρος, εμπλουτισμένο με τη δική του ξεχωριστή τοπική πινελιά.
Ψαχνιώτικος γάμος
Στην Εύβοια, στην κωμόπολη των Ψαχνών, το σατυρικό έθιμο λαμβάνει χώρα σε μορφή θεατρικής παράστασης, ξεκινώντας από την προετοιμασία του ζευγαριού και καταλήγoντας στο θρησκευτικό μυστήριο. Εννοείται δεν λείπει η μουσική και ο χορός. Μάλιστα, στο Λαογραφικό Μουσείο Ψαχνών μπορεί κανείς να δει, μεταξύ άλλων, τη Νυφική Κουλούρα, αλλά και φωτογραφίες του δρώμενου από τη δεκαετία του ‘90.
Βλάχικος γάμος
Στη Θήβα, η γιορτή ξεκινά τη Τσικνοπέμπτη. Πρόκειται για ένα έθιμο που αναβιώνει σχεδόν 200 χρόνια, «παντρεύοντας» την ελληνική παράδοση με την αρχαία λατρεία του θεού Διόνυσου και συνδέεται με την εγκατάσταση των πρώτων ομάδων Βλάχων στη Θήβα. Η γαμήλια τελετή πραγματοποιείται την Καθαρά Δευτέρα, οπότε η γαμήλια πομπή ξεκινάει από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Καθώς ξυρίζουν τον γαμπρό, οι συμπέθεροι έχουν έναν κωμικό διάλογο γύρω από την προίκα της νύφης. Κάποια στιγμή θα συμφωνήσουν και το γλέντι θα κορυφωθεί στον δρόμο του Επαμεινώνδα, όπου είναι τοποθετημένες οι καλύβες των συμπεθέρων. Στα ενδιάμεσα του γλεντιού χορεύεται, μεταξύ άλλων, κι ο χορός του πεθαμένου παλικαριού, συμβολισμός της αέναης εναλλαγής θανάτου-βλάστησης της φύσης. Η παράδοση λέει πως το παλικάρι αυτό είναι ο γαμπρός. Τα μουσικά όργανα που συνοδεύουν τις εκδηλώσεις του ποιμενικού γάμου από Τσιγγάνους μουσικούς είναι η πίπιζα και το νταούλι. Μάλιστα, το έθιμο έχει καταχωρηθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.
Του Κουτρουλή ο γάμος
Στη Μεθώνη, κάθε χρόνο της Καθαράς Δευτέρας, πραγματοποιείται η αναβίωση αυτού του γάμου, που άφησε εποχή κατά τον 14ο αιώνα. Πρόκειται για μια παρωδία γάμου, η οποία περιέχει πολλές απρόοπτες καταστάσεις και σάτιρα της σύγχρονης πραγματικότητας, με το ζευγάρι των νεονύμφων να είναι δύο άντρες. Μια πολύ γνωστή μας έκφραση, «Του Κουτρούλη ο γάμος», που τη χρησιμοποιούμε όταν κάπου γίνεται μια πολύ θορυβώδης συνάθροιση, προέρχεται από αυτό το κλασικό αποκριάτικο έθιμο, καθώς το αν θα γίνει ή όχι αυτός ο γάμος συζητιόταν για δεκαεφτά ολόκληρα χρόνια και όταν επιτέλους έγινε αποτέλεσε το ζήτημα της ημέρας.
Βενετσιάνικος γάμος στο Τζάντε
Στη Ζάκυνθο, πραγματοποιείται κάθε χρόνο ένα δρώμενο που μας γυρνά πίσω πολλές δεκαετίες και αναπαριστά τον αρχοντικό και πλούσιο γάμο των Ενετών του 16ου αιώνα. Το έθιμο ξεκίνησε το 2004 και αποτέλεσε ιδέα του ζωγράφου Αντώνη Μιλάνου. Σήμερα, ο «Τζαντιώτικος» γάμος αρχίζει από την πλατεία Αγίου Παύλου και, διασχίζοντας τους κεντρικούς δρόμους της πόλης της Ζακύνθου, καταλήγει στην πλατεία Αγίου Μάρκου, όπου εκεί τελείται η αναβίωση του γάμου. H πομπή του γάμου ανοίγει με τυμπανιστές και σημαιοφόρους. Ακολουθούν οι νεόνυμφοι και οι κοντινοί συγγενείς τους. Η νόνα (γιαγιά) μεταφέρεται μέσα σε λεντίκα (κλειστό φορείο εξαιρετικής τέχνης μέσα στο οποίο μετέφεραν τους ευγενείς), ενώ ακολουθούν τα σεντούκια της νύφης με τα προικιά. Την πομπή πλαισιώνουν οι προσκεκλημένοι, οι οποίοι φορούν ακριβή αντίγραφα στολών του 16ου αιώνα.
Η απαρίθμηση των καρναβαλικών, λαογραφικών, εθιμοτυπικών παραστάσεων των γάμων περιλαμβάνει ακόμα και τον Κορφιάτικο γάμο στην Κέρκυρα, τον γάμο της Γιαννούλας της Κουλουρούς στην Πάτρα και πολλούς ακόμα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Οι λεκτικές περιγραφές δεν είναι αρκετές για να αποδώσουν το αίσθημα χαράς και το γέλιο που προκαλούν αυτές οι αναπαραστάσεις από κόσμο γεμάτο κέφι και όρεξη για καλοπέραση! Σε όποιο μέρος της χώρας κι αν επιλέξετε να περάσετε το τριήμερο του Καρναβαλιού, σίγουρα δίπλα σας θα γίνει ένας τρικούβερτος γάμος, που χωρίς αμφιβολία είστε ήδη καλεσμένοι!
Καλή Αποκριά!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Απόκριες στην Εύβοια: Το έθιμο με τον αποκριάτικο γάμος – Σε ποια περιοχή θα γίνει;, evima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βλάχικος Γάμος – Ένα πανάρχαιο έθιμο, visitthiva.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ποιος ήταν ο “γάμος του Κουτρούλη” που έγινε παροιμιώδης έκφραση και γιορτάζεται Καθαρή Δευτέρα στη Μεθώνη. Ο έρωτας ενός ιππότη με την αγαπημένη του που ήταν παντρεμένη, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο Βενετσίανικος Γάμος στο Τζάντε, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα έθιμα της Αποκριάς στην Ελλάδα – Θεματικοί γάμοι που ξεχωρίζουν (Βίντεο+φώτο), travel.eleftheriaonline.gr, διαθέσιμο εδώ
